PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCCYENFRIAO WW ZYA 3W43O2D0Z4I)E PLASTYK (SYMBOL CYFROWY 343204) Przedmiotem głównym w zawodzie plastyk jest specjalizacja artystyczna. HISTORIA SZTUKI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i z zakresu historii sztuki. praktyce wiadomości z aktualizowanie wiedzy zakresu historii sztuki. oraz doskonalenie Treści nauczania umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń/słuchacz:         1) periodyzacja 1) charakteryzuje epoki, 1) porządkuje epoki 1) analizuje i ocenia dziejów historii kierunki, nurty, style, chronologicznie od własne kompetencje; sztuki; tendencje w dziejach prehistorii po 2) identyfikuje obszary historii sztuki; nowoczesność; wiedzy i umiejętności         2) odczytuje dzieje 2) sytuuje w czasie i w wymagające historii sztuki w przestrzeni geograficznej doskonalenia; kontekście historyczno- epoki, kierunki, nurty, 3) aktualizuje swoją kulturowym. style, tendencje w wiedzę i rozwija dziejach historii sztuki; umiejętności         3) porównuje epoki, wykorzystując różne kierunki, style, nurty, źródła informacji, w tym tendencje, dostrzega internetowe bazy wiedzy, podobieństwa i różnice; potrafi dokonać selekcji         4) łączy historię sztuki z materiałów i krytycznie je innymi dyscyplinami ocenić; sztuki i historią 4) angażuje się w powszechną; realizację wyznaczonych         5) porównuje dzieła zadań; sztuki powstałe w obrębie 5) aktywnie uczestniczy poszczególnych epok, w życiu artystycznym. kierunków, nurtów, stylów, tendencji;         6) łączy znaczące dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;         7) analizuje teksty źródłowe.         2) architektura i 1) wymienia 1) dokonuje opisu i sztuki plastyczne; reprezentatywne dzieła analizy dzieł sztuki z sztuk plastycznych i uwzględnieniem ich cech architektury różnych formalnych; epok, kierunków, 2) identyfikuje nurtów, stylów i ich reprezentatywne dzieła na twórców; podstawie         2) wskazuje czas charakterystycznych powstania dzieła; środków warsztatowych,         3) określa czas, w formalnych i którym tworzyli wybitni przyporządkowuje je artyści i ich właściwym autorom; przynależność do 3) łączy środki środowiska artystyczne, które artystycznego; identyfikują analizowane         4) omawia plany i dzieło z odpowiednim układy przestrzenne stylem, środowiskiem dzieł architektury artystycznym, autorem; charakterystycznych dla 4) opisuje funkcję dzieła i danego stylu i kręgu wskazuje wpływ funkcji kulturowego; na jego kształt i technikę         5) wymienia różne wykonania; funkcje dzieł sztuk 5) rozpoznaje gatunek plastycznych; artystyczny, który dzieło         6) wymienia gatunki w reprezentuje; dziełach sztuk 6) rozpoznaje w dziele plastycznych; sztuki temat i wskazuje         7) definiuje pojęcie jego źródło „abstrakcja” i podaje ikonograficzne; przykłady dzieł 7) analizuje dzieła pod abstrakcyjnych; względem         8) nazywa wybrane ikonograficznym z motywy ikonograficzne. wykorzystaniem słowników symboli;         8) rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów;         9) znajduje w dziele sztuki symbole oraz alegorie i uzasadnia ich zastosowanie.         3) specjalistyczna 1) definiuje terminy 1) stosuje terminy i terminologia; związane z opisem pojęcia dotyczące formy i struktury dzieła struktury architektury; architektonicznego oraz 2) nazywa elementy układu przestrzennego; architektoniczne,         2) definiuje terminy właściwe dla związane z opisem poszczególnych stylów i formy i treści dzieła tendencji; malarskiego, 3) stosuje terminy dotyczące opisu treści i rzeźbiarskiego i formy dzieł sztuk graficznego; plastycznych;         3) rozróżnia techniki 4) rozpoznaje technikę sztuk plastycznych w artystyczną zastosowaną malarstwie, grafice, do wykonania dzieła. rzeźbie, sztukach zdobniczych.         4) muzea, 1) wymienia znaczące 1) łączy dzieło z kolekcje dzieł muzea, kolekcje sztuki miejscem ekspozycji lub sztuki i mecenat w Polsce i na świecie lokalizacją; artystyczny. oraz wskazuje ich 2) łączy dzieło z lokalizację; fundatorem, mecenasem         2) podaje nazwiska lub marszandem, dla znaczących fundatorów, którego powstało. mecenasów i marszandów. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Sprzęt audiowizualny. PODSTAWY FOTOGRAFII I FILMU CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie podstaw zakresie podstaw warsztatowe. publiczna. w środowisku fotografii i filmu. fotografii i filmu. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie podstaw fotografii i filmu. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię fotografii i filmu; zakresie podstaw 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; fotografii i filmu; 3) określa osiągniecia technologiczne fotografii i filmu;         4) definiuje pojęcia w zakresie fotografii i filmu.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje fotografii i filmu; w zakresie podstaw 2) omawia podstawowe techniki i procesy wykonywania i obróbki: fotografii i filmu. a) fotografii analogowej,             b) fotografii cyfrowej,             c) obrazu ruchomego;         3) określa materiały używane w fotografii i filmie;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane w fotografii i filmie.     2. Kreacja w zakresie podstaw fotografii i filmu. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie; 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze;         2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje opis, szkic, projekt, scenariusz, scenopis;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje rzeczywistość i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje obraz fotograficzny i formę audiowizualną z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język fotografii i filmu;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje plan zdjęciowy;         4) dobiera sprzęt, akcesoria i narzędzia potrzebne do realizacji obrazu fotograficznego i filmowego;         5) rozpoznaje błędy techniczne realizacji;         6) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie fotografii i realizacji pracy; filmu, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, urządzeniami do rejestracji fotografii i filmu;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje programy do edycji, obróbki i montażu obrazu fotograficznego i filmowego;         5) kontroluje sprawność działania sprzętu fotograficznego i filmowego;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją sprzętu;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem podstawowych technik fotograficznych i filmowych;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla fotografii i filmu;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń prezentacyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków technicznych prezentacji filmów;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji fotografii;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte; w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, studio.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) rekwizyty, materiały plastyczne i inne;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji i obróbki fotografii i filmu;         3) narzędzia i urządzenia używane do realizacji i obróbki fotografii i filmu.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza lub sala projekcyjna. PODSTAWY PROJEKTOWANIA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie podstaw zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku projektowania. podstaw artystycznym. projektowania. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie podstaw projektowania. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię sztuki projektowej; zakresie podstaw 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; projektowania; 3) określa osiągniecia technologiczne podstaw projektowania;         4) definiuje pojęcia w zakresie projektowania.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje technik projektowych i ich zastosowanie; w zakresie podstaw 2) omawia podstawowe techniki i procesy: projektowania. a) projektowania tradycyjnego,             b) projektowania cyfrowego,             c) poligrafii;         3) określa materiały używane w projektowaniu i ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji projektów.     2. Kreacja w zakresie podstaw projektowania. Uczeń/słuchacz:         1) działania w zakresie 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; podstaw projektowania; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę płaską i przestrzenną z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język projektowania;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje materiały do pracy;         4) dobiera narzędzia, akcesoria projektowe i sprzęt pomocniczy;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie, w tym realizacji pracy; cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami i urządzeniami wspomagającymi realizację projektów;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania urządzeń wspomagających projektowanie;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją narzędzi i urządzeń wspomagających projektowanie;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik projektowych;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla projektowania;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków ekspozycji projektów;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji projektów;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna lub warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) stanowiska komputerowe z oprogramowaniem, materiały plastyczne i inne;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji projektów;         3) narzędzia i urządzenia używane do realizacji, edycji i obróbki projektów.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. PROJEKTOWANIE MULTIMEDIALNE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. w środowisku projektowania projektowania artystycznym. multimedialnego. multimedialnego. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie projektowania multimedialnego. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię projektowania multimedialnego; zakresie projektowania 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; multimedialnego; 3) określa osiągniecia technologiczne projektowania multimedialnego;         4) definiuje pojęcia w zakresie multimediów.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje techniki multimedialne; w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: projektowania a) poligrafii, publikacji internetowych, druku 3D, multimedialnego. b) przygotowania projektów do realizacji multimedialnych;         3) określa programy komputerowe potrzebne do realizacji projektów multimedialnych;         4) określa materiały używane w projektowaniu multimedialnym;         5) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji projektów multimedialnych.     2. Kreacja w zakresie projektowania multimedialnego. Uczeń/słuchacz:         1) działania w zakresie 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; projektowania 2) określa założenia projektowe tematu; multimedialnego; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę oraz twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę płaską i przestrzenną z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język projektowania multimedialnego;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje właściwe materiały i narzędzia potrzebne do pracy projektowej;         4) dobiera narzędzia graficzne oraz sprzęt pomocniczy;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie realizacji pracy; multimedialne, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami i sprzętem używanymi w projektowaniu multimedialnym;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje narzędzia i urządzenie potrzebne do realizacji form multimedialnych;         5) kontroluje sprawność działania sprzętu multimedialnego;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją narzędzi graficznych i urządzeń wspomagających;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik multimedialnych;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla projektów multimedialnych;         3) posługuje się różnymi programami komputerowymi;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych, warunków ekspozycji prac poligraficznych, wydruków 3D i warunków technicznych prezentacji audiowizualnych;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji prac poligraficznych, wydruków 3D;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały plastyczne i inne;         2) materiały eksploatacyjne potrzebne do projektowania multimedialnego;         3) narzędzia i urządzenia używane do realizacji zadań z projektowania multimedialnego.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza lub sala projekcyjna. RYSUNEK I MALARSTWO CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie rysunku i zakresie rysunku warsztatowe. publiczna. w środowisku malarstwa. i malarstwa. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie rysunku i malarstwa. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię rysunku i malarstwa; zakresie rysunku i 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; malarstwa; 3) określa osiągnięcia technologiczne rysunku i malarstwa;         4) definiuje pojęcia w zakresie rysunku i malarstwa.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje techniki rysunkowe i malarskie; w zakresie rysunku i 2) omawia podstawowe techniki i procesy: malarstwa. a) rysunkowe,             b) malarskie;         3) określa materiały używane w rysunku i malarstwie;         4) charakteryzuje narzędzia i sprzęt stosowany w rysunku i malarstwie.     2. Kreacja w zakresie rysunku i malarstwa. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie rysunku i 2) określa założenia projektowe tematu; malarstwa; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje działania rysunkowo-malarskie z wyobraźni; wyrazu. 3) transformuje pojęcia i idee na język rysunku i malarstwa;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje materiały;         4) posługuje się akcesoriami plastycznymi;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie, w tym realizacji pracy; cyfrowe;         2) stosuje materiały eksploatacyjne;         3) posługuje się narzędziami i urządzeniami do realizacji podłoży i podobrazi;         4) podejmuje proste czynności związane z konserwacją narzędzi i urządzeń używanych do realizacji podłoży i podobrazi;         5) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik rysunkowych i malarskich;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla rysunku i malarstwa;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z oprawą, doborem systemów wystawienniczej; wystawienniczych i warunków ekspozycji rysunku i malarstwa;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji prac;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały używane do realizacji rysunku i malarstwa;         2) narzędzia i urządzenia używane do realizacji rysunku i malarstwa.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. RZEŹBA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie rzeźby. w zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku artystycznym. rzeźby. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie rzeźby. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię rzeźby; zakresie rzeźby; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa podstawowe osiągniecia technologiczne rzeźbiarstwa;         4) definiuje pojęcia w zakresie rzeźbiarstwa.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje podstawowe materiały stosowane w rzeźbie; w zakresie rzeźby. 2) omawia podstawowe techniki i procesy:             a) realizacji konstrukcji rzeźbiarskich,             b) rzeźbienia i modelowania w różnych materiałach rzeźbiarskich,             c) utrwalania i retuszowania prac rzeźbiarskich;         3) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji rzeźb w różnych technikach.     2. Kreacja w zakresie rzeźby. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie rzeźby; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formy rzeźbiarskie pełnowymiarowe i płaskorzeźby z wyobraźni; wyrazu. 3) projektuje rzeźby do wskazanej przestrzeni;         4) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język rzeźby;         5) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         6) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         7) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje nośne;         4) przygotowuje materiały rzeźbiarskie;         5) dobiera akcesoria i sprzęt pomocniczy;         6) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie rzeźby, w realizacji pracy; tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami i urządzeniami do modelowania i obróbki materiałów rzeźbiarskich;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania narzędzi i urządzeń używanych w rzeźbiarstwie;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją narzędzi i urządzeń używanych w rzeźbiarstwie;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace w różnych technik rzeźbiarskich;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla danego materiału rzeźbiarskiego;         3) utrwala prace rzeźbiarskie za pomocą odlewu;         4) rozpoznaje i retuszuje wady materiału rzeźbiarskiego;         5) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         6) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji rzeźb;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji rzeźb;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pracowni:         1) materiały do realizacji prac rzeźbiarskich;         2) materiały eksploatacyjne do retuszowania, patynowania i utrwalania prac rzeźbiarskich;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do modelowania i obróbki rzeźb.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: ANIMACJA FILMOWA Specjalność – fotografia i film CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy w zakresie zakresie animacji warsztatowe. publiczna. w środowisku animacji filmowej. filmowej. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie animacji filmowej. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię animacji filmowej, jej gatunki i techniki; zakresie animacji 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; filmowej; 3) określa osiągnięcia technologiczne animacji filmowej;         4) definiuje pojęcia w zakresie animacji komputerowej.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje animacji filmowej i jej cechy; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: animacji filmowej. a) animacji klasycznej,             b) animacji cyfrowej;         3) określa materiały używane w animacji filmowej i ich zastosowanie;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji animacji filmowej.     2. Kreacja w zakresie animacji filmowej. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie animacji 2) określa założenia projektowe tematu; filmowej; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje scenariusze, scenopisy, szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje rzeczywistość i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę audiowizualną z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język animacji filmowej;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) przygotowuje plan zdjęciowy;         5) dobiera akcesoria potrzebne do realizacji animacji filmowej oraz sprzęt pomocniczy;         6) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie animacji do realizacji pracy; filmowej, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami i urządzeniami do realizacji animacji filmowej;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje programy komputerowe służące do realizacji animacji filmowej;         5) kontroluje sprawność działania urządzeń do realizacji animacji filmowej;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi do realizacji animacji filmowej;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik animacji filmowej;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla animacji filmowej;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń prezentacyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem warunków technicznych prezentacji filmów;         3) wykonuje czynności związane z doborem formatu obrazu;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, studio.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały plastyczne i inne;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji i obróbki animacji filmowej;         3) narzędzia i urządzenia używane do realizacji i obróbki animacji filmowej.     3. Sala projekcyjna. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: ANIMACJA KOMPUTEROWA Specjalność – fotografia i film CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy w zakresie zakresie animacji warsztatowe. publiczna. w środowisku animacji komputerowej. artystycznym. komputerowej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie animacji komputerowej. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię animacji, jej odmiany i zastosowanie; zakresie animacji 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; komputerowej; 3) określa osiągnięcia technologiczne animacji;         4) definiuje pojęcia w zakresie animacji.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje animacji i ich cechy; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy animacji: animacji a) tradycyjnej, komputerowej. b) 2D,             c) 3D,             d) plakatowej;         3) określa materiały używane w animacji;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji animacji.     2. Kreacja w zakresie animacji komputerowej. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie animacji 2) określa założenia projektowe tematu; komputerowej; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje scenopisy obrazkowe, szkice, projekty, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język animacji;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje materiały pomocnicze;         4) dobiera akcesoria do realizacji animacji komputerowej oraz sprzęt pomocniczy;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie animacji do realizacji pracy; komputerowej, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, urządzeniami i sprzętem do realizacji animacji komputerowej;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania urządzeń do animacji komputerowej;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń do animacji komputerowych;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik animacji;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla animacji komputerowej;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń prezentacyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem warunków technicznych prezentacji filmów;         3) wykonuje czynności związane z doborem formatu obrazu;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, studio.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały plastyczne i inne;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji i obróbki animacji komputerowej;         3) narzędzia i urządzenia używane do realizacji i obróbki animacji komputerowej.     3. Sala projekcyjna. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: CERAMIKA ARTYSTYCZNA Specjalność – formy rzeźbiarskie CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy w zakresie zakresie ceramiki warsztatowe. publiczna. w środowisku ceramiki artystycznej. artystycznej. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie ceramiki artystycznej. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię ceramiki, jej rodzaje i zastosowanie; zakresie ceramiki 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; artystycznej; 3) określa osiągnięcia technologiczne ceramiki;         4) definiuje pojęcia w zakresie ceramiki.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje ceramiki i ich właściwości; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: ceramiki artystycznej. a) przemysłowej produkcji ceramiki,             b) wytwarzania ceramiki artystycznej,             c) zdobienia ceramiki;         3) określa materiały używane w ceramice i ich właściwości;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas produkcji i zdobienia ceramiki.     2. Kreacja w zakresie ceramiki artystycznej. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie ceramiki 2) określa założenia projektowe tematu; artystycznej; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, szablony, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język ceramiki artystycznej;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje produkty ceramiczne;         4) dobiera akcesoria ceramiczne oraz sprzęt pomocniczy;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie ceramiki, w do realizacji pracy; tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami i urządzeniami używanymi do realizacji ceramiki artystycznej;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje narzędzia i urządzenia służące do zdobienia ceramiki;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi ceramicznych;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik ceramicznych;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla ceramiki artystycznej;         3) stosuje różnorodne techniki zdobienia ceramiki;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeni ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji ceramiki artystycznej;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji ceramiki artystycznej;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) masy ceramiczne;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji, obróbki i zdobienia ceramiki;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji, obróbki i zdobienia ceramiki.     3. Galeria lub sala wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: CHARAKTERYZACJA I WIZAŻ Specjalność – techniki scenograficzne CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. w środowisku charakteryzacji i wizażu. charakteryzacji i artystycznym. wizażu. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie charakteryzacji i wizażu. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię charakteryzacji i wizażu; zakresie charakteryzacji 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; i wizażu; 3) określa osiągniecia technologiczne charakteryzacji i wizażu;         4) definiuje pojęcia w zakresie charakteryzacji i wizażu.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje charakteryzacji i wizażu; w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: charakteryzacji i wizażu. a) wykonywania charakteryzacji,             b) wykonania wizażu;         3) określa materiały używane w charakteryzacji i wizażu;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas wykonywania charakteryzacji i wizażu.     2. Kreacja w zakresie charakteryzacji i wizażu. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie charakteryzacji 2) określa założenia projektowe tematu; i wizażu; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język charakteryzacji i wizażu;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) przygotowuje produkty i półfabrykaty;         5) dobiera akcesoria stosowane w charakteryzatorstwie i wizażu oraz sprzęt pomocniczy;         6) rozpoznaje wady produktów;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie realizacji pracy; charakteryzacji i wizażu, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami i przyborami stosowanymi w charakteryzacji i wizażu;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania narzędzi i urządzeń stosowanych w charakteryzacji i wizażu;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń, przyborów i materiałów do charakteryzacji i wizażu;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z wykorzystaniem różnych technik charakteryzacji i wizażu;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla charakteryzacji i wizażu;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń prezentacyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem warunków ekspozycji prac charakteryzatorskich i wizażowych;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji prac charakteryzatorskich i wizażowych;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały charakteryzatorskie, fryzjerskie i wizażowe;         2) stanowiska charakteryzatorskie;         3) przybory, narzędzia i urządzenia do realizacji charakteryzacji, wizażu.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: FOTOGRAFIA ARTYSTYCZNA Specjalność – fotografia i film CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w wiedzy w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku fotografii artystycznej. fotografii artystycznym. artystycznej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie fotografii artystycznej. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię fotografii; zakresie fotografii; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągniecia technologiczne fotografii;         4) definiuje pojęcia w zakresie fotografii.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje fotografii; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: fotografii artystycznej. a) wykonywania obrazu fotograficznego,             b) wykonywania reprodukcji obrazu fotograficznego,             c) obróbki obrazu fotograficznego;         3) określa materiały używane w fotografii;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane w fotografii.     2. Kreacja w zakresie fotografii artystycznej. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; procesie fotografii 2) określa założenia projektowe tematu; artystycznej; 3) dobiera metody i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, makiety, projekty;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) kreacja obrazu w 1) obserwuje rzeczywistość i twórczo ją interpretuje; zakresie fotografii 2) kreuje obraz fotograficzny z wyobraźni; artystycznej. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język fotografii artystycznej;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje plan zdjęciowy;         4) dobiera sprzęt, akcesoria i narzędzia używane w fotografii artystycznej;         5) wykonuje zdjęcia próbne;         6) rozpoznaje błędy techniczne realizacji;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające proces projektowania obrazu realizacji pracy; fotograficznego, w tym cyfrowe;         2) posługuje się sprzętem i urządzeniami do rejestracji, kopiowania, obróbki i wizualizacji fotografii;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania sprzętu i urządzeń używanych do rejestracji, kopiowania i obróbki fotografii artystycznej;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją sprzętu, urządzeń i akcesoriów fotograficznych;         6) posługuje się sprzętem i urządzeniami zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik fotograficznych;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla fotografii artystycznej;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków ekspozycji fotografii artystycznej;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji fotografii artystycznej;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) ustala formy licencji udostępnionych w sieci prac;         3) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, studio, ciemnia.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) rekwizyty, kostiumy;         2) materiały eksploatacyjne używane do rejestrowania, obróbki i kopiowania fotografii artystycznej;         3) narzędzia, urządzenia i sprzęt używany do rejestrowania, obróbki i kopiowania fotografii artystycznej.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: JUBILERSTWO Specjalność – projektowanie użytkowe CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie jubilerstwa. zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku jubilerstwa. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie jubilerstwa. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię jubilerstwa; zakresie jubilerstwa; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągniecia technologiczne złotnictwa;         4) definiuje pojęcia w zakresie złotnictwa;         5) wskazuje przepisy prawa probierczego;         6) omawia zasady obrotu kamieniami i metalami szlachetnymi.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje metali szlachetnych i kolorowych; w zakresie jubilerstwa. 2) omawia podstawowe techniki i procesy:             a) przemysłowej produkcji biżuterii i form złotniczych,             b) wykonywania biżuterii i form złotniczych,             c) zdobienia form złotniczych;         3) określa materiały używane w biżuterii oraz omawia ich właściwości;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas wykonywania form złotniczych.     2. Kreacja w zakresie jubilerstwa. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie jubilerstwa; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język form złotniczych;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje produkty i półfabrykaty biżuteryjne;         4) dobiera akcesoria złotnicze oraz sprzęt pomocniczy;         5) rozpoznaje wady materiałów używanych w złotnictwie;         6) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie biżuterii, w realizacji pracy; tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do obróbki metali;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje narzędzia i urządzenia do zdobienia wyrobów złotniczych;         5) kontroluje sprawność działania urządzeń i narzędzi złotniczych;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi złotniczych;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla złotnictwa;         3) realizuje różnorodne techniki zdobienia powierzchni wyrobów złotniczych;         4) stosuje podstawowe oprawy kamieni ozdobnych;         5) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji biżuterii;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji biżuterii;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) metale szlachetne, metale kolorowe, kamienie ozdobne;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji, obróbki i zdobienia metalu oraz oprawy kamieni ozdobnych;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia złotnicze.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: KOWALSTWO ARTYSTYCZNE I METALOPLASTYKA Specjalność – formy rzeźbiarskie CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie kowalstwa zakresie warsztatowe. publiczna. w środowisku artystycznego i kowalstwa artystycznym. metaloplastyki. artystycznego i metaloplastyki. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie kowalstwa artystycznego i metaloplastyki. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię kowalstwa artystycznego i metaloplastyki; zakresie kowalstwa 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; artystycznego i 3) określa osiągnięcia technologiczne kowalstwa artystycznego i metaloplastyki; metaloplastyki;         4) definiuje pojęcia w zakresie kowalstwa i metaloplastyki.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje metali oraz ich właściwości; w zakresie kowalstwa 2) omawia podstawowe techniki i procesy: artystycznego i a) przemysłowej produkcji stali czarnej i metali kolorowych, metaloplastyki. b) wykonywania i obróbki stali czarnej i metali kolorowych,             c) zdobienia i wykańczania metali;         3) określa materiały używane w kowalstwie artystycznym i metaloplastyce i ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas obróbki metali.     2. Kreacja w zakresie kowalstwa artystycznego i metaloplastyki. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie kowalstwa 2) określa założenia projektowe tematu; artystycznego i 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy; metaloplastyki; 4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) kreacja działań w 1) obserwuje naturę i twórczo ja interpretuje; zakresie kowalstwa 2) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni; artystycznego i 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język kowalstwa artystycznego metaloplastyki. i metaloplastyki;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) przygotowuje materiał, produkty i półfabrykaty używane w kowalstwie artystycznym i metaloplastyce;         5) dobiera sprzęt pomocniczy używany w kowalstwie artystycznym i metaloplastyce;         6) rozpoznaje wady materiału;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie form realizacji pracy; kowalskich i metaloplastycznych, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do obróbki metali stosuje materiały eksploatacyjne;         3) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń używanych w kowalstwie i metaloplastyce;         4) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi używanych w kowalstwie i metaloplastyce;         5) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik obróbki metali;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla kowalstwa artystycznego i metaloplastyki;         3) realizuje różne techniki wykańczania powierzchni metali;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji prac z zakresu kowalstwa artystycznego i metaloplastyki;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji;         4) publicznie prezentuje swoje prace.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat, kuźnia.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) metale szlachetne, metale kolorowe;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji, obróbki i zdobienia metali;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia do kształtowania, obróbki i zdobienia metali.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: LUTNICTWO ARTYSTYCZNE Specjalność – projektowanie użytkowe CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie lutnictwa zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku artystycznego. lutnictwa artystycznym. artystycznego. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie lutnictwa artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię lutnictwa; zakresie lutnictwa; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągnięcia technologiczne budownictwa instrumentów lutniczych;         4) definiuje pojęcia w zakresie lutnictwa.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje instrumentów lutniczych; w zakresie lutnictwa. 2) omawia podstawowe techniki i procesy:             a) budowy instrumentów lutniczych,             b) wykańczania powierzchni instrumentów;         3) określa materiały używane w lutnictwie i ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane do budowy instrumentów lutniczych.     2. Kreacja w zakresie lutnictwa artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie lutnictwa 2) określa założenia projektowe tematu; artystycznego; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę instrumentu z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język lutnictwa artystycznego;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje szablony i formy pomocnicze;         4) przygotowuje materiał, produkty i półfabrykaty;         5) dobiera narzędzia oraz sprzęt pomocniczy;         6) rozpoznaje wady materiału;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie instrumentu, realizacji pracy; w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do obróbki drewna;         3) stosuje różne materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania narzędzi, maszyn i urządzeń lutniczych;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją narzędzi i przyrządów lutniczych;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje instrument lutniczy;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla lutnictwa artystycznego;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycyjnych instrumentów lutniczych;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji instrumentów lutniczych;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pracowni:         1) drewno i inne materiały stosowane w lutnictwie;         2) materiały eksploatacyjne używane do budowy instrumentu lutniczego;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane przy budowie instrumentu lutniczego.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: MEBLARSTWO ARTYSTYCZNE Specjalność – projektowanie użytkowe CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie meblarstwa zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku artystycznego. meblarstwa artystycznym. artystycznego. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie meblarstwa artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię meblarstwa; zakresie meblarstwa; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągniecia technologiczne meblarstwa;         4) definiuje pojęcia w zakresie meblarstwa.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje drewna stosowane w meblarstwie i charakteryzuje ich w zakresie meblarstwa. właściwości;         2) omawia podstawowe techniki i procesy:             a) produkcji mebli z drewna i materiałów pochodnych,             b) konstruowania mebli,             c) zdobienia mebli;         3) określa materiały używane w meblarstwie;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas produkcji i wytwarzania mebli;         5) omawia złącza stolarskie stosowane w meblarstwie artystycznym.     2. Kreacja w zakresie meblarstwa artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie meblarstwa 2) określa założenia projektowe tematu; artystycznego; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język meblarstwa artystycznego;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) wybiera i przygotowuje materiał do wykonania zadania;         5) rozpoznaje wady drewna;         6) dobiera materiały wykończeniowe;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie mebli, w realizacji pracy; tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do obróbki drewna;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje narzędzia i urządzenia służące do zdobienia mebli;         5) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń stolarskich;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi stolarskich;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik obróbki drewna i materiałów drewnopochodnych;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla meblarstwa artystycznego;         3) realizuje różnorodne techniki wykańczania i zdobienia mebli;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji mebla artystycznego;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji mebla artystycznego;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) różne gatunki drewna;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji, obróbki i zdobienia mebli;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji, obróbki i zdobienia mebli.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: MODELATORSTWO I DEKORATORSTWO Specjalność – techniki scenograficzne CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku modelatorstwa i modelatorstwa artystycznym. dekoratorstwa. i dekoratorstwa. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie modelatorstwa i dekoratorstwa. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię scenografii; zakresie modelatorstwa 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; i dekoratorstwa; 3) określa osiągniecia technologiczne modelatorstwa i dekoratorstwa.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje elementów scenografii w zakresie modelatorstwa i w zakresie dekoratorstwa; modelatorstwa i 2) omawia podstawowe techniki i procesy: dekoratorstwa. a) realizacji form modelatorskich,             b) realizacji elementów scenografii w zakresie dekoratorstwa;         3) określa materiały używane w modelatorstwie i dekoratorstwie;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane w modelatorstwie i dekoratorstwie.     2. Kreacja w zakresie modelatorstwa i dekoratorstwa. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie modelatorstwa 2) określa założenia projektowe tematu; i dekoratorstwa; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje różne zjawiska i twórczo je interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formy przestrzenne i płaskie z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język modelatorstwa i dekoratorstwa;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) dobiera materiały wykończeniowe;         5) dobiera akcesoria oraz sprzęt pomocniczy używany w modelatorstwie i dekoratorstwie;         6) rozpoznaje wady konstrukcyjne i technologiczne;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie elementów realizacji pracy; scenografii w zakresie modelatorstwa i dekoratorstwa, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do realizacji i obróbki materiałów używanych w modelatorstwie i dekoratorstwie;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń używanych w modelatorstwie i dekoratorstwie;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi używanych w modelatorstwie i dekoratorstwie;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik modelatorskich i dekoratorskich;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla modelatorstwa i dekoratorstwa;         3) wykorzystuje działania multimedialne;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków ekspozycji realizacji modelatorskich i dekoratorskich scenografii;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji realizacji modelatorskich i dekoratorskich scenografii;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) różne materiały do realizacji elementów modelatorskich i dekoratorskich scenografii;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji, obróbki, dekorowania, łączenia i plastycznego wykończenia elementów scenografii;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do wykonywania elementów modelatorskich i dekoratorskich.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: MURAL Specjalność – techniki malarskie CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie muralu. zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku muralu. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie muralu. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię malarstwa ściennego; zakresie muralu; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągniecia technologiczne malarstwa ściennego;         4) definiuje pojęcia w zakresie malarstwa ściennego.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje materiały używane do realizacji muralu ich właściwości oraz w zakresie muralu. zastosowanie;         2) omawia podstawowe techniki i procesy:             a) realizacji fresku mokrego i suchego,             b) realizacji sgraffito,             c) realizacji mozaiki,             d) realizacji malarstwa przy użyciu szablonów;         3) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji muralu.     2. Kreacja w zakresie muralu. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie muralu; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) uwzględnia wpływ otoczenia na projekt muralu;         4) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         5) wykonuje szkice, projekty, szablony i wizualizacje;         6) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         7) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje kompozycje z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język muralu;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) rozpoznaje rodzaje podłoża i odpowiednio dostosowuje materiały;         4) rozpoznaje rodzaje zabezpieczeń powłoki malarskiej;         5) przygotowuje grunty, zaprawy i spoiwa malarskie;         6) dobiera akcesoria malarskie oraz sprzęt pomocniczy;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie muralu, w realizacji pracy; tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami potrzebnymi do realizacji malarstwa ściennego;         3) stosuje różne farby, zaprawy i grunty;         4) stosuje narzędzia i urządzenia służące do realizacji malarstwa ściennego;         5) kontroluje sprawność działania narzędzi stosowanych w procesie realizacji malarskich;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją narzędzi malarskich;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) realizuje różnorodne techniki malarstwa ściennego;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla muralu;         3) stosuje różne metody skalowania projektów;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni publicznej; 2) dobiera oświetlenie ekspozycji;         3) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych. mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenia dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pracowni:         1) farby i materiały malarskie;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji muralu;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji malarstwa ściennego.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza lub mury przestrzeni publicznej. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: PROJEKTOWANIE GRAFICZNE Specjalność – techniki graficzne CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku projektowania projektowania artystycznym. graficznego. graficznego. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie projektowania graficznego. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię projektowania graficznego, jego formy i zakresie projektowania funkcje; graficznego; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągniecia technologiczne projektowania graficznego;         4) definiuje pojęcia w zakresie projektowania graficznego.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje techniki graficzne; w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: projektowania a) tradycyjnych działań graficznych, graficznego. b) komputerowych działań graficznych,             c) poligrafii;         3) określa normy obowiązujące w poligrafii;         4) określa materiały używane w projektowaniu graficznym;         5) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji projektów graficznych.     2. Kreacja w zakresie projektowania graficznego. Uczeń/słuchacz:         1) przygotowanie 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; projektowe; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę przestrzenna i płaską z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język plastyczny;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje materiały używane do projektowania graficznego;         4) dobiera narzędzia graficzne i sprzęt pomocniczy;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) posługuje się narzędziami, sprzętem i urządzeniami wykorzystywanymi realizacji pracy; do projektowania graficznego, w tym cyfrowymi;         2) stosuje materiały eksploatacyjne;         3) kontroluje sprawność działania sprzętu i urządzeń używanych do projektowania graficznego;         4) podejmuje proste czynności związane z konserwacją narzędzi i urządzeń używanych do projektowania graficznego;         5) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik projektowych i graficznych;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla projektowania graficznego;         3) stosuje normy obowiązujące w poligrafii;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków ekspozycji projektów graficznych;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji prac z zakresu projektowania graficznego;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenia dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pracowni:         1) stanowiska komputerowe z oprogramowaniem, materiały plastyczne i inne;         2) materiały eksploatacyjne potrzebne do realizacji projektów graficznych;         3) narzędzia, sprzęt i urządzenia do projektowania graficznego.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: PROJEKTOWANIE KOSTIUMU SCENICZNEGO Specjalność – techniki scenograficzne CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku projektowania artystycznym. projektowania kostiumu kostiumu scenicznego. scenicznego. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie projektowania kostiumu scenicznego. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię kostiumu scenicznego oraz jego zastosowanie; zakresie kostiumu 2) wymienia reprezentatywne realizacje oraz ich autorów; scenicznego; 3) określa osiągniecia technologiczne realizacji kostiumu scenicznego;         4) definiuje pojęcia w zakresie kostiumu scenicznego.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje kostiumów; w zakresie kostiumu 2) omawia podstawowe techniki i procesy: scenicznego. a) krawieckie,             b) konstruowania kostiumu scenicznego;         3) określa materiały używane w realizacji kostiumu scenicznego;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia używane do realizacji kostiumu scenicznego.     2. Kreacja w zakresie projektowania kostiumu scenicznego. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie kostiumu 2) określa założenia projektowe tematu; scenicznego; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, szablony, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje rzeczywistość i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje kostium sceniczny z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język kostiumu scenicznego;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) wykonuje pomiary krawieckie;         4) wykonuje formy i wykroje krawieckie;         5) realizuje elementy konstrukcyjne;         6) przygotowuje materiały używane do realizacji kostiumu scenicznego;         7) dobiera narzędzia i akcesoria używane do realizacji kostiumu scenicznego;         8) rozpoznaje wady konstrukcyjne kostiumu scenicznego;         9) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie kostiumu realizacji pracy; scenicznego, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do realizacji kostiumu scenicznego;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń używanych do realizacji kostiumu scenicznego;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją maszyn, urządzeń i narzędzi używanych do realizacji kostiumu scenicznego;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik realizacji kostiumu scenicznego;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla kostiumu scenicznego;         3) dokonuje przymiarki i uwzględnia poprawki;         4) realizuje różnorodne techniki wykańczania i zdobienia kostiumu scenicznego;         5) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         6) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń prezentacyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków prezentacji kostiumu scenicznego;         3) dobiera oświetlenie prezentacji kostiumu scenicznego;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych; 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna lub warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) tkaniny i inne materiały do realizacji kostiumów;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji kostiumu;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji kostiumu.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza lub scena lub przestrzeń pokazu mody. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: PROJEKTOWANIE PRZESTRZENI Specjalność – projektowanie użytkowe CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. w środowisku projektowania projektowania artystycznym. przestrzeni. przestrzeni. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie projektowania przestrzeni. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię projektowania przestrzeni; zakresie projektowania 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; przestrzeni; 3) definiuje pojęcia w zakresie projektowania przestrzeni;         4) definiuje podstawowe zasady ergonomii, projektowania uniwersalnego i zagadnienia związane z psychofizjologią człowieka;         5) określa osiągnięcia technologiczne z zakresu projektowania przestrzeni.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje i przeznaczenie materiałów wykorzystywanych do technologia w zakresie kreowania przestrzeni; projektowania 2) omawia podstawowe techniki i procesy: przestrzeni. a) projektowania cyfrowego,             b) realizacji prac modelarskich;         3) określa materiały używane w projektowaniu i modelowaniu przestrzeni oraz ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas projektowania przestrzeni.     2. Kreacja w zakresie projektowania przestrzeni. Uczeń/słuchacz:         1) przygotowanie 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; projektowe; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje przestrzeń z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język projektowania przestrzeni;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje modele;         4) dobiera materiał do projektu;         5) posługuje się narzędziami i sprzętem pomocniczym używanymi do projektowania przestrzeni;         6) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie przestrzeni, w do realizacji pracy; tym cyfrowe;         2) posługuje się sprzętem i urządzeniami używanymi do projektowania przestrzeni;         3) stosuje materiały eksploatacyjne używane do projektowania przestrzeni;         4) kontroluje sprawność działania narzędzi i urządzeń używanych do projektowania przestrzeni;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją narzędzi i urządzeń używanych do projektowania przestrzeni;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje projekty różnych przestrzeni z użyciem różnych technik;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla danego materiału;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków ekspozycji projektów przestrzeni;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) stanowiska komputerowe;         2) materiały eksploatacyjne potrzebne do projektowania i modelowania;         3) narzędzia i urządzenia używane do realizacji zadań z projektowania przestrzeni.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: PROJEKTOWANIE UBIORU Specjalność – projektowanie użytkowe CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. w środowisku projektowania ubioru. projektowania artystycznym. ubioru. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie projektowania ubioru. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię mody; zakresie projektowania 2) wymienia reprezentatywne realizacje oraz ich autorów; ubioru; 3) określa osiągnięcia technologiczne w procesie projektowania i realizacji ubioru;         4) definiuje pojęcia w zakresie ubioru.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje ubioru, ich funkcje i przeznaczenie; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: projektowania ubioru. a) produkcji odzieży,             b) realizacji ubioru unikatowego;         3) określa właściwości materiałów używanych do realizacji ubioru;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas produkcji i wytwarzania ubioru.     2. Kreacja w zakresie projektowania ubioru. Uczeń/słuchacz:         1) przygotowanie 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; projektowe; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ja interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język mody;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) wykonuje pomiary krawieckie;         4) wykonuje formy i wykroje krawieckie;         5) przygotowuje tkaniny, materiały i akcesoria do pracy;         6) posługuje się akcesoriami krawieckimi i sprzętem pomocniczym;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie ubioru, w tym do realizacji pracy; cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami krawieckimi;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń krawieckich;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi krawieckich;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik realizacji ubioru;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla ubioru;         3) dokonuje przymiarki i uwzględnia poprawki;         4) realizuje różnorodne techniki wykańczania i zdobienia ubioru;         5) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         6) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń prezentacyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków prezentacji podczas pokazu ubioru;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji ubioru;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenia dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pracowni:         1) różne materiały do realizacji ubioru;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji ubioru;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji ubioru.     3. Galeria lub sala wystawiennicza lub scena lub przestrzeń pokazu mody. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: PROJEKTOWANIE ZABAWEK Specjalność – projektowanie użytkowe CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku projektowania zabawek. projektowania artystycznym. zabawek. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie projektowania zabawek. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię zabawek; zakresie projektowania 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; zabawek; 3) określa osiągniecia technologiczne w zabawkarstwie;         4) definiuje terminy w zakresie projektowania i realizacji zabawek;         5) omawia zagadnienia: ergonomii, antropometrii, funkcjonalności bezpieczeństwa, psychologii i roli zabawy w rozwoju dziecka.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje materiałów stosowane w zabawkarstwie; w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: projektowania zabawek. a) przemysłowej produkcji zabawek,             b) wykonywania zabawek unikatowych;         3) określa materiały używane w zabawkarstwie i ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas produkcji i wytwarzania zabawek.     2. Kreacja w zakresie projektowania zabawek. Uczeń/słuchacz:         1) przygotowanie 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; projektowe; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje koncepcje projektowe z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język zabawek;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) wybiera i przygotowuje materiał do wykonania zadania;         5) rozpoznaje wady materiału;         6) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie zabawek, w realizacji prac; tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami używanymi do realizacji zabawek;         3) stosuje materiały eksploatacyjne używane podczas wykonywania zabawek;         4) stosuje narzędzia i urządzenia do wykańczania zabawek;         5) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń używanych do realizacji zabawek;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń używanych do realizacji zabawek;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik obróbki materiałów;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla zabawkarstwa;         3) realizuje różne techniki wykańczania zabawek;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z dobrem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji zabawek;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji zabawek;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) drewno, tkaniny, materiały plastyczne i inne;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji, obróbki i wykańczania zabawek;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji, obróbki i wykańczania zabawek.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: PUBLIKACJE MULTIMEDIALNE Specjalność – techniki graficzne CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie publikacji zakresie warsztatowe. publiczna. w środowisku multimedialnych. publikacji artystycznym. multimedialnych. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie publikacji multimedialnych. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię sztuki multimediów; zakresie publikacji 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; multimedialnych; 3) identyfikuje osiągnięcia technologiczne w zakresie multimediów;         4) definiuje pojęcia w zakresie publikacji multimedialnych.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje i właściwości środowisk multimedialnych; w zakresie publikacji 2) omawia podstawowe techniki i procesy w zakresie: multimedialnych. a) tworzenia grafiki wektorowej,             b) tworzenia grafiki rastrowej,             c) tworzenia filmu i animacji,             d) tworzenia przekazów na potrzeby Internetu;         3) określa właściwości materiałów używanych w tworzeniu projektów multimedialnych;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji publikacji multimedialnych.     2. Kreacja w zakresie publikacji multimedialnych. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne; zakresie publikacji 2) określa założenia projektowe tematu; multimedialnych; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje briefy, szkice, projekty, makiety, modele, prototypy;         5) wykonuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język multimedialny;         4) konstruuje komunikaty multimedialne skierowane do określonej grupy odbiorców;         5) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego, w tym z zakresu kultury popularnej;         6) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         7) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) dobiera materiały i sprzęt pomocniczy;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie realizacji pracy; multimedialne;         2) posługuje się narzędziami i urządzeniami używanymi do projektowania multimedialnego;         3) kontroluje sprawność działania urządzeń używanych do projektowania multimedialnego;         4) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi używanych do projektowania multimedialnego;         5) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik projektowania multimedialnego;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla multimediów;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń prezentacyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków technicznych prezentacji multimediów;         3) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) przygotowuje materiały do publikacji zgodnie z właściwościami środowiska publikacji;         3) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji kreatywnej lub warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze, tworzy portfolio;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały plastyczne i inne;         2) materiały eksploatacyjne, używane do realizacji publikacji multimedialnej;         3) narzędzia i urządzenia używane do realizacji i obróbki multimediów.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza lub sala projekcyjna. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: REALIZACJA OBRAZU FILMOWEGO Specjalność – fotografia i film CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie realizacji zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku obrazu filmowego. realizacji obrazu artystycznym. filmowego. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie realizacji obrazu filmowego. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię filmu; zakresie realizacji 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; obrazu filmowego; 3) określa osiągniecia technologiczne realizacji obrazu filmowego;         4) definiuje pojęcia w zakresie realizacji obrazu filmowego.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje gatunki filmowe; w zakresie realizacja 2) omawia podstawowe techniki i procesy: obrazu filmowego. a) preprodukcji filmu,             b) produkcji filmu,             c) postprodukcji filmu;         3) określa etapy powstawania filmu;         4) określa funkcje i obowiązki członków ekipy filmowej;         5) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji obrazu filmowego.     2. Kreacja w zakresie realizacji obrazu filmowego. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie realizacji 2) określa założenia projektowe tematu; obrazu filmowego; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje scenariusze, scenopisy, zdjęcia próbne;         5) planuje skład ekipy filmowej;         6) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         7) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje rzeczywistość i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę dzieła filmowego; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język obrazu filmowego;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) organizuje działania przygotowawcze do realizacji projektu filmowego;         4) dobiera sprzęt audiowizualny i pomocniczy;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające realizację filmu, w tym realizacji pracy; cyfrowe;         2) posługuje się sprzętem audiowizualnym;         3) stosuje programy do montażu i obróbki filmu;         4) kontroluje sprawność działania sprzętu audiowizualnego;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją sprzętu audiowizualnego;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje filmy z użyciem różnorodnych technik realizacji obrazu filmowego;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla realizacji obrazu filmowego;         3) stosuje zasady montażu filmowego;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń projekcyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem warunków technicznych prezentacji filmu;         3) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. studio audiowizualne, pracownia montażowa.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) elementy scenografii, kostiumy, rekwizyty;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji obrazu filmowego;         3) sprzęt audiowizualny do produkcji filmowej.     3. Sala projekcyjna. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: REALIZACJE INTERMEDIALNE Specjalność – fotografia i film CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie realizacji zakresie warsztatowe. publiczna. w środowisku intermedialnych. realizacji artystycznym. intermedialnych. Treści kształcenia Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie realizacji intermedialnych. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię realizacji intermedialnych; zakresie realizacji 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; intermedialnych; 3) określa osiągnięcia technologiczne intermediów.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje mediów i ich właściwości; w zakresie realizacji 2) omawia podstawowe techniki i procesy realizacji: intermedialnych. a) obrazu statycznego,             b) obrazu dynamicznego,             c) instalacji audiowizualnej;         3) określa materiały używane w realizacjach intermedialnych;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji intermediów.     2. Kreacja w zakresie realizacji intermedialnych. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie realizacji 2) określa założenia projektowe tematu; intermedialnych; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, scenariusze, storyboardy, animatiki, próbne materiały, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje rzeczywistość i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje działania intermedialne z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język realizacji intermedialnych;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje materiały do realizacji intermedialnych;         4) dobiera sprzęt i narzędzia do realizacji intermedialnych;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie realizacji realizacji pracy; intermedialnych, w tym cyfrowe;         2) posługuje się sprzętem i urządzeniami do rejestracji, edycji i emisji intermediów;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania sprzętu i urządzeń do intermediów;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją sprzętu i urządzeń do intermediów;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje realizacje w różnych technikach intermedialnych;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla intermediów;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń prezentacyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków technicznych prezentacji intermedialnej;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) przygotowuje materiały do publikacji zgodnie z właściwościami środowiska publikacji;         3) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały plastyczne i inne;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji intermedialnych;         3) narzędzia i urządzenia używane do realizacji i obróbki multimediów.     3. Galeria lub sala wystawiennicza lub sala projekcyjna. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: RENOWACJA ELEMENTÓW ARCHITEKTURY Specjalność – techniki renowacyjne CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie renowacji zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku elementów architektury. renowacji artystycznym. elementów architektury. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie renowacji elementów architektury. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię zasad i doktryn konserwatorskich; zakresie renowacji 2) wymienia reprezentatywne przykłady renowacji oraz ich autorów; elementów architektury; 3) określa osiągniecia technologiczne renowacji zabytków;         4) definiuje pojęcia w zakresie renowacji elementów architektury;         5) omawia strukturę prawną ochrony zabytków.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje technik konserwatorskich; w zakresie renowacji 2) omawia podstawowe techniki i procesy: elementów architektury. a) konserwatorskie,             b) restauratorskie;         3) określa materiały stosowane w renowacji i ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje typy zniszczeń zabytkowych obiektów i ich przyczyny.     2. Kreacja w zakresie renowacji elementów architektury. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały źródłowe i koncepcyjne; zakresie renowacji 2) diagnozuje problem konserwatorski; elementów architektury; 3) określa zakres prac i planuje metody renowacji;         4) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         5) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele, wizualizacje;         6) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         7) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) odtwarza brakujące elementy na podstawie archiwaliów i analogii; wyrazu. 3) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) wykonuje podkłady i konstrukcje pomocnicze;         4) dobiera i przygotowuje materiały do poszczególnych etapów pracy;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie elementów realizacji pracy; architektury, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do obróbki materiałów poddawanych renowacji;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje narzędzia i urządzenia używane do renowacji;         5) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń używanych do renowacji;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi używanych do renowacji;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik renowacyjnych;         2) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         3) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń prezentacyjną; przestrzeni publicznej; 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i warunków ekspozycji elementów architektury;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji elementów architektury;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały eksploatacyjne używane do realizacji zadań renowatorskich i rekonstrukcyjnych;         2) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do wykonania zadań renowacyjnych.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: RENOWACJA MEBLI I WYROBÓW SNYCERSKICH Specjalność – techniki renowacyjne CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie renowacji zakresie renowacji warsztatowe. publiczna. w środowisku mebli i wyrobów mebli i wyrobów artystycznym. snycerskich. snycerskich. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie renowacji mebli i wyrobów snycerskich. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię zasad i doktryn konserwatorskich; zakresie renowacji 2) wymienia reprezentatywne przykłady renowacji oraz ich autorów; mebli i wyrobów 3) określa osiągniecia technologiczne renowacji w meblarstwie i snycerskich; snycerstwie;         4) definiuje pojęcia w zakresie renowacji mebli i wyrobów snycerskich.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje mebli i wyrobów snycerskich; w zakresie renowacji 2) omawia podstawowe techniki i procesy: mebli i wyrobów a) konstruowania mebli i wyrobów snycerskich, snycerskich. b) zdobienia mebli i wyrobów snycerskich;         3) określa materiały używane w renowacji mebli i wyrobów snycerskich i ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas renowacji mebli i wyrobów snycerskich.     2. Kreacja w zakresie renowacji mebli i wyrobów snycerskich. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały źródłowe i koncepcyjne; zakresie renowacji 2) diagnozuje problem konserwatorski; mebli i wyrobów 3) określa zakres prac i planuje metody wykonania renowacji; snycerskich; 4) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         5) wykonuje rysunki i modele;         6) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         7) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) analizuje zagadnienia konserwatorskie i kreatywnie je opracowuje; artystycznych środków 2) odtwarza brakujące elementy na podstawie archiwaliów i analogii; wyrazu. 3) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) przygotowuje materiały, produkty i półfabrykaty;         5) dobiera akcesoria konserwatorskie, stolarskie i snycerskie oraz sprzęt pomocniczy;         6) rozpoznaje wady drewna i innych materiałów;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie, w tym realizacji pracy; cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami stosowanymi w pracach konserwatorskich, snycerskich i stolarskich;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń stolarskich i snycerskich;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją maszyn i urządzeń stolarskich i snycerskich;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik renowacyjnych;         2) realizuje różne techniki zdobień meblarskich i snycerskich;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji mebli i wyrobów snycerskich;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji mebli i wyrobów i snycerskich;         4) wykorzystuje systemy wystawiennicze do prezentacji przebiegu i zakresu prac konserwatorskich;         5) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) różne gatunki drewna;         2) materiały eksploatacyjne używane do renowacji, realizacji, obróbki i zdobienia drewna;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do renowacji, realizacji, obróbki i zdobienia drewna.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: SNYCERSTWO Specjalność – formy rzeźbiarskie CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w w zakresie snycerstwa. zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku snycerstwa. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie snycerstwa. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię snycerstwa; zakresie snycerstwa; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągnięcia technologiczne snycerstwa;         4) definiuje pojęcia w zakresie snycerstwa.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje gatunki drewna i ich właściwości; w zakresie snycerstwa. 2) określa podstawowe techniki i procesy obróbki drewna;         3) określa materiały używane w snycerstwie i ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas obróbki drewna.     2. Kreacja w zakresie snycerstwa. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie snycerstwa; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formy pełnowymiarowe i płaskorzeźby z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język snycerstwa;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje materiały do pracy;         4) dobiera akcesoria snycerskie oraz sprzęt pomocniczy;         5) rozpoznaje wady drewna;         6) dobiera materiały wykończeniowe;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie form realizacji pracy; snycerskich, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do obróbki drewna;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń do obróbki drewna;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi do obróbki drewna;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik obróbki drewna;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla snycerstwa;         3) realizuje różne techniki wykańczania drewna;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji prac snycerskich;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji prac snycerskich;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) drewno w różnej postaci;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji i obróbki drewna;         3) przybory, narzędzia, maszyny i urządzenia używane do obróbki drewna.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: SZKŁO ARTYSTYCZNE Specjalność – formy rzeźbiarskie CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie szkła zakresie szkła warsztatowe. publiczna. w środowisku artystycznego. artystycznego. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie szkła artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię szkła artystycznego jego odmiany i zakresie szkła zastosowanie; artystycznego; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągniecia technologiczne szklarstwa;         4) definiuje pojęcia w zakresie szklarstwa.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje szkła i ich właściwości; w zakresie szkła 2) omawia podstawowe techniki i procesy: artystycznego. a) przemysłowej produkcji szkła,             b) wykonywania i obróbki szkła artystycznego,             c) zdobienia szkła;         3) określa materiały używane w szklarstwie i ich właściwości użytkowe.         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas produkcji i zdobienia szkła.     2. Kreacja w zakresie szkła artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie szkła 2) określa założenia projektowe tematu; artystycznego; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę przestrzenną i płaską z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język szkła artystycznego;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja warsztatu 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) przygotowuje produkty i półfabrykaty szklarskie;         5) dobiera akcesoria szklarskie oraz sprzęt pomocniczy;         6) rozpoznaje wady masy szklanej;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie szkła, w tym realizacji pracy; cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do kształtowania i obróbki szkła;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje narzędzia i urządzenia do zdobienia szkła;         5) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń szklarskich;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi szklarskich;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik obróbki szkła;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla szkła artystycznego;         3) realizuje różne techniki zdobienia szkła;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji szkła artystycznego;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji szkła artystycznego;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) szkło w różnej postaci;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji, obróbki i zdobienia szkła;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji, obróbki i zdobienia szkła.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: TECHNIKI DRUKU ARTYSTYCZNEGO Specjalność – techniki graficzne CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy w zakresie zakresie technik warsztatowe. publiczna. w środowisku technik druku druku artystycznym. artystycznego. artystycznego. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie technik druku artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię technik graficznych; zakresie technik druku 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; artystycznego; 3) określa osiągnięcia technologiczne w zakresie technik graficznych;         4) definiuje pojęcia w zakresie technik druku artystycznego.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje technik druku artystycznego; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy druku: technik druku a) wypukłego, artystycznego. b) płaskiego,             c) wklęsłego;         3) określa materiały używane w technikach druku artystycznego z uwzględnieniem ich właściwości;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji druku artystycznego.     2. Kreacja w zakresie technik druku artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie technik druku 2) określa założenia projektowe tematu; artystycznego; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację projektową.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje działania graficzne z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język graficzny;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje materiały używane w technikach druku artystycznego;         4) dobiera narzędzia adekwatnie do realizowanej techniki druku artystycznego;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie prac z zakresu do realizacji pracy; druku artystycznego, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami i urządzeniami stosowanymi do przygotowania matryc i realizacji odbitek graficznych;         3) kontroluje sprawność działania narzędzi i urządzeń graficznych;         4) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi graficznych;         5) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik druku artystycznego;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla danej techniki druku artystycznego;         3) wykonuje matryce graficzne do różnych technik druku artystycznego;         4) realizuje odbitki graficzne w wybranych technikach i opisuje je zgodnie z zasadami;         5) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         6) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z oprawa, doborem systemów wystawienniczej; wystawienniczych i warunków ekspozycji grafik;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji grafik;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały graficzne używane do opracowania matryc i wykonania odbitek;         2) materiały eksploatacyjne, plastyczne i inne;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji prac w technikach druku artystycznego.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: TECHNIKI RZEŹBIARSKIE Specjalność – formy rzeźbiarskie CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy w zakresie zakresie technik warsztatowe. publiczna. w środowisku technik rzeźbiarskich. rzeźbiarskich. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie technik rzeźbiarskich. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych;         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię rzeźby, jej rodzaje i zastosowanie; zakresie technik 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; rzeźbiarskich; 3) określa osiągniecia technologiczne rzeźbiarstwa;         4) definiuje pojęcia w zakresie rzeźbiarstwa.         3) warsztat i 1) rozpoznaje materiały stosowane w różnych technikach rzeźbiarskich i ich technologia w zakresie właściwości; technik rzeźbiarskich. 2) omawia techniki i procesy:             a) realizacji konstrukcji rzeźbiarskich,             b) obróbki, rzeźbienia i modelowania w różnych materiałach rzeźbiarskich,             c) utrwalania i retuszowania prac rzeźbiarskich;         3) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji rzeźb w różnych technikach.     2. Kreacja w zakresie technik rzeźbiarskich. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie technik 2) określa założenia projektowe tematu; rzeźbiarskich; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele, prezentacje;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formy rzeźbiarskie pełnowymiarowe i płaskorzeźby z wyobraźni; wyrazu. 3) projektuje rzeźby do wskazanej przestrzeni;         4) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język technik rzeźbiarskich;         5) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         6) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         7) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje nośne;         4) przygotowuje materiały rzeźbiarskie;         5) dobiera akcesoria i sprzęt pomocniczy;         6) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie form do realizacji pracy; rzeźbiarskich, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do modelowania i obróbki materiałów rzeźbiarskich;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń używanych w rzeźbiarstwie;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją maszyn, urządzeń i narzędzi używanych w rzeźbiarstwie;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace w różnych technikach rzeźbiarskich;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla danego materiału rzeźbiarskiego;         3) utrwala prace rzeźbiarskie za pomocą odlewu;         4) rozpoznaje i retuszuje wady materiału rzeźbiarskiego;         5) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         6) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji realizacji rzeźbiarskich;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji realizacji rzeźbiarskich;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały do realizacji prac rzeźbiarskich;         2) materiały eksploatacyjne do retuszowania, patynowania i utrwalania prac w różnych technikach rzeźbiarskich;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do modelowania i obróbki prac w różnych technikach rzeźbiarskich.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: TKANINA ARTYSTYCZNA Specjalność – projektowanie użytkowe CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresie tkaniny zakresie tkaniny warsztatowe. publiczna. w środowisku artystycznej. artystycznej. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie tkaniny artystycznej. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię tkaniny artystycznej, jej funkcję i zakresie tkaniny przeznaczenie; artystycznej; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągniecia technologiczne tkaniny;         4) definiuje pojęcia w zakresie tkaniny artystycznej.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje tkanin i opisuje ich cechy; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: tkaniny artystycznej. a) produkcji materiałów,             b) tkactwa,             c) wytwarzania tkaniny artystycznej;         3) określa materiały używane w realizacji tkaniny i ich właściwości;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas produkcji materiałów i realizacji tkanin.     2. Kreacja w zakresie tkaniny artystycznej. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie tkaniny 2) określa założenia projektowe tematu; artystycznej; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice i projekty;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje koncepcje artystyczne z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język tkaniny artystycznej;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje surowce i materiały;         4) dobiera akcesoria tkackie i krawieckie;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia do 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie tkaniny, w realizacji prac; tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do realizacji tkanin;         3) kontroluje sprawność działania maszyn, urządzeń tkackich i krawieckich;         4) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi tkackich i krawieckich;         5) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem rożnych technik realizacji tkaniny;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla tkaniny artystycznej;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; sposobów ekspozycji tkaniny artystycznej;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji tkaniny artystycznej;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały, tkaniny, surowce;         2) materiały eksploatacyjne plastyczne i inne;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji tkanin.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: TRADYCYJNE TECHNIKI MALARSKIE I POZŁOTNICZE Specjalność – techniki malarskie CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. w środowisku tradycyjnych technik tradycyjnych artystycznym. malarskich i technik malarskich pozłotniczych. i pozłotniczych. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie tradycyjnych technik malarskich i pozłotniczych. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię tradycyjnych technik malarskich i zakresie tradycyjnych pozłotniczych; technik malarskich i 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; pozłotniczych; 3) określa osiągniecia technologiczne tradycyjnych technik malarskich i pozłotniczych;         4) definiuje pojęcia w zakresie tradycyjnych technik malarskich i pozłotniczych.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje tradycyjnych technik malarskich i pozłotniczych; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy realizacji: tradycyjnych technik a) tradycyjnych technik malarskich, malarskich i b) złoceń, pozłotniczych. c) zdobień;         3) określa materiały używane w technikach malarskich i pozłotniczych oraz ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas prac tradycyjnymi technikami malarskimi i pozłotniczymi.     2. Kreacja w zakresie tradycyjnych technik malarskich i pozłotniczych. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie tradycyjnych 2) określa założenia projektowe tematu; technik malarskich i 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy; pozłotniczych; 4) wykonuje projekty, szkice, próby materiałowe;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje formę malarską z wyobraźni oraz na podstawie analizy dzieł wyrazu. dawnych mistrzów;         3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język technik malarskich i pozłotniczych;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej;     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) przygotowuje podłoża malarskie i pozłotnicze, próby technologiczne;         4) dobiera narzędzia i materiały stosowane podczas prac tradycyjnymi technikami malarskimi i pozłotniczymi;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie prac do realizacji pracy; malarskich i pozłotniczych, w tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami i urządzeniami stosowanymi podczas prac tradycyjnymi technikami malarskimi i pozłotniczymi;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) kontroluje sprawność działania urządzeń stosowanych podczas prac tradycyjnymi technikami malarskimi i pozłotniczymi;         5) podejmuje proste czynności związane z konserwacją narzędzi stosowanych podczas prac tradycyjnymi technikami malarskimi i pozłotniczymi;         6) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z zastosowaniem różnych tradycyjnych technik malarskich i pozłotniczych;         2) posługuje się środkami wyrazu charakterystycznymi dla tradycyjnych technik malarskich i pozłotniczych;         3) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         4) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z oprawą, doborem systemów wystawienniczej; wystawienniczych i warunków ekspozycji prac wykonanych tradycyjnymi technikami malarskimi i pozłotniczymi;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji prac;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały malarskie i pozłotnicze;         2) materiały eksploatacyjne plastyczne i inne;         3) narzędzia i urządzenia wspomagające realizację prac tradycyjnymi technikami malarskimi i pozłotniczymi.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: WITRAŻ Specjalność – techniki malarskie CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w wiedzy w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. środowisku artystycznym. witrażu. witrażu. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie witrażu. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię witrażu; zakresie witrażu; 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów;         3) określa osiągnięcia technologiczne witrażownictwa;         4) definiuje pojęcia w zakresie witrażownictwa.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje szkła płaskiego i ich właściwości oraz zastosowanie; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: witrażu. a) produkcji szkła płaskiego, w tym witrażowego,             b) realizacji witraży,             c) zdobień rysunkowo-malarskich na szkle płaskim;         3) określa materiały używane w witrażownictwie i ich właściwości użytkowe;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji witraży.     2. Kreacja w zakresie witrażu. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie witrażu; 2) określa założenia projektowe tematu;         3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) wykonuje szkice, projekty, szablony, kalki;         5) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         6) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje kompozycje płaską z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język witrażu;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) dobiera i przygotowuje szkło witrażowe;         4) rozpoznaje wady szkła witrażowego;         5) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie witraży, w do realizacji pracy; tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do obróbki szkła płaskiego i składania witraży;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje narzędzia i urządzenia służące do termicznego utrwalnia zdobień rysunkowo-malarskich na szkle;         5) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń witrażowniczych;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi witrażowniczych;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z uzyciem róznych technik realizacji witraży;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla witrażu;         3) realizuje różne techniki zdobienia szkła płaskiego;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji witraży;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji witraży;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:             a) szkło płaskie i witrażowe;             b) materiały eksploatacyjne używane do realizacji, obróbki i zdobienia witraży;             c) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji, obróbki i zdobienia witraży.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. SPECJALIZACJA ARTYSTYCZNA: WZORNICTWO ARTYSTYCZNE Specjalność – projektowanie użytkowe CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Kreacja w 3. Działania 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy w zakresie zakresie warsztatowe. publiczna. w środowisku wzornictwa wzornictwa artystycznym. artystycznego. artystycznego. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy w zakresie wzornictwa artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię wzornictwa; zakresie wzornictwa 2) wymienia reprezentatywne dzieła oraz ich autorów; artystycznego; 3) określa osiągniecia technologiczne wzornictwa;         4) definiuje pojęcia w zakresie wzornictwa;         5) omawia zagadnienia ergonomii i antropometrii.         3) warsztat i 1) rozpoznaje rodzaje materiałów i ich właściwości; technologia w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy: wzornictwa a) przemysłowej produkcji produktu, artystycznego. b) wykonania produktu,             c) zdobienia produktu;         3) określa materiały używane do realizacji produktu;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas realizacji produktu.     2. Kreacja w zakresie wzornictwa artystycznego. Uczeń/słuchacz:         1) projektowanie w 1) gromadzi materiały koncepcyjne i pomocnicze; zakresie wzornictwa 2) określa założenia projektowe tematu; artystycznego; 3) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji pracy;         4) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla danego materiału;         5) wykonuje szkice, projekty, makiety, modele;         6) wskazuje kolejne etapy pracy w zależności od zamierzonych efektów;         7) wykonuje prostą dokumentację techniczną.         2) stosowanie 1) obserwuje naturę i twórczo ją interpretuje; artystycznych środków 2) kreuje działania projektowe z wyobraźni; wyrazu. 3) umiejętnie transformuje pojęcia i idee na język wzornictwa artystycznego;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki i dorobku kulturowego;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje;         6) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.     3. Działania warsztatowe. Uczeń/słuchacz:         1) organizacja 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; warsztatu pracy; 2) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej;         3) realizuje formy i konstrukcje pomocnicze;         4) przygotowuje materiały i półfabrykaty;         5) dobiera narzędzia oraz sprzęt pomocniczy wykorzystywany do projektowania i prototypowania wzorniczego;         6) rozpoznaje wady produktu;         7) planuje przebieg pracy.         2) sprzęt i narzędzia 1) stosuje narzędzia i urządzenia wspomagające projektowanie wzornicze, w do realizacji pracy; tym cyfrowe;         2) posługuje się narzędziami, maszynami i urządzeniami do obróbki materiałów;         3) stosuje materiały eksploatacyjne;         4) stosuje narzędzia i urządzenia stosowane do realizacji makiet, modeli i prototypów;         5) kontroluje sprawność działania maszyn i urządzeń stosowanych do realizacji makiet, modeli i prototypów;         6) podejmuje proste czynności związane z konserwacją urządzeń i narzędzi stosowanych do realizacji makiet, modeli i prototypów;         7) posługuje się sprzętem zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.         3) realizacja pracy. 1) wykonuje prace z użyciem różnych technik obróbki materiałów;         2) posługuje się środkami wyrazu artystycznego charakterystycznymi dla danego materiału;         3) realizuje różnorodne techniki dekoracyjne;         4) realizuje etapy pracy we właściwej kolejności;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń/słuchacz:         1) prezentacja w 1) aranżuje przestrzeń ekspozycyjną; przestrzeni 2) wykonuje czynności związane z doborem systemów wystawienniczych i wystawienniczej; warunków ekspozycji produktu;         3) dobiera oświetlenie ekspozycji produktu;         4) dokonuje publicznych prezentacji swoich prac.         2) prezentacja w 1) dobiera metody publikacji internetowych; mediach cyfrowych. 2) publikuje obrazy cyfrowe z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń/słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie, np. pracownia specjalistyczna, warsztat.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) materiały w różnej postaci;         2) materiały eksploatacyjne używane do realizacji, obróbki i zdobienia projektu, modelu, prototypu produktu;         3) narzędzia, maszyny i urządzenia używane do realizacji, obróbki i zdobienia projektu, modelu, prototypu produktu.     3. Galeria lub przestrzeń wystawiennicza. Minimalna liczba godzin kształcenia w zawodzie wynosi:         1) w liceum sztuk plastycznych – 65 (w ujęciu tygodniowym);         2) w policealnej szkole plastycznej – 1110 (w ujęciu semestralnym).

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENCIAY WFR ZOAWWYO D3Z4I3E5 0A2K) TOR CYRKOWY (SYMBOL CYFROWY 343502) Przedmiotem głównym w zawodzie aktor cyrkowy jest sztuka cyrkowa. AKROBATYKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności 3. Funkcjonowanie w środowisku wiedzy z zakresu wykorzystania w praktyce wiadomości artystycznym. akrobatyki. z zakresu akrobatyki. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu akrobatyki. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię akrobatyki sportowej; zakresie akrobatyki 2) wymienia dyscypliny wchodzące w skład akrobatyki sportowej. sportowej;         3) technika 1) wyjaśnia specjalistyczną terminologię w akrobatyce; wykonania. 2) podaje zasady wykonania poszczególnych elementów w akrobatyce.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiadomości z zakresu akrobatyki. Uczeń:         1) zdolności 1) dobiera ćwiczenia kształtujące i doskonalące określone zdolności psychomotoryczne; psychomotoryczne;         2) łączy pojedyncze elementy w układ skoków akrobatycznych;         3) prezentuje lekkość i sprężystość ruchów oraz sprawność psychomotoryczną;         4) tworzy układy akrobatyczne solowe i zespołowe;         5) wzbogaca elementy akrobatyczne elementami innych technik cyrkowych.         2) kreacja w zakresie 1) wykorzystuje w praktyce przyrządy i rekwizyty; akrobatyki sportowej. 2) kształtuje pamięć i wyobraźnię ruchową;         3) transformuje pojęcia i idee na język akrobatyki sportowej;         4) wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin sztuki cyrkowej;         5) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje w dziedzinie akrobatyki.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji scenicznej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenia:         1) sala gimnastyczna wyposażona w sprzęt specjalistyczny;         2) sala baletowa wyposażona w lustra ścienne.     2. Wyposażenie sali gimnastycznej:         1) ścieżka do skoków akrobatycznych;         2) materace zabezpieczające różnej grubości;         3) trampolina;         4) lonże asekurujące;         5) wykładzina specjalistyczna;         6) odskocznie. EKWILIBRYSTYKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2.Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. ekwilibrystyki. wykorzystania w praktyce wiadomości z zakresu ekwilibrystyki. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu ekwilibrystyki. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza; 1) omawia w zarysie historię ekwilibrystyki oraz jej reprezentatywnych artystów;         2) określa osiągniecia artystyczne w zakresie ekwilibrystyki.         3) warsztat i przyrządy. 1) określa warunki techniczne i przestrzenne do realizacji ekwilibrystyki;         2) klasyfikuje podstawowe i zaawansowane techniki treningowe;         3) układa plan treningu ekwilibrystycznego, zawierający:             a) rozgrzewkę ogólną i specjalistyczną,             b) część techniczną,             c) część kondycyjną,             d) wyciszenie i relaksację;         4) charakteryzuje przyrządy i przybory treningowe oraz ich zastosowanie w treningu;         5) wskazuje sposoby konserwacji i naprawy rekwizytów.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiadomości z zakresu ekwilibrystyki. Uczeń:         1) metodyka treningu; 1) prezentuje poprawną technikę wykonywanych elementów;         2) wykonuje poprawnie ćwiczenia;         3) planuje czas i sposób regeneracji dopasowany do swojej aktywności;         4) wdraża system treningowy.         2) tworzenie własnych 1) wdraża swoje inspiracje w układ cyrkowy; układów 2) eksperymentuje z formami ruchu; choreograficznych; 3) dobiera muzykę do swoich występów;         4) przestrzega przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej.         3) przygotowanie do 1) przygotowuje rekwizyty do wygodnego i bezpiecznego użycia w czasie występu ekwilibrystyki. występów;         2) przygotowuje zabezpieczenie rekwizytów ekwilibrystycznych do transportu;         3) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania układu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka sceniczna; 1) wykonuje układ cyrkowy w zakresie ekwilibrystyki uzgodniony z nauczycielem;         2) panuje nad swoimi emocjami podczas występu;         3) przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas występu;         4) podejmuje współpracę z innymi twórcami widowiska.         2) prezentacja w 1) korzysta ze środków zapisu własnych osiągnięć w postaci cyfrowej; mediach cyfrowych. 2) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań artystycznych.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji scenicznej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala gimnastyczna lub taneczna.     2. Wyposażenie sali w rekwizyty ekwilibrystyczne: monocykl, drabina wolnostojąca, wałki z deską, lina pozioma, rower ekwilibrystyczny i inne.     3. Dostęp do przestrzeni scenicznej dającej możliwości używania wszystkich potrzebnych rekwizytów. ELEMENTY GRY AKTORSKIEJ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie umiejętności 3. Funkcjonowanie w z zakresu elementów wykorzystania w praktyce elementów gry środowisku artystycznym. gry aktorskiej. aktorskiej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu elementów gry aktorskiej. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) wiedza z zakresu gry 1) omawia elementy i podstawowe techniki gry aktorskiej; aktorskiej. 2) charakteryzuje wiarygodną postać sceniczną;         3) określa środki wyrazu aktorskiego.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce elementów gry aktorskiej. Uczeń:         1) kreacja sceniczna; 1) samodzielnie tworzy krótkie etiudy aktorskie (bez słów, ze słowami);         2) wykorzystuje techniki aktorskie do wywołania zamierzonych reakcji publiczności;         3) analizuje swoje działania i działanie innych z perspektywy widza;         4) wchodzi w interakcję z widzem;         5) uczestniczy w grupowych improwizowanych etiudach scenicznych;         6) posługuje się skoordynowanym ruchem i gestem;         7) przygotowuje etiudy z rekwizytem teatralnym;         8) przygotowuje i prezentuje postać w numerze specjalizacyjnym z wykorzystaniem rekwizytu cyrkowego.         2) wrażliwość 1) wykonuje zadania w sposób kreatywny; artystyczna i 2) współpracuje z partnerem – aktorem w przestrzeni scenicznej; emocjonalna. 3) tworzy postać sceniczną zróżnicowaną pod względem emocjonalnym.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji scenicznej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala do ćwiczeń.     2. Wyposażenie sali: zastawki, lustra, drążek.     3. Komputer stacjonarny lub przenośny, sprzęt audiowizualny.     4. Arena cyrkowa lub scena. GIMNASTYKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie umiejętności 3. Funkcjonowanie w z zakresu gimnastyki. wykorzystania w praktyce wiadomości środowisku artystycznym. z zakresu gimnastyki. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gimnastyki. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię gimnastyki sportowej i specjalizacji zakresie gimnastyki gimnastycznych w cyrku; sportowej. 2) wymienia przyrządy wchodzące w skład gimnastyki sportowej kobiet i mężczyzn oraz rekwizyty cyrkowe;         3) omawia budowę rekwizytu, sposób konserwacji oraz montażu pod namiotem cyrkowym.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiadomości z zakresu gimnastyki. Uczeń:         1) zdolności 1) dobiera ćwiczenia kształtujące i doskonalące określone zdolności psychomotoryczne; psychomotoryczne;         2) łączy pojedyncze elementy w układ z wykorzystaniem rekwizytów;         3) tworzy układy gimnastyczne solowe i zespołowe;         4) wzbogaca układy gimnastyczne elementami innych technik cyrkowych.         2) kreacja w zakresie 1) wykorzystuje w praktyce przyrządy i rekwizyty; gimnastyki sportowej. 2) kształtuje pamięć i wyobraźnię ruchową;         3) transformuje pojęcia i idee na język gimnastyki sportowej;         4) poszukuje nowych rozwiązań i twórczo eksperymentuje w dziedzinie gimnastyki.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji scenicznej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenia:         1) sala gimnastyczna o wysokości minimum 10 m wyposażona w sprzęt specjalistyczny;         2) sala baletowa wyposażona w lustra ścienne.     2. Wyposażenie sali gimnastycznej:         1) rekwizyty do numerów górnych;         2) siatka zabezpieczająca;         3) materace zabezpieczające o różnej grubości;         4) trampolina;         5) lonże asekurujące;         6) ścieżka do skoków. HISTORIA CYRKU CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i wiedzy z zakresu praktyce posiadanych aktualizowanie wiedzy historii cyrku. wiadomości z zakresu oraz doskonalenie Treści nauczania historii cyrku. umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) periodyzacja dziejów 1) charakteryzuje 1) porządkuje epoki 1) analizuje i ocenia historii sztuki cyrkowej; epoki w dziejach chronologicznie od własne kompetencje; sztuki cyrkowej; antyku po 2) identyfikuje obszary         2) odczytuje dzieje nowoczesność; wiedzy i umiejętności sztuki cyrkowej w 2) nakreśla zjawiska wymagające kontekście sztuki cyrkowej doskonalenia; historyczno- typowe dla każdej 3) aktualizuje swoją kulturowym. epoki; wiedzę i rozwija         3) łączy historię sztuki umiejętności cyrkowej z innymi wykorzystując różne dyscyplinami źródła informacji, w tym artystycznymi i internetowe bazy historią powszechną. wiedzy; potrafi dokonać         2) sztuka cyrkowa; 1) omawia w zarysie 1) porządkuje selekcji materiałów i rozwój sztuki informacje o krytycznie je ocenić; cyrkowej na czołowych zjawiskach przestrzeni wieków; i tendencjach w sztuce         2) omawia style i cyrkowej na 4) angażuje się w techniki sztuki przestrzeni wieków; realizację cyrkowej na świecie; 2) rozpoznaje rodzaje wyznaczonych zadań;         3) wymienia nowe dyscyplin sztuki 5) aktywnie uczestniczy formy sztuki cyrkowej; w życiu artystycznym. cyrkowej, w tym 3) rozróżnia formy, kuglarstwo, cyrk style i techniki sztuki uliczny, cyrk nowy; cyrkowej na świecie;         4) wskazuje 4) łączy znaczące osiągnięcia osiągnięcia sztuki artystyczne w sztuce cyrkowej ze cyrkowej. środowiskiem artystycznym.         3) twórcy sztuki 1) wymienia 1) ocenia wpływ cyrkowej; reprezentatywne najważniejszych dzieła z zakresu twórców i ich dzieł na sztuki cyrkowej oraz historię sztuki ich autorów; cyrkowej;         2) wymienia 2) przyporządkowuje wybitnych polskich i twórców sztuki światowych twórców cyrkowej do sztuki cyrkowej o odpowiedniego okresu znaczącym dorobku historycznego. artystycznym;         3) wymienia nazwy cyrków w Polsce i na świecie;         4) wymienia utwory muzyczne powstałe na użytek sztuki cyrkowej;         5) omawia w zarysie sztukę plakatu cyrkowego.         4) sztuka cyrkowa w 1) charakteryzuje ocenia rolę sztuki kulturze powszechnej. społeczną rolę sztuki cyrkowej w aspekcie cyrkowej; społecznym,         2) omawia podstawy kulturowym i pedagogiki cyrkowej, terapeutycznym. w tym terapii i integracji. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym tematyce zajęć, np. pracownia specjalistyczna.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego: sprzęt audiowizualny. JĘZYK OBCY NOWOŻYTNY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie umiejętności 3. Funkcjonowanie w z zakresu języka obcego posługiwania się językiem obcym środowisku artystycznym. nowożytnego. nowożytnym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu języka obcego nowożytnego. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; bezpieczeństwa i 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo. higieny pracy;         2) kształcenie językowe; 1) identyfikuje podstawowy zasób środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych);         2) klasyfikuje wiedzę oraz umiejętności rozumienia, tworzenia i używania wypowiedzi w języku obcym nowożytnym;         3) omawia struktury gramatyczne i leksykalne.         3) kształcenie 1) charakteryzuje wypowiedzi umożliwiające komunikowanie się w kulturowe. środowisku artystycznym;         2) określa formę przekazu ustnego lub pisemnego, w tym prostych tekstów związanych z wykonywaniem typowych dla cyrku czynności zawodowych.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się językiem obcym nowożytnym. Uczeń:         1) komunikacja i wiedza 1) formułuje wypowiedzi ustne i pisemne w języku obcym nowożytnym i o języku obcym określa kontekst wypowiedzi; nowożytnym; 2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;         3) rozróżnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi;         4) wskazuje w wypowiedzi określone informacje;         5) wymienia informacje w określonym porządku;         6) rozróżnia opowiadanie o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;         7) omawia i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia opinie i poglądy innych osób.         2) kultura i integracja 1) zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w tym prostych międzyprzedmiotowa. tekstów związanych z wykonywaniem typowych czynności zawodowych;         2) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych;         3) podaje określone zwroty sytuacyjne: składa życzenia i gratulacje, odpowiada na życzenia i gratulacje, proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachęca; prowadzi proste negocjacje w sytuacjach życia codziennego;         4) wskazuje odpowiedni styl wypowiedzi do sytuacji;         5) formułuje wypowiedzi dotyczące typowych sytuacji, w tym związanych z komunikowaniem się w środowisku pracy;         6) wskazuje i uzasadnia swoje opinie, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze, posługując się danym językiem obcym nowożytnym;         8) zdobywa wiedzę w zakresie życia artystycznego w krajach obszaru poznawanego języka obcego nowożytnego.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym wymogom nauczania języka obcego nowożytnego. PODSTAWY CHARAKTERYZACJI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie umiejętności 3. Funkcjonowanie w z zakresu podstaw wykorzystania w praktyce wiadomości z środowisku artystycznym. charakteryzacji. zakresu podstaw charakteryzacji. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu podstaw charakteryzacji. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo pracy;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) wiedza w zakresie 1) definiuje pojęcia w zakresie charakteryzacji; charakteryzacji; 2) omawia anatomię głowy, zwłaszcza twarzy;         3) omawia rolę barw przy tworzeniu złudzeń optycznych w charakteryzacji;         4) opisuje rodzaje charakteryzacji.         3) warsztat i technologia 1) rozpoznaje rodzaje charakteryzacji; w zakresie 2) omawia podstawowe techniki i procesy wykonania charakteryzacji; charakteryzacji. 3) określa materiały używane w charakteryzacji;         4) charakteryzuje narzędzia, sprzęt i urządzenia stosowane podczas wykonywania charakteryzacji.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiadomości z zakresu podstaw charakteryzacji. Uczeń: projektowanie i 1) posługuje się przyrządami służącymi do wykonania charakteryzacji; wykonanie 2) dobiera materiały i technikę wykonania do koncepcji, stylu i układu charakteryzacji. akcji scenicznej;         3) projektuje własną charakteryzację sceniczną do układu i przedstawianej w nim postaci;         4) wykonuje pełną charakteryzację sceniczną na własnej twarzy, jak i na twarzach innych artystów;         5) gromadzi materiały pomocnicze i inspiracje;         6) wykonuje dokumentację fotograficzną.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) przestrzega zasady kultury i norm zachowania przyjętych w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne.     2. Wyposażenie pomieszczenia dydaktycznego:         1) lustra;         2) materiały eksploatacyjne używane do wykonania charakteryzacji;         3) narzędzia używane do wykonania charakteryzacji. SZTUKA CYRKOWA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu sztuki umiejętności prezentacji publiczna. środowisku artystycznym. cyrkowej. sztuki cyrkowej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu sztuki cyrkowej. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię sztuki cyrkowej oraz jej reprezentatywnych zakresie sztuki artystów; cyrkowej; 2) wymienia rodzaje przestrzeni scenicznych i ich specyfikę;         3) wymienia i klasyfikuje rodzaje pokazów cyrkowych;         4) klasyfikuje rodzaje rekwizytów w zakresie pokrewnych specjalności;         5) rozróżnia rodzaje figur i elementów w zakresie sztuki cyrkowej.         3) warsztat i znajomość 1) określa warunki techniczne i przestrzenne do realizacji przedmiotu przyrządów w zakresie sztuka cyrkowa; sztuki cyrkowej. 2) klasyfikuje podstawowe i zaawansowane techniki treningowe;         3) układa plan treningu związany z określonym pokazem cyrkowym, zawierający:             a) rozgrzewkę ogólną i specjalistyczną,             b) część techniczną,             c) część kondycyjną,             d) wyciszenie i relaksację;         4) charakteryzuje przyrządy i przybory treningowe oraz ich zastosowanie w treningu;         5) wskazuje sposoby konserwacji i naprawy rekwizytów.     2. Wykształcenie umiejętności prezentacji sztuki cyrkowej. Uczeń:         1) metodyka treningu; 1) prezentuje poprawną technikę wykonywanych elementów;         2) wykonuje poprawnie ćwiczenia ogólnorozwojowe;         3) planuje czas i sposób regeneracji dopasowany do swojej aktywności;         4) wdraża system treningowy.         2) tworzenie własnych 1) wdraża swoje inspiracje w układ cyrkowy; układów 2) efektywnie łączy formy ruchu z poszczególnych dyscyplin cyrkowych; choreograficznych; 3) dobiera muzykę do swoich występów;         4) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.         3) przygotowanie do 1) samodzielnie montuje rekwizyt; pokazu sztuki cyrkowej. 2) kontroluje proces montażu rekwizytów;         3) współpracuje z obsługą sceny cyrkowej;         4) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania pokazu sztuki cyrkowej;         5) wykonuje projekty kostiumu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka sceniczna; 1) wykonuje pokaz sztuki cyrkowej w zakresie wybranej specjalizacji, uzgodniony z choreografem i reżyserem;         2) panuje nad swoimi emocjami podczas występu;         3) przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas występu;         4) podejmuje współpracę z innymi twórcami widowiska.         2) prezentacja w 1) korzysta ze środków zapisu własnych osiągnięć w postaci cyfrowej; mediach cyfrowych. 2) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań artystycznych.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji scenicznej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala gimnastyczna i taneczna. W zależności od specjalizacji dostęp do podwieszeń górnych, odciągów dolnych lub samej przestrzeni.     2. Wyposażenie sali w rekwizyty: zależnie od realizowanej dyscypliny w obrębie przedmiotu sztuki cyrkowej – rekwizyty do:         1) gimnastyki powietrznej – szarfy, sztrabaty, lina pionowa, koła aerialowe, maszt latający, cloud- swing, trapezy: statyczny, taneczny, latający, swing trapez;         2) akrobatyki – trampolina, ścieżka akrobatyczna, materace zeskokowe, stolik akrobatyczny, deska akrobatyczna;         3) ekwilibrystyki – rower ekwilibrystyczny, monocykle, drabina wolna, persze długie, laski do stania na rękach, lina pozioma, koła gimnastyczne: koło Cyra, koło reńskie;         4) żonglerki – stolik do antypodów, przybory żonglerskie: piłki, obręcze, maczugi, koła hula-hoop;         5) klaunady – kostiumy, elementy charakteryzacji.     3. Dodatkowe wyposażenie sali: wyciągarki, materace zeskokowe, lonże, poręcze gimnastyczne, drążek gimnastyczny, drabinki, lustra, sprzęt nagłośnieniowy.     4. Dostęp do przestrzeni scenicznej dającej możliwości używania wszystkich potrzebnych rekwizytów, np. do areny cyrkowej, sceny teatralnej. TECHNIKI TANECZNE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie 3. Kreacja 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie wiedzy z zakresu umiejętności artystyczna. publiczna. w środowisku technik tanecznych. posługiwania się artystycznym. technikami tanecznymi. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu technik tanecznych. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy; przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) wiedza z zakresu 1) rozróżnia poznane style i techniki taneczne; technik tańca. 2) określa terminologię z zakresu różnych technik tanecznych;         3) wskazuje różnice i cechy wspólne poznanych technik tanecznych.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się technikami tanecznymi. Uczeń:         1) technika i anatomia 1) korzysta ze świadomości ruchowej własnego ciała i wyczucia ruchu; przestrzeni;         2) łączy harmonię ruchu z gibkością, lekkością, skocznością, zwinnością i równowagą;         3) utrzymuje prawidłową postawę ciała;         4) porusza się zgodnie z tempem i charakterem muzyki;         5) przestrzega podstawowych zasad rozciągania, wzmacniania i rozluźniania ciała;         6) wykonuje wybrane układy choreograficzne;         7) przestrzega czystości formy i estetyki ruchu;         8) opanowuje pamięciowo zadane kombinacje i większe całości choreograficzne.         2) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia poszczególnych kroków tanecznych, kombinacji, choreografii i innych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań.     3. Kreacja artystyczna. Uczeń: kreacja artystyczna. 1) wykazuje się kreatywnością, wrażliwością artystyczną i emocjonalną;         2) przygotowuje różne układy taneczne i łączy je z innymi technikami cyrkowymi;         3) dostosowuje działania taneczne do prezentowanego repertuaru muzycznego;         4) łączy elementy taneczne i gesty;         5) kontrastuje ruchy pod względem dynamiki, tempa i ekspresji.     4. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka sceniczna1; ) 1) koncentruje się podczas występu;         2) 2) opanowuje tremę;         3) 3) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania choreografii;         4) 4) współpracuje z reżyserem, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny;         5) 5) prezentuje choreografię zgodnie z właściwym dla niej stylem lub konwencją choreograficzną.         2) prezentacja w 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań mediach cyfrowych. artystycznych;         2) publikuje swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym.         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji scenicznej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań; zespole; 2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. 1. Sala baletowa.     2. 2. Wyposażenie sali: lustra, drążek, specjalistyczna podłoga baletowa.     3. 3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. 4. Arena cyrkowa lub scena teatralna. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA Z ELEMENTAMI ANATOMII CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania 3. Funkcjonowanie zakresu zasad zdrowego w praktyce wiadomości z zakresu zasad w środowisku żywienia z elementami zdrowego żywienia z elementami anatomii. artystycznym anatomii. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu zasad zdrowego żywienia z elementami anatomii. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) zasady zdrowego żywienia 1) określa nawyki dbania o zdrowie w życiu codziennym; i zdrowego trybu życia; 2) omawia podstawowe zasady zdrowego żywienia;         3) charakteryzuje metody żywienia uwzględniające zapotrzebowanie energetyczne organizmu;         4) wymienia podstawowe dla człowieka składniki odżywcze.         3) podstawowa wiedza z 1) omawia anatomię czynnościową człowieka ze szczególnym zakresu anatomii i uwzględnieniem układu ruchu; biomechaniki. 2) charakteryzuje wybrane zagadnienia anatomii czynnościowej oraz funkcjonowania układu pokarmowego i nerwowego;         3) określa możliwości psychomotoryczne organizmu ludzkiego oraz wpływ wykonywanych ćwiczeń na rozwój sprawności fizycznej.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiadomości z zakresu zasad zdrowego żywienia z elementami anatomii. Uczeń:         1) zdrowe żywienie; 1) utrwala nawyki dbania o własne zdrowie;         2) łączy wiedzę z zakresu podstawowych zasad zdrowego żywienia z podnoszeniem własnej sprawności fizycznej;         3) stosuje w praktyce metody żywienia uwzględniające zapotrzebowanie energetyczne organizmu;         4) planuje i konstruuje odpowiednią dla uprawianej dyscypliny piramidę pokarmową;         5) łączy wiedzę o podstawowych i niezbędnych dla człowieka składnikach odżywczych ze źródłem ich pochodzenia i zapotrzebowaniem organizmu na poszczególne składniki.         2) anatomia i biomechanika. 1) wykorzystuje wiedzę z zakresu anatomii, dostosowując aktywność fizyczną do możliwości własnego organizmu;         2) dokonuje samooceny i samokontroli w zakresie sprawności fizycznej i prawidłowej postawy;         3) stosuje w praktyce pozyskaną wiedzę o układzie pokarmowym i nerwowym;         4) wykorzystuje wiedzę z zakresu psychomotoryki organizmu ludzkiego;         5) odwołuje się do wiedzy dotyczącej higieny człowieka.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój zawodowy; 1) analizuje własne kompetencje;         2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA Pomieszczenie dydaktyczne wyposażone w sprzęt audiowizualny. ŻONGLERKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie umiejętności 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu żonglerki. wykorzystania w praktyce publiczna. w środowisku wiadomości z zakresu żonglerki. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu żonglerki. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami i higieny pracy; ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) wymienia środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań artystycznych;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) historia i wiedza w 1) omawia w zarysie historię żonglerki oraz jej reprezentatywnych zakresie żonglerki; artystów;         2) określa osiągniecia artystyczne w zakresie żonglerki.         3) trening żonglerski. 1) określa warunki techniczne i przestrzenne do realizacji żonglerki;         2) klasyfikuje podstawowe i zaawansowane techniki treningowe;         3) omawia trening;         4) charakteryzuje przyrządy i przybory treningowe oraz ich zastosowanie w treningu;         5) wskazuje sposoby konserwacji i naprawy rekwizytów.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiadomości z zakresu żonglerki. Uczeń:         1) metodyka treningu; 1) prezentuje poprawną technikę wykonywanych elementów;         2) wykonuje ćwiczenia ogólnorozwojowe (kondycyjne, gibkości i ogólnej sprawności oraz refleksu);         3) sporządza plan własnego treningu;         4) planuje czas i sposób regeneracji dopasowany do swojej aktywności;         5) wdraża system treningowy.         2) tworzenie własnych 1) wdraża swoje inspiracje w układ żonglerki; układów ruchowych w 2) włącza do układu żonglerki zróżnicowane formy ruchu; zakresie żonglerki; 3) dobiera muzykę do swoich występów;         4) stosuje zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej.         3) przygotowanie do 1) przygotowuje rekwizyty do zastosowania w pokazie żonglerskim; pokazu żonglerskiego. 2) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania pokazu żonglerskiego.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka sceniczna; 1) wykonuje układ cyrkowy w zakresie żonglerki uzgodniony z nauczycielem;         2) panuje nad swoimi emocjami podczas występu;         3) przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas występu;         4) podejmuje współpracę z innymi twórcami widowiska.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta ze środków zapisu własnych osiągnięć w postaci cyfrowej; cyfrowych. 2) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań artystycznych.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji scenicznej;         7) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         8) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         9) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) współpraca w zespole; 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala gimnastyczna lub taneczna.     2. Wyposażenie sali w rekwizyty żonglerskie, np. piłki, maczugi, obręcze, koła hula-hoop, kapelusze.     3. Dostęp do przestrzeni scenicznej dającej możliwości używania wszystkich potrzebnych rekwizytów. Minimalna liczba godzin kształcenia w zawodzie wynosi 58 (w ujęciu tygodniowym).

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE AKTOR SCEN MUZYCZNYCH MUZYCZNYC(HSY (MSBYOMLB COYLFR COYWFYR 3O43W60Y1) 343601) Przedmiotem głównym w zawodzie aktor scen muzycznych w specjalności wokalno- aktorskiej jest śpiew. Przedmiotami głównymi w zawodzie aktor scen muzycznych w specjalności wokalno- baletowej są śpiew i taniec. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE WSPÓLNE DLA WSZYSTKICH SPECJALNOŚCI CHARAKTERYZACJA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie podstawowej 2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w 3. Funkcjonowanie wiedzy z dziedziny praktyce wiedzy z zakresu charakteryzacji. w środowisku charakteryzacji. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu charakteryzacji. Słuchacz:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia, rodzaje 1) omawia rozwój charakteryzacji i stosowanych technik; charakteryzacji i wiedza w 2) określa rodzaje charakteryzacji i czynniki wpływające na jej efekt; zakresie przedmiotu. 3) omawia zasady i techniki stosowane w charakteryzacji;         4) charakteryzuje kanony wyglądu w wybranych epokach, kulturach, tradycjach;         5) definiuje podstawowe terminy używane w charakteryzacji;         6) opisuje materiały i narzędzia stosowane w charakteryzacji.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu charakteryzacji. Słuchacz:         1) terminologia i dokumentacja 1) posługuje się słownictwem z zakresu charakteryzacji; w charakteryzacji; 2) opracowuje charakteryzację zgodnie z wymogami reżysera lub scenografa;         3) selekcjonuje zebrane informacje i inspiracje w kontekście opracowania i realizacji charakteryzacji;         4) tworzy własne projekty charakteryzacji postaci;         5) wykonuje dokumentację fotograficzną.         2) techniki i zasady w 1) rozpoznaje techniki, materiały i narzędzia charakteryzatorskie; wykonaniu charakteryzacji 2) stosuje podstawowe zasady i materiały makijażowe; twarzy i ciała; 3) stosuje podstawowe techniki charakteryzacji;         4) stosuje zasady kompozycji, proporcji, modelowania, korekty twarzy i ciała w konstruowaniu charakteryzacji;         5) wykorzystuje rodzaj i techniki charakteryzacji z uwzględnieniem uwarunkowań zewnętrznych;         6) dostosowuje techniki charakteryzacji do rodzaju działań artystycznych i zasobów materiałowych;         7) różnicuje intensywność i wyrazistość charakteryzacji w zależności od rodzaju działań artystycznych;         8) realizuje charakteryzację zgodnie z projektem;         9) wykonuje pełną charakteryzację na własnej twarzy.         3) elementy perukarskie i 1) dostosowuje zarosty, peruki do rodzaju działań artystycznych; zarosty w charakteryzacji; 2) dostosowuje techniki montażu elementów perukarskich do wymagań aktywności artystycznej;         3) współpracuje przy zakładaniu wskazanych elementów perukarskich.         4) samodzielna praca. 1) organizuje i realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         2) kontroluje i analizuje własną pracę podczas ćwiczenia, potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         3) łączy i wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu podstaw teoretycznych;         4) planuje i organizuje pracę własną.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. 1. Sala dostosowana do ilości słuchaczy.     2. 2. Wyposażenie sali:     3. 1) tablica;     4. 2) stanowiska do charakteryzacji: blaty, krzesła, lustra, dodatkowe oświetlenie.     5. 3. Wyposażenie szkoły: podstawowe środki makijażowe, charakteryzatorskie, elementy perukarskie. GRA AKTORSKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Kreacja 4. 5. Funkcjonowanie zakresu gry aktorskiej. umiejętności artystyczna. Prezentacja w środowisku wykorzystania w publiczna. artystycznym. praktyce wiedzy z zakresu gry aktorskiej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry aktorskiej. Słuchacz:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia i wiedza z zakresu 1) omawia style i formy aktorskie występujące w różnych epokach; aktorstwa; 2) omawia twórczość teoretyczną i choreograficzną mistrzów aktorstwa z różnych epok;         3) opisuje kostium charakterystyczny dla każdego stylu;         4) charakteryzuje obyczaje i wzorce zachowań w epokach dawnych;         5) definiuje kanony estetyki w poszczególnych epokach;         6) identyfikuje powieści i poematy powiązane z określonymi stylami i formami teatralnymi.         3) technika gry aktorskiej. 1) wyjaśnia terminologię stosowaną w teatrze;         2) podaje zasady wykonania poszczególnych form teatralnych;         3) charakteryzuje styl i charakter granych postaci.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu gry aktorskiej. Słuchacz:         1) technika gry aktorskiej; 1) wykonuje wybrane role klasyczne;         2) posługuje się koordynacją ruchu właściwą dla danej roli;         3) planuje i kontroluje swoje przemieszczanie się w przestrzeni scenicznej;         4) współpracuje z partnerem bądź partnerami w duetach i scenach zbiorowych;         5) posiada pamięć tekstową, ruchową i muzyczną;         6) porusza się zgodnie z tempem i charakterem granej roli;         7) stosuje terminologię z zakresu gry aktorskiej.         2) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia poszczególnych etapów budowania roli, pracy nad tekstem, ruchem scenicznym w inscenizacji teatralnej i innych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie podczas sceny aktorskiej;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu historii i teorii teatru;         6) 6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu.     3. Kreacja artystyczna. Słuchacz:         1) styl i charakter postaci; 1) stosuje właściwy styl dla danej formy teatralnej;         2) dobiera charakter ruchu i sposób mówienia do konkretnej formy teatralnej;         3) posługuje się rekwizytem właściwym dla wybranego stylu.         2) kreacja. 1) 1) interpretuje dzieło w sposób właściwy dla epoki, kierunku, stylu i konwencji teatralnej;         2) 2) tworzy charakter postaci za pomocą retoryki gestu, głosu, ekspresji ciała i rekwizytu;         3) 3) prezentuje ekspresję aktorską, świadomie wykorzystując ciało i głos;         4) 4) współtworzy ogólny wyraz artystyczny w kontakcie z partnerem bądź partnerami z zespołu.     4. Prezentacja publiczna. Słuchacz:         1) praktyka sceniczna; 1) 1) koncentruje się podczas występu;         2) 2) opanowuje tremę;         3) 3) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania roli;         4) 4) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej;         5) 5) współpracuje z reżyserem, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. 1. Sala prób z wyznaczonym kierunkiem scena-widownia, z możliwością wykorzystania potrzebnych rekwizytów.     2. 2. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny, rekwizyty, kostiumy.     3. Scena teatralna lub sala koncertowa. ŚPIEW CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu śpiewu. umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. wokalnych. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. 1. Przyswojenie wiedzy z zakresu śpiewu. Słuchacz:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) technika wokalna. 1) definiuje podstawy techniki śpiewu klasycznego i odpowiednie techniki właściwe dla musicalu oraz muzyki rozrywkowej;         2) omawia rolę podparcia oddechowego w fonacji, rozróżnia typy oddechu;         3) określa zasady funkcjonowania narządów mowy i sposobów artykulacji;         4) omawia sposoby wydobycia i prowadzenia dźwięku, jego pozycji, intonacji, impostacji, wykorzystywania rezonatorów i wyrównywania rejestrów;         5) definiuje wpływ stanu emocjonalnego i fizycznego na emitowany dźwięk;         6) charakteryzuje pojęcia i terminy muzyczne oraz klasyfikuje je zgodnie z wybranym stylem.     2. Wykształcenie umiejętności wokalnych. Słuchacz:         1) aparat głosowy; 1) panuje nad prawidłową postawą ciała podczas mówienia i śpiewania, odpowiednio posługuje się oddechem przeponowo-żebrowym;         2) stosuje zasady higienicznego operowania głosem, określa podstawowe wiadomości z zakresu budowy i fizjologii aparatu głosowego;         3) dobiera i konstruuje ćwiczenia wokalne odpowiednio do swoich możliwości wokalnych, rodzaju głosu oraz wykonywanego repertuaru.         2) technika wykonawcza; 1) realizuje w utworach dynamikę oraz operuje artykulacją charakterystyczną dla określonej epoki i stylu muzycznego;         2) wykorzystuje umiejętność operowania głosem w różnych technikach wokalnych;         3) wykorzystuje zdobytą technikę wokalną uwzględniając specyfikę fonetyki języków obcych;         4) koordynuje działanie aparatu fonacyjnego i oddechowego.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) korzysta z własnej kreatywności, muzykalności i wrażliwości artystycznej.         4) samodzielna praca. 1) samodzielnie odczytuje tekst nutowy prostych utworów oraz opracowuje go pod względem techniczno-wykonawczym;         2) stosuje różne sposoby rozwijania pamięci muzycznej;         3) korzysta z narzędzi pomocnych podczas ćwiczenia;         4) realizuje proces ćwiczenia według wskazówek nauczyciela.     3. Prezentacja publiczna. Słuchacz:         1) występy sceniczne; 1) kontroluje tremę;         2) stosuje zasady zachowania podczas publicznych prezentacji.         2) prezentacja w multimediach 1) posługuje się sprzętem elektronicznym, umożliwiającym rejestrację oraz mediach swojego śpiewu; społecznościowych. 2) dokonuje publikacji swoich prezentacji artystycznych z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, lustro.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala teatralna lub kameralna. TANIEC CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Kreacja 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie zakresu technik tańca. umiejętności artystyczna. publiczna. w środowisku posługiwania się artystycznym. technikami tańca. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu technik tańca. Słuchacz:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia i wiedza z zakresu 1) definiuje i charakteryzuje styl tańca klasycznego; technik tańca klasycznego; 2) nazywa ćwiczenia z użyciem właściwej terminologii;         3) omawia terminy związane z zakresem ruchu oraz elementami jego jakości: ustawienie ciała, poziom, kierunek, dynamika, przestrzeń.         3) historia i wiedza z zakresu 1) omawia genezę tańców ludowych oraz wybranych tańców technik tańca ludowego i charakterystycznych; charakterystycznego; 2) objaśnia strukturę ruchowo-muzyczną danego tańca oraz związanych z nim cech charakterystycznych dla stroju.         4) historia i wiedza z zakresu 1) objaśnia terminologię z zakresu tańca współczesnego; technik tańca współczesnego; 2) omawia elementarne zagadnienia z zakresu tańca współczesnego;         3) odczytuje wykorzystanie technik tanecznych pokrewnych technice tańca współczesnego oraz technik ją uzupełniających.         5) historia i wiedza z zakresu 1) nazywa poszczególne elementy partnerowania; technik partnerowania; 2) klasyfikuje terminologię związaną z partnerowaniem dla danej techniki tańca;         3) opisuje sposoby wykonania danych elementów partnerowania w parze lub w grupie.         6) technika z zakresu tańca 1) stosuje technikę tańca klasycznego jako podstawę innych technik klasycznego; tanecznych;         2) objaśnia ćwiczenia wspomagające i rozwijające motorykę ciała;         3) omawia sposób wykonania ćwiczeń;         4) opisuje prawidłową postawę ciała;         5) klasyfikuje ćwiczenia względem kolejności wykonania i poziomu trudności.         7) technika z zakresu tańca 1) rozróżnia i definiuje elementy i figury poszczególnych tańców oraz ludowego i charakterystycznego; ćwiczenia techniczne wspomagające ich naukę;         2) operuje terminologią związaną z zakresem ruchu oraz elementami jego jakości: ustawienie ciała, kierunek, dynamika, przestrzeń;         3) objaśnia ćwiczenia wspomagające i rozwijające motorykę ciała.         8) technika z zakresu tańca 1) omawia zasady tańca współczesnego; współczesnego; 2) charakteryzuje ćwiczenia i kombinacje podane przez nauczyciela;         3) opisuje prawidłową postawę ciała;         4) objaśnia ćwiczenia wspomagające i rozwijające motorykę ciała.         9) technika z zakresu 1) określa czynności partnera w parze lub w grupie; partnerowania. 2) omawia funkcje pomocnicze wobec partnera;         3) identyfikuje elementy i pozy partnerowania w poszczególnych ćwiczeniach, kombinacjach oraz formach choreograficznych charakterystycznych dla rożnych technik tańca;         4) charakteryzuje towarzyszenie partnerowi w tańcu.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się technikami tańca. Słuchacz:         1) technika taneczna z zakresu 1) koordynuje pracę całego ciała w połączeniu z dyscypliną muzyczną w tańca klasycznego; tempie i charakterze odpowiednim dla poszczególnych ćwiczeń i kombinacji;         2) stosuje prawidłowe pozycje rąk i nóg oraz położenia ciała (epaulement, pozy);         3) wykonuje przy drążku i na środku sali:             a) ćwiczenia z grupy:                 - pliés, battement,                 - zwrotów i obrotów, w tym pirouettes, tours,             b) formy ronds de jambe;         4) wykonuje ćwiczenia po przekątnych sali;         5) używa łączników, w tym flick-flack, glissade, pas de bourré, pas tombé, pas chassé w złożonych kombinacjach;         6) przestrzega prawidłowości wykonywanych ćwiczeń i kombinacji;         7) łączy elementy techniczne z odpowiednim wyrazem scenicznym;         8) stosuje technikę tańca klasycznego w choreografiach w różnych stylach tańca;         9) wykonuje proste i złożone formy adagia tańca klasycznego;         10) wykonuje różne formy allegra tańca klasycznego w ćwiczeniach i w kombinacjach na środku sali;         11) realizuje podstawowe ćwiczenia gimnastyczne;         12) posługuje się pamięcią muzyczno-ruchową.         2) technika taneczna z zakresu 1) wykonuje etiudy i układy taneczne z uwzględnieniem tańca ludowego i charakterystycznej dla danego stylu tańca ekspresji ruchu; charakterystycznego; 2) realizuje zadania i treści choreograficzne danego tańca w formie właściwej dla jego stylu, charakteru i struktury muzycznej;         3) świadomie posługuje się mimiką twarzy w wyrażaniu emocji;         4) wykonuje treści prostych i rozbudowanych ćwiczeń wspomagających naukę elementów i figur poszczególnych tańców;         5) koordynuje pracę całego ciała w tańcu z partnerem lub grupą, stosując odpowiednią technikę tańca i partnerowania;         6) łączy taniec ze śpiewem;         7) realizuje podstawowe ćwiczenia gimnastyczne;         8) posługuje się pamięcią muzyczno-ruchową.         3) technika taneczna z zakresu 1) wykonuje ćwiczenia na podłodze i na środku sali; tańca współczesnego; 2) wykonuje zadania ruchowe w przestrzeni, różnych płaszczyznach i poziomach;         3) używa w ruchu: slide, przetoczenia, pady, przejścia przez bark, skoki z upadkiem;         4) operuje oddechem i ciężarem swojego ciała;         5) realizuje podstawowe ćwiczenia gimnastyczne;         6) posługuje się pamięcią muzyczno-ruchową.         4) technika taneczna z zakresu 1) stosuje przeniesienie części ciężaru ciała na partnera przez punktowy partnerowania; lub wielopłaszczyznowy kontakt;         2) wykonuje wybrane oprowadzenia w pozach dostosowanych do odpowiednich technik tańca;         3) stosuje metody trzymań, zwrotów i oprowadzeń;         4) wykonuje niskie, średnie i wysokie podnoszenia;         5) stosuje podnoszenia, przenoszenia i uniesienia w tańcu;         6) realizuje podstawowe ćwiczenia gimnastyczne;         7) posługuje się pamięcią muzyczno-ruchową;         8) realizuje przeciwwagę, balans i dźwignię w ćwiczeniach.         5) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia poszczególnych kroków tanecznych, kombinacji, choreografii i innych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie podczas ćwiczenia;         4) ocenia jakość wykonywanych zadań;         5) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu historii i teorii prezentowanego tańca;         6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu.     3. Kreacja artystyczna. Słuchacz:         1) styl i charakter ruchu; 1) stosuje właściwy styl dla każdej formy tanecznej;         2) dobiera charakter ruchu i postaci do konkretnej formy tanecznej;         3) posługuje się rekwizytem właściwym dla wybranego stylu tańca.         2) kreacja. 1) prezentuje taniec solo, w parze lub w grupie;         2) wykonuje układy choreograficzne stosownie do stylu, charakteru i interpretacji tańca;         3) używa poznane techniki do podkreślenia stylu tańca;         4) tworzy własne kompozycje ruchowe;         5) organizuje przestrzeń sceny;         6) posiada umiejętności improwizacji ruchowej, tanecznej.     4. Prezentacja publiczna. Słuchacz:         1) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania choreografii;         4) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej;         5) współpracuje z reżyserem, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny;         6) wykonuje powierzone zadania sceniczne z partnerem lub partnerami.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) publikuje swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej;         3) posiada umiejętność weryfikacji estetycznej zamieszczonych przez siebie materiałów.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala baletowa z drążkami i lustrem.     2. Szatnia lub garderoba.     3. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, materace do ćwiczeń gimnastycznych.     4. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. UMUZYKALNIENIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje 1.Przyswojenie wiedzy z zakresu 2. Wykształcenie umiejętności 3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy umuzykalnienia. rozpoznawania i oraz doskonalenie umiejętności odczytywania materiału zawodowych, w tym z wykorzystaniem muzycznego. technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. 1. Przyswojenie wiedzy z zakresu umuzykalnienia. Słuchacz:         1) notacja muzyczna; omawia zasady ortografii muzycznej – system pięcioliniowy, nazwy oktaw, nuty, pauzy, klucze: wiolinowy i basowy, przenośniki oktawowe, znaki przykluczowe, znaki chromatyczne pojedyncze i podwójne, znaki przedłużające wartości nut i pauz, znaki zakończenia utworu, skróty pisowni muzycznej.         2) struktury interwałowe; nazywa i definiuje interwały proste i złożone, gamowłaściwe i w oderwaniu od tonacji oraz ich oznaczenia.         3) trójdźwięki; nazywa i definiuje trójdźwięki durowe i molowe w przewrotach, zmniejszony i zwiększony w postaci zasadniczej.         4) akordy; nazywa i definiuje D7 w postaci zasadniczej i w przewrotach z rozwiązaniem oraz czterodźwięk zmniejszony.         5) skale muzyczne; nazywa i definiuje skale muzyczne, w tym skale:         1) majorową (odmiana naturalna i harmoniczna) i minorową (odmiana naturalna, harmoniczna) w tonacjach do 5 znaków przykluczowych;         2) modalne (dorycką, frygijską, lidyjską i miksolidyjską);         3) pochodzenia ludowego (góralska, skale cygańskie);         4) pentatonikę bezpółtonową;         5) całotonową.         6) zjawiska harmoniczne; 1) identyfikuje triadę harmoniczną w poznanych odmianach skal majorowych i minorowych;         2) definiuje rodzaje kadencji (doskonałą, plagalną, zawieszoną, zwodniczą);         3) opisuje progresję i transpozycję.         7) zjawiska metrorytmiczne; 1) nazywa: wartości rytmiczne, grupy rytmiczne regularne i nieregularne (triola, kwintola, duola);         2) omawia zasady grupowania wartości w taktach ćwierćnutowych (2/4, 3/4, 4/4) i ósemkowych (3/8, 6/8);         3) definiuje synkopę, przedtakt i fermatę.         8) dzieło muzyczne. 1) charakteryzuje elementy dzieła muzycznego;         2) definiuje fakturę;         3) określa formę (ABA, rondo, temat z wariacjami, kanon).     2. Wykształcenie umiejętności rozpoznawania i odczytywania materiału muzycznego. Słuchacz:         1) percepcja słuchowa, 1) rozpoznaje i zapisuje: interwały proste i złożone, trójdźwięki durowe i wzrokowa i słuchowo- molowe w przewrotach, zmniejszony i zwiększony w postaci zasadniczej, wzrokowa; akordy i skale;         2) analizuje przykłady z literatury muzycznej z uwzględnieniem elementów dzieła muzycznego, faktury i formy.         2) czytanie nut głosem; 1) śpiewa przebiegi melodyczno-rytmiczne literowo lub solmizacją - jednogłosowe tonalne i w rozszerzonej tonalności a vista i po uprzednim przygotowaniu;         2) realizuje przebiegi dwugłosowe i wielogłosowe w grupach (duety, tercety, kwartety);         3) interpretuje tekst muzyczny zgodnie z zapisem.         3) pamięć i wyobraźnia 1) stosuje zasady notacji muzycznej; muzyczna. 2) zapisuje, uzupełnia i koryguje:             a) jednogłosowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno- rytmiczne,             b) struktury harmoniczne, w tym kadencje;         3) zapisuje lub wykonuje z pamięci krótkie jednogłosowe tonalne przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne;         4) dostrzega w zapisie i w słuchanej melodii progresję;         5) dokonuje transpozycji;         6) improwizuje głosem melodie do podanego schematu rytmicznego.     3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Słuchacz: rozwój artystyczny i zawodowy. 1) analizuje i ocenia własne kompetencje;         2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności wykorzystując różne źródła informacji, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonać selekcji materiałów i krytycznie je ocenić;         4) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinie, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny).     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. WYBRANE ZAGADNIENIA Z HISTORII DZIEDZINY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy z zakresu praktyce posiadanych wiedzy oraz doskonalenie Treści nauczania historii dziedziny. wiadomości z zakresu umiejętności zawodowych, w historii dziedziny. tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – słuchacz:         1) periodyzacja 1) charakteryzuje 1) porządkuje epoki 1) analizuje i ocenia własne historii teatru i epoki w dziejach chronologicznie od kompetencje; dramatu; teatru; antyku po 2) identyfikuje obszary wiedzy         2) odczytuje dzieje współczesność; i umiejętności wymagające teatru w kontekście 2) nakreśla zjawiska doskonalenia; historyczno- teatralne typowe dla 3) aktualizuje swoją wiedzę i kulturowym; każdej epoki; rozwija umiejętności         3) rozróżnia 3) łączy dzieje teatru i wykorzystując różne źródła charakterystyczne dramatu z innymi informacji, w tym internetowe cechy danych epok dyscyplinami bazy wiedzy, potrafi dokonać kulturalnych i artystycznymi i historią selekcji materiałów i konwencji teatralnych. powszechną. krytycznie je ocenić;         2) historia teatru i identyfikuje fakty z porządkuje informacje o 4) angażuje się w realizację dramatu; historii teatru, dramatu czołowych zjawiskach wyznaczonych zadań; i teatru muzycznego. i tendencjach w teatrze i 5) aktywnie uczestniczy w dramacie na przestrzeni życiu artystycznym. wieków.         3) terminologia z definiuje pojęcia, style transformuje pojęcia, zakresu teatru i i gatunki teatralne. style i gatunki na język dramatu; praktyki scenicznej.         4) przedstawiciele 1) wymienia 1) uzasadnia znaczenie teatru i dramatu. wybitnych twórców najważniejszych teatru twórców i ich dzieł w i dramatu polskiego i historii teatru i dramatu światowego z polskiego i światowego; poszczególnych epok;         2) wymienia cechy 2) przyporządkowuje twórczości i dzieła twórców do nurtów dramatopisarzy; teatru.         3) omawia działalność wybranych przedstawicieli różnych nurtów teatru. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym technologii i technice stosowanej w zawodzie.     2. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE REALIZOWANE TYLKO W SPECJALNOŚCI WOKALNO-AKTORSKIEJ PIOSENKA AKTORSKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3 .Kreacja 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie zakresu piosenki aktorskiej. umiejętności artystyczna. publiczna. w środowisku wykonania piosenki artystycznym. aktorskiej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu piosenki aktorskiej. Słuchacz:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia i wiedza z 1) definiuje pojęcie piosenki aktorskiej; zakresu piosenki aktorskiej; 2) rozróżnia style i formy dotyczące wykonań piosenki aktorskiej;         3) klasyfikuje aktorskie wykonania piosenek w poszczególnych epokach historycznych i okresach kulturowych;         4) podaje przykłady wykonawców najbardziej charakterystycznych dla określonego stylu muzycznego;         5) opisuje rozwój utworów literacko-muzycznych.         3) technika wykonania i 1) nazywa środki wyrazu potrzebne do artystycznego przygotowania i przygotowania piosenki wykonania utworu; aktorskiej; 2) wyjaśnia potrzebę połączenia warsztatów: wokalnego, aktorskiego i ruchowego.         4) terminologia i teoria. 1) posługuje się terminologią sceniczną, muzyczną i taneczną;         2) omawia podstawowe problemy akustyczne;         3) opisuje budowę formalną utworu.     2. Wykształcenie umiejętności wykonania piosenki aktorskiej. Słuchacz: technika wokalna i 1) dobiera repertuar odpowiadający jego skali głosu; aktorska. 2) wskazuje na możliwe rozwiązania interpretacyjne;         3) rozpoznaje środki aktorskie potrzebne do interpretacji piosenki;         4) weryfikuje problemy wykonawcze.     3. Kreacja artystyczna. Słuchacz:         1) styl i charakter piosenki 1) rozróżnia styl i charakter w jakim jest napisany utwór muzyczny; aktorskiej; 2) dobiera styl i charakter interpretacji do konkretnej piosenki;         3) rozróżnia funkcjonowanie na scenie solo i w zespole.         2) kreacja; 1) interpretuje piosenkę aktorską;         2) tworzy postać związaną z piosenką;         3) dobiera ekspresję emocjonalną niezbędną do artystycznego wykonania piosenki aktorskiej;         4) współtworzy ogólny wyraz artystyczny w kontakcie z partnerem bądź partnerami;         5) dąży do oryginalnego i artystycznego wykonania utworu;         6) stosuje adekwatne środki wyrazu artystycznego;         7) współpracuje z akompaniatorem;         8) posługuje się kostiumem i rekwizytem;         9) posługuje się improwizacją wokalną, aktorską i ruchową.         3) samodzielna praca. 1) realizuje zadania postawione przez reżysera lub nauczyciela;         2) uczy się utworu na pamięć;         3) kontroluje własne wykonanie podczas ćwiczeń;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu historii i teorii piosenki aktorskiej;         6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         7) analizuje strukturę muzyczną w zestawieniu z treścią utworu;         8) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         9) wykorzystuje nośniki elektroniczne.     4. Prezentacja publiczna. Słuchacz:         1) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) panuje nad tremą i stresem;         3) przestrzega wymogów akustycznych i oświetleniowych;         4) współpracuje z inspicjentem oraz obsługą techniczną;         5) prezentuje piosenkę aktorską zgodnie z ustalonym stylem i interpretacją;         6) wyzwala i opanowuje emocje;         7) kontroluje działania sceniczne.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii w realizacji zadań artystycznych; cyfrowych. 2) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala ćwiczeń.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, reflektory teatralne, mikrofon, sprzęt audiowizualny: nagłośnienie, sprzęt do odtwarzania podkładów muzycznych.     3. Scena teatralna lub sala koncertowa. PROZA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Kreacja 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie zakresu prozy. umiejętności artystyczna. publiczna. w środowisku wykorzystania w artystycznym. praktyce wiedzy z zakresu prozy. Treści nauczania Kryteria weryfikacji Słuchacz:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia i wiedza z 1) rozróżnia i omawia style i formy literackie charakterystyczne dla zakresu literatury pisanej poszczególnych epok historycznych; prozą; 2) opisuje style językowe i kanony estetyczne w poszczególnych epokach.         3) zagadnienia teoretyczne 1) wyjaśnia terminologię i słownictwo specjalistyczne w zakresie utworu z zakresu prozy. literackiego;         2) omawia gatunki literackie;         3) wyjaśnia pojęcia specjalistyczne.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu prozy. Słuchacz:         1) technika interpretacji 1) przeprowadza analizę wybranego fragmentu pod względem gatunku i tekstu literackiego; epoki;         2) przeprowadza analizę aktorską tekstu (tematy, emocje, relacje);         3) nakreśla intencje podmiotu lirycznego;         4) wykorzystuje techniki mowy, techniki oddechowe, techniki wypowiedzi scenicznej;         5) tworzy odpowiedni kontekst;         6) interpretuje tekst w oparciu o zasady dialogu;         7) określa adresata wypowiedzi scenicznej;         8) świadomie wykorzystuje ekspresję emocji, wypowiedzi i ciała w zależności od przestrzeni scenicznej.         2) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) samodzielnie ćwiczy tekst literacki według wskazówek nauczyciela w oparciu o zdobytą wiedzę i inne elementy warsztatu;         3) opanowuje pamięciowo wybrany fragment tekstu;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych ćwiczeń;         5) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę teoretyczną z zakresu prozy.     3. Kreacja artystyczna. Słuchacz:         1) wypowiedź artystyczna; 1) stosuje wypowiedź właściwą dla określonego stylu i gatunku literackiego;         2) posługuje się warsztatem aktorskim;         3) wykorzystuje odpowiednie środki aktorskie w zależności od charakteru wypowiedzi.         2) kreacja. 1) interpretuje wybrany fragment i zawarte w nim tematy;         2) realizuje zadania aktorskie proponowane przez pedagoga;         3) wykorzystuje środki wyrazu aktorskiego;         4) współtworzy ogólny wyraz artystyczny w kontakcie z partnerem bądź partnerami z zespołu;         5) kreując wypowiedź sceniczną korzysta ze swojej wrażliwości, inteligencji emocjonalnej i wyobraźni.     4. Prezentacja publiczna. Słuchacz:         1) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób interpretacji tekstu;         4) współpracuje z reżyserem, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny;         5) prezentuje tekst zgodnie z właściwym dla niego stylem, konwencją sceniczną i ustaleniami z pedagogiem lub reżyserem.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala ćwiczeń.     2. Wyposażenie sali: oświetlenie, kotary, krzesła, stół, zastawka sceniczna.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Scena teatralna lub sala koncertowa. WIERSZ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Kreacja 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie w zakresu wiersza. umiejętności artystyczna. publiczna. środowisku wykorzystania w artystycznym. praktyce wiedzy z zakresu wiersza. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu wiersza. Słuchacz:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy aktora scen muzycznych; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia i wiedza z 1) rozróżnia style i rodzaje wiersza oraz określa ich występowanie w zakresu wiersza; poszczególnych epokach historycznych od XVII do XXI wieku;         2) omawia style i rodzaje wiersza występujące w różnych epokach;         3) omawia twórczość z różnych epok;         4) charakteryzuje obyczaje i style językowe w epokach;         5) definiuje kanony estetyki w poszczególnych epokach;         6) identyfikuje utwory poetyckie charakterystyczne dla określonych stylów i rodzajów wiersza.         3) technika prezentacji 1) wyjaśnia terminologię i słownictwo specjalistyczne stosowane w wiersza. strukturze wiersza poetyckiego;         2) omawia poszczególne rodzaje wiersza, w tym wiersz sylabiczny, sylabotoniczny, toniczny, numeryczny, biały;         3) określa miary oraz elementy struktury poszczególnych odmian wiersza;         4) wyjaśnia pojęcia specjalistyczne;         5) określa rytm utworu poetyckiego.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu wiersza. Słuchacz:         1) technika interpretacji 1) rozpoznaje styl, rodzaj i strukturę zadanego tekstu; tekstu poetyckiego; 2) sporządza analizę literacką;         3) opracowuje analizę aktorską tekstu;         4) nakreśla intencje postaci;         5) korzysta z elementów struktury tekstu poetyckiego;         6) tworzy artystyczną interpretację tekstu;         7) wykorzystuje intonacyjne i dynamiczne środki wyrazu artystycznego;         8) tworzy odpowiedni kontekst;         9) nakreśla zadania dla podmiotu lirycznego;         10) interpretuje tekst w oparciu o zasady dialogu.         2) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) ćwiczy interpretację tekstu poetyckiego w oparciu o zdobytą wiedzę i elementy warsztatu aktorskiego według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu historii i teorii wiersza;         6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu (np. sprzęt audiowizualny).     3. Kreacja artystyczna. Słuchacz:         1) sposób i charakter 1) stosuje właściwą wypowiedź dla określonego stylu i rodzaju wiersza; wypowiedzi; 2) dobiera charakter wypowiedzi do konkretnego tekstu poetyckiego;         3) posługuje się technicznymi i emocjonalnymi środkami wyrazu.         2) kreacja. 1) interpretuje teksty poetyckie z poszczególnych epok, stylów i kierunków literackich;         2) tworzy charakter postaci za pomocą retoryki, ekspresji słowa, ciała i rekwizytu;         3) prezentuje ekspresję słowną i środki wyrazu, wykorzystując emocje właściwe dla podmiotu lirycznego;         4) współtworzy ogólny wyraz artystyczny w kontakcie z partnerem bądź partnerami z zespołu.     4. Prezentacja publiczna. Słuchacz:         1) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób interpretacji tekstu;         4) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej;         5) współpracuje z reżyserem, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) publikuje swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala ćwiczeń. 2.Wyposażenie sali: oświetlenie, kotary, zastawka sceniczna.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Scena teatralna lub sala koncertowa. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE REALIZOWANE TYLKO W SPECJALNOŚCI WOKALNO-BALETOWEJ PANTOMIMA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie 3. Kreacja 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie podstawowej wiedzy z umiejętności artystyczna. publiczna. w środowisku zakresu pantomimy. wykorzystania w artystycznym. praktyce wiedzy z zakresu pantomimy. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu pantomimy. Słuchacz:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza z zakresu 1) klasyfikuje wybrane kierunki rozwoju pantomimy w różnych epokach; pantomimy; 2) opisuje twórczość artystyczną mistrzów pantomimy z wybranych okresów jej rozwoju.         3) technika pantomimy. 1) wyjaśnia terminologię stosowaną w zakresie pantomimy;         2) podaje zasady wykonania poszczególnych elementów technicznych typowych dla wybranych form pantomimy;         3) definiuje zasady budowy etiudy pantomimicznej.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu pantomimy. Słuchacz:         1) technika pantomimy; 1) posługuje się koordynacją ruchu właściwą dla technik scenicznych;         2) planuje i kontroluje swoje przemieszczanie się w przestrzeni scenicznej;         3) przestrzega podstawowych zasad rozciągania, wzmacniania i rozluźniania ciała;         4) wykorzystuje pamięć muzyczno-ruchową.         2) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia poszczególnych części ciała oraz wybranych elementów technicznych według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie podczas ćwiczenia;         4) dokonuje oceny jakości wykonywanych zadań.     3. Kreacja artystyczna. Słuchacz: kreacja artystyczna. 1) tworzy charakter postaci za pomocą retoryki gestu, ekspresji ciała, elementów aktorstwa i elementów techniki pantomimicznej;         2) współtworzy ogólny wyraz artystyczny w kontakcie z partnerem bądź partnerami z zespołu;         3) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania etiudy.     4. Prezentacja publiczna. Słuchacz:         1) praktyka sceniczna; 1) wykonuje etiudę pantomimiczną;         2) koncentruje się podczas występu;         3) opanowuje tremę;         4) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) publikuje swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala baletowa.     2. Wyposażenie sali: ściana z lustrami.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. STEP CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Kreacja 4. Prezentacja 5. Funkcjonowanie zakresu stepu. umiejętności artystyczna. publiczna. w środowisku wykorzystania w artystycznym. praktyce wiedzy z zakresu stepu. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu stepu. Słuchacz:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia i wiedza; 1) rozróżnia klasyczne i współczesne style stepowania;         2) omawia historię i rozwoju stepu na świecie i wymienia wybitnych twórców o znaczącym dorobku artystycznym;         3) wymienia międzynarodowe nazewnictwo związane ze stepem;         4) charakteryzuje rytmiczne frazy choreograficzne;         5) omawia znaczenie tańca tap dance w warsztacie współczesnego aktora musicalowego.         3) technika. 1) rozróżnia różne elementy stepu – wybrane techniki i kombinacje historyczne i współczesne;         2) identyfikuje sposoby ćwiczenia stepu, wybrane metody rozgrzewki, tworzenia choreografii oraz własnych kombinacji i improwizacji.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu stepu. Słuchacz:         1) technika taneczna; 1) wykonuje przygotowane przez pedagoga stepowane choreografie musicalowe;         2) wkomponowuje stepowanie w wybrany styl muzyczny i łączy go z innymi technikami tanecznymi.         2) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia poszczególnych kroków tanecznych, kombinacji, choreografii i innych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu historii i teorii prezentowanego tańca;         6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         7) konserwuje specjalistyczne obuwie;         8) posługuje się międzynarodowym nazewnictwem;         9) zapisuje przebiegi choreograficzne za pomocą wartości rytmicznych.     3. Kreacja artystyczna. Słuchacz:         1) styl i charakter ruchu; 1) stosuje styl właściwy dla danej formy tanecznej;         2) dobiera charakter ruchu i postaci do konkretnej formy tanecznej;         3) posługuje się rekwizytem właściwym dla wybranego stylu tańca.         2) kreacja. 1) wykorzystuje poznane uderzenia w tworzeniu autorskich improwizowanych choreografii;         2) tworzy własne autorskie frazy choreograficzne;         3) wykorzystuje technikę tańca stepowanego we własnej pracy twórczej.     4. Prezentacja publiczna. Słuchacz:         1) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania choreografii;         4) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej;         5) współpracuje z reżyserem, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     5. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Słuchacz:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala ćwiczeń.     2. Wyposażenie sali: ściana z lustrami, płyty do stepu.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Scena teatralna lub sala koncertowa. Minimalna liczba godzin kształcenia w zawodzie:         1) w specjalności wokalno-aktorskiej wynosi 1628 (w ujęciu semestralnym);         2) w specjalności wokalno-baletowej wynosi 1628 (w ujęciu semestralnym).

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTACŁYCEFNRIOAW WY Z A3W43O6D0Z2I)E MUZYK (SYMBOL CYFROWY 343602) OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE W OGÓLNOKSZTAŁCĄCEJ SZKOLE MUZYCZNEJ I STOPNIA W ogólnokształcącej szkole muzycznej I stopnia:         1) dla uczniów klas I-VI przedmiotem głównym jest instrument główny;         2) dla uczniów klas VII-VIII przedmiotem głównym jest instrument główny albo rytmika. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE DLA WSZYSTKICH UCZNIÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA CHÓR CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu śpiewania w umiejętności publiczna. środowisku chórze. śpiewania w chórze. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu śpiewania w chórze. Uczeń:         1) zasady 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; bezpieczeństwa i 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo. higieny pracy;         2) technika wokalna; charakteryzuje technikę wokalną w zakresie aparatu głosowego, artykulacyjnego i oddechowego.         3) literatura chóralna. 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów;         2) rozróżnia epoki i formy realizowanych utworów.     2. Wykształcenie umiejętności śpiewania w chórze. Uczeń:         1) emisja głosu; 1) zachowuje prawidłową postawę podczas śpiewu w chórze;         2) koordynuje działanie oddechu, aparatu fonacyjnego i artykulacyjnego;         3) posługuje się techniką wokalną w celu realizacji elementów dzieła muzycznego;         4) prawidłowo posługuje się rejestrem głowowym.         2) technika 1) czyta nuty a vista w stopniu podstawowym; wykonawcza; 2) samodzielnie odczytuje zapis nutowy oraz realizuje warstwę tekstową;         3) współpracuje z dyrygentem oraz z grupą w zespole;         4) wykonuje utwory z różnych epok, o różnorodnej tematyce i fakturze a cappella i z towarzyszeniem instrumentów lub zespołów;         5) wykonuje część utworów z pamięci;         6) kontroluje wyrównanie i spójność brzmienia.         3) interpretacja. 1) współtworzy ogólny wyraz artystyczny;         2) interpretuje utwory przygotowane pod kierunkiem dyrygenta;         3) wykazuje zaangażowanie emocjonalne podczas występu.     1. 3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa 1) uczestniczy w występach chóru;         2) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas występu;         3) opanowuje tremę;         4) koncentruje się podczas występu;         5) prezentuje utwory zgodnie z koncepcją artystyczną dyrygenta.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w działania zespołu, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracuje w chórze, budując relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: mieszcząca wszystkich chórzystów, dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie: fortepian lub pianino, odpowiednia liczba krzeseł.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna z podestami. KSZTAŁCENIE SŁUCHU CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie 3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy, w tym wiedzy z zakresu umiejętności w zakresie z wykorzystaniem technologii informacyjnej i kształcenia słuchu. kształcenia słuchu. komunikacyjnej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu kształcenia słuchu. Uczeń:         1) notacja muzyczna; omawia zasady ortografii muzycznej – system pięcioliniowy, nazwy oktaw, nuty, pauzy, klucze: wiolinowy i basowy, przenośniki oktawowe, znaki przykluczowe, znaki chromatyczne pojedyncze i podwójne, znaki przedłużające wartości nut i pauz, znaki zakończenia utworu, skróty pisowni muzycznej.         2) struktury nazywa i definiuje interwały proste i złożone (nona, decyma) gamowłaściwe i interwałowe; w oderwaniu od tonacji oraz ich oznaczenia.         3) trójdźwięki; nazywa i definiuje trójdźwięki durowe i molowe w przewrotach, trójdźwięk zmniejszony i zwiększony w postaci zasadniczej.         4) akordy; nazywa i definiuje D7 w postaci zasadniczej z rozwiązaniem oraz czterodźwięk zmniejszony.         5) skale muzyczne; 1) nazywa i definiuje skale muzyczne, w tym:             a) majorową (odmiana naturalna i harmoniczna) i minorową (odmiana naturalna, harmoniczna, dorycka) w tonacjach do 5 znaków przykluczowych,             b) modalne (dorycka, frygijska, lidyjska i miksolidyjska),             c) pochodzenia ludowego (góralską i skale cygańskie),             d) pentatonikę bezpółtonową,             e) całotonową;         2) wyjaśnia pokrewieństwo tonacji (równoległość, równoimienność, pokrewieństwo kwintowe).         6) zjawiska 1) identyfikuje triadę harmoniczną w skali majorowej naturalnej i minorowej harmoniczne; harmonicznej;         2) identyfikuje akord na szóstym stopniu w skali majorowej naturalnej i minorowej harmonicznej;         3) definiuje rodzaje kadencji (doskonała, plagalna, zawieszona, zwodnicza);         4) opisuje progresję i transpozycję.         7) zjawiska 1) nazywa: wartości rytmiczne, grupy rytmiczne regularne i nieregularne; metrorytmiczne. 2) omawia zasady grupowania wartości w taktach ćwierćnutowych (2/4, 3/4, 4/4) i ósemkowych (3/8, 6/8);         3) definiuje synkopę, przedtakt i fermatę.     2. Wykształcenie umiejętności w zakresie kształcenia słuchu. Uczeń:         1) percepcja 1) rozpoznaje ze słuchu (prezentacja melodyczna lub harmoniczna) i w słuchowa, wzrokowa i zapisie: słuchowo-wzrokowa; a) interwały proste i złożone (nona, decyma) gamowłaściwe i w oderwaniu od tonacji,             b) dźwięki chromatycznie zmienione w melodii,             c) trójdźwięki: durowy i molowy w postaci zasadniczej i w przewrotach, zmniejszony i zwiększony w postaci zasadniczej,             d) D7 w postaci zasadniczej z rozwiązaniem oraz czterodźwięk zmniejszony,             e) skale:                 - majorową (odmiana naturalna i harmoniczna) i minorową (odmiana naturalna, harmoniