Określa się następujące stanowiska pracowników Służb Parków Narodowych:         1) dyrektor parku;         2) zastępca dyrektora parku;         3) główny księgowy;         4) główny specjalista do spraw ochrony przyrody;         5) główny specjalista do spraw udostępniania parku;         6) główny specjalista do spraw edukacji;         7) nadleśniczy;         8) konserwator obrębu ochronnego;         9) kierownik działu do spraw ochrony przyrody;         10) kierownik działu do spraw udostępniania parku;         11) kierownik działu do spraw edukacji;         12) kierownik ośrodka edukacyjno-muzealnego;         13) kierownik pracowni naukowo-edukacyjnej;         14) starszy specjalista do spraw ochrony przyrody;         15) starszy specjalista do spraw udostępniania parku;         16) starszy specjalista do spraw edukacji;         17) kierownik zespołu do spraw ochrony przyrody;         18) kierownik zespołu do spraw udostępniania parku;         1) Minister Klimatu i Środowiska kieruje działem administracji rządowej – środowisko, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2023 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Klimatu i Środowiska (Dz. U. poz. 2726).         19) kierownik zespołu do spraw edukacji;         20) kierownik ośrodka hodowli zwierząt;         21) kierownik szkółki leśnej;         22) komendant Straży Parku;         23) zastępca komendanta Straży Parku;         24) dowódca grupy terenowej Straży Parku;         25) specjalista do spraw ochrony przyrody;         26) specjalista do spraw udostępniania parku;         27) specjalista do spraw edukacji;         28) leśniczy;         29) konserwator obwodu ochronnego;         30) starszy strażnik Straży Parku;         31) podleśniczy;         32) strażnik Straży Parku;         33) starszy strażnik;         34) referent techniczny;         35) przewodnik turystyczny;         36) strażnik.

Wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach w Służbach Parków Narodowych, są określone w załączniku do rozporządzenia.

Pracownik Służby Parku Narodowego, który nie spełnia wymagań kwalifikacyjnych przewidzianych dla stanowiska zajmowanego przez niego w dniu wejścia w życie rozporządzenia, pozostaje zatrudniony na tym stanowisku.

Pracownik Służby Parku Narodowego zatrudniony w dniu wejścia w życie rozporządzenia na stanowisku adiunkta, adiunkta parku, asystenta albo kustosza pozostaje zatrudniony, z tym że na stanowisku specjalisty do spraw ochrony przyrody, specjalisty do spraw udostępniania parku, specjalisty do spraw edukacji, starszego specjalisty do spraw ochrony przyrody, starszego specjalisty do spraw udostępniania parku albo starszego specjalisty do spraw edukacji, z uwzględnieniem:         1) wymagań kwalifikacyjnych dla tych stanowisk w zakresie stażu pracy oraz wykształcenia wyższego, przy czym w przypadku wymagania dotyczącego wykształcenia wyższego nie jest konieczne ukończenie kierunków studiów wskazanych dla tych stanowisk w załączniku do rozporządzenia;         2) zakresu zadań wykonywanych na dotychczas zajmowanym stanowisku.

Przepisy rozporządzenia stosuje się od dnia 1 stycznia 2024 r.

Traci moc rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 kwietnia 2005 r. w sprawie stanowisk oraz wymagań kwalifikacyjnych, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach w Służbach Parków Na- rodowych (Dz. U. poz. 753).

Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia. Minister Klimatu i Środowiska: P. Hennig-Kloska – 2 – Załącznik do rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 14 lutego 2024 r. (Dz. U. poz. …) DziennikW UYstaMwA GANIA KWALIFIKACYJNE, JA–K 3I E– POWINNI SPEŁNIAĆ PRACOWNICY Poz. 229 ZATRUDNIENI NA POSZCZEGÓLNYCH STANOWISKZaAłącCznHik dWo ro zSpŁorzUądŻzeBniAa MCinHist rPa AKlRimKatuÓ i ŚWrod owiska z dnia 14 lutego 2024 r. (Dz. U. poz. 229) NARODOWYCH WYMAGANIA KWALIFIKACYJNE, JAKIE POWINNI SPEŁNIAĆ PRACOWNICY ZATRUDNIENI NA POSZCZEGÓLNYCH STANOWISKACH W SŁUŻBACH PARKÓW NARODOWYCH Wymagania kwalifikacyjne Lp. Stanowisko staż pracy wykształcenie 1 dyrektor parku według odrębnych według odrębnych przepisów przepisów 2 zastępca dyrektora 6 lat pracy, w tym 2 lata wyższe: parku pracy na stanowisku 1) studia ukończone po dniu kierowniczym 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) archeologia, – 3 –             k) nauki prawne,             l) ekonomia i finanse,             m) nauki o kulturze fizycznej lub             n) nauki o polityce i administracji lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) prawo,             m) administracja,             n) ekonomia,             o) turystyka i rekreacja,             p) wychowanie fizyczne,             q) politologia,             r) górnictwo i geologia lub             s) energetyka 3 główny księgowy według odrębnych według odrębnych przepisów przepisów – 4 – 4 główny specjalista 6 lat pracy na stanowisku wyższe: do spraw: o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu – ochrony przyrody, z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na – udostępniania narodowego kierunku przyporządkowanym parku, do dyscypliny naukowej albo – edukacji dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) archeologia,             k) historia,             l) nauki o kulturze fizycznej,             m) nauki o kulturze i religii,             n) pedagogika,             o) nauki o bezpieczeństwie,             p) ekonomia i finanse,             q) nauki o zarządzaniu i jakości,             r) nauki o polityce i administracji lub             s) nauki o komunikacji społecznej i mediach lub – 5 –         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) administracja,             m) historia,             n) turystyka i rekreacja,             o) wychowanie fizyczne,             p) kulturoznawstwo,             q) religioznawstwo,             r) pedagogika,             s) bezpieczeństwo wewnętrzne,             t) ekonomia,             u) zarządzanie,             v) politologia,             w) dziennikarstwo,             x) górnictwo i geologia lub             y) energetyka 5 nadleśniczy 5 lat pracy na stanowisku wyższe: o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na narodowego kierunku przyporządkowanym – 6 – do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej nauki leśne lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku leśnictwo 6 konserwator obrębu 5 lat pracy na stanowisku wyższe: ochronnego o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na narodowego kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna lub             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska, – 7 –             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) prawo,             m) administracja,             n) ekonomia,             o) wychowanie fizyczne,             p) politologia,             q) górnictwo i geologia lub             r) energetyka 7 kierownik działu do 4 lata pracy na stanowisku wyższe: spraw: o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu – ochrony przyrody, z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na – udostępniania narodowego kierunku przyporządkowanym parku, do dyscypliny naukowej albo – edukacji dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) archeologia, – 8 –             k) historia,             l) nauki o kulturze fizycznej,             m) nauki o kulturze i religii lub             n) pedagogika lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) historia,             m) turystyka i rekreacja,             n) wychowanie fizyczne,             o) kulturoznawstwo,             p) religioznawstwo,             q) pedagogika,             r) górnictwo i geologia lub             s) energetyka 8 kierownik ośrodka 4 lata pracy na stanowisku wyższe: edukacyjno- o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu -muzealnego z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na narodowego kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo – 9 – dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) archeologia,             k) historia,             l) nauki o kulturze fizycznej,             m) nauki o kulturze i religii lub             n) pedagogika lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura, – 10 –             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) historia,             m) turystyka i rekreacja,             n) wychowanie fizyczne,             o) kulturoznawstwo,             p) religioznawstwo,             q) pedagogika,             r) górnictwo i geologia lub             s) energetyka 9 kierownik pracowni 4 lata pracy na stanowisku wyższe: naukowo- o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu -edukacyjnej z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na narodowego kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) archeologia,             k) historia,             l) nauki o kulturze fizycznej,             m) nauki o kulturze i religii – 11 – lub             n) pedagogika lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) historia,             m) turystyka i rekreacja,             n) wychowanie fizyczne,             o) kulturoznawstwo,             p) religioznawstwo,             q) pedagogika,             r) górnictwo i geologia lub             s) energetyka 10 starszy specjalista 3 lata pracy na stanowisku wyższe: do spraw: o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu – ochrony przyrody, z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na – udostępniania narodowego kierunku przyporządkowanym parku, do dyscypliny naukowej albo – edukacji dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne, – 12 –             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) archeologia,             k) historia,             l) nauki o kulturze fizycznej,             m) nauki o kulturze i religii,             n) pedagogika,             o) nauki o bezpieczeństwie,             p) ekonomia i finanse,             q) nauki o zarządzaniu i jakości,             r) nauki o polityce i administracji lub             s) nauki o komunikacji społecznej i mediach lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska, – 13 –             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) administracja,             m) ekonomia,             n) historia,             o) turystyka i rekreacja,             p) wychowanie fizyczne,             q) kulturoznawstwo,             r) religioznawstwo,             s) pedagogika,             t) bezpieczeństwo wewnętrzne,             u) ekonomia,             v) zarządzanie,             w) politologia,             x) dziennikarstwo,             y) górnictwo i geologia lub             z) energetyka 11 kierownik zespołu 3 lata pracy na stanowisku wyższe: do spraw: o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu – ochrony przyrody, z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na – udostępniania narodowego kierunku przyporządkowanym parku, do dyscypliny naukowej albo – edukacji dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) weterynaria, – 14 –             e) zootechnika i rybactwo,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) archeologia,             k) historia,             l) nauki o kulturze fizycznej,             m) nauki o kulturze i religii lub             n) pedagogika lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) historia,             m) turystyka i rekreacja,             n) wychowanie fizyczne,             o) kulturoznawstwo, – 15 –             p) religioznawstwo,             q) pedagogika,             r) górnictwo i geologia lub             s) energetyka 12 kierownik ośrodka 3 lata pracy na stanowisku wyższe: hodowli zwierząt o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na narodowego kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) nauki o Ziemi i środowisku,             f) technologia żywności i żywienia lub             g) weterynaria lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) zootechnika,             c) weterynaria,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska lub             f) rolnictwo 13 kierownik szkółki 3 lata pracy na stanowisku wyższe: leśnej o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na narodowego kierunku przyporządkowanym – 16 – do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki leśne lub             b) rolnictwo i ogrodnictwo lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) leśnictwo lub             b) ogrodnictwo 5 lat pracy na stanowisku średnie albo średnie branżowe, o specjalności zgodnej a także kwalifikacje z zakresem działania parku zawodowe w zawodzie na narodowego poziomie technika dającym przygotowanie do pracy w leśnictwie lub ogrodnictwie 14 komendant Straży 3 lata pracy w Służbie wyższe Parku Parku Narodowego 5 lat pracy w Służbie Parku średnie albo średnie branżowe Narodowego 15 zastępca 2 lata pracy w Służbie wyższe komendanta Straży Parku Narodowego Parku 3 lata pracy w Służbie średnie albo średnie branżowe Parku Narodowego 16 dowódca grupy rok pracy w Służbie Parku wyższe terenowej Straży Narodowego Parku 2 lata pracy w Służbie średnie albo średnie branżowe Parku Narodowego 17 specjalista do spraw: – wyższe: – ochrony przyrody, 1) studia ukończone po dniu – udostępniania 30 września 2019 r. na parku, kierunku przyporządkowanym – 17 – – edukacji do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) archeologia,             k) historia,             l) nauki o kulturze fizycznej,             m) nauki o kulturze i religii,             n) pedagogika,             o) nauki o bezpieczeństwie,             p) ekonomia i finanse,             q) nauki o zarządzaniu i jakości,             r) nauki o polityce i administracji lub             s) nauki o komunikacji społecznej i mediach lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia, – 18 –             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) administracja,             m) historia,             n) turystyka i rekreacja,             o) wychowanie fizyczne,             p) kulturoznawstwo,             q) religioznawstwo,             r) pedagogika,             s) bezpieczeństwo wewnętrzne,             t) ekonomia,             u) zarządzanie,             v) politologia,             w) dziennikarstwo,             x) górnictwo i geologia lub             y) energetyka 18 leśniczy 2 lata pracy na stanowisku wyższe: o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na narodowego kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej nauki leśne lub – 19 –         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku leśnictwo 3 lata pracy na stanowisku średnie albo średnie branżowe, o specjalności zgodnej a także kwalifikacje z zakresem działania parku zawodowe w zawodzie na narodowego poziomie technika dającym przygotowanie do pracy w leśnictwie 19 konserwator 2 lata pracy na stanowisku wyższe: obwodu ochronnego o specjalności zgodnej 1) studia ukończone po dniu z zakresem działania parku 30 września 2019 r. na narodowego kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) nauki o kulturze fizycznej lub             k) nauki o kulturze i religii lub – 20 –         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) wychowanie fizyczne,             l) kulturoznawstwo,             m) religioznawstwo,             n) górnictwo i geologia lub             o) energetyka 3 lata pracy na stanowisku średnie albo średnie branżowe o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego 20 starszy strażnik rok pracy w Służbie Parku wyższe Straży Parku Narodowego 2 lata pracy w Służbie średnie albo średnie branżowe Parku Narodowego 21 podleśniczy – wyższe:         1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo – 21 – dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) nauki o kulturze fizycznej lub             k) nauki o kulturze i religii lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia,             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) archeologia,             l) wychowanie fizyczne, – 22 –             m) kulturoznawstwo,             n) religioznawstwo,             o) górnictwo i geologia lub             p) energetyka rok pracy średnie albo średnie branżowe 22 strażnik Straży – średnie albo średnie branżowe Parku 23 starszy strażnik – wyższe:         1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej:             a) nauki biologiczne,             b) nauki leśne,             c) rolnictwo i ogrodnictwo,             d) zootechnika i rybactwo,             e) weterynaria,             f) nauki o Ziemi i środowisku,             g) geografia społeczno- -ekonomiczna i gospodarka przestrzenna,             h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka,             i) architektura i urbanistyka,             j) nauki o kulturze fizycznej lub             k) nauki o bezpieczeństwie lub         2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku:             a) biologia, – 23 –             b) geografia,             c) geologia,             d) leśnictwo,             e) ochrona środowiska,             f) rolnictwo,             g) zootechnika,             h) weterynaria,             i) architektura,             j) architektura i urbanistyka,             k) wychowanie fizyczne,             l) bezpieczeństwo wewnętrzne,             m) górnictwo i geologia lub             n) energetyka rok pracy średnie albo średnie branżowe 24 referent techniczny – średnie albo średnie branżowe 25 przewodnik według odrębnych według odrębnych przepisów turystyczny przepisów 26 strażnik – średnie albo średnie branżowe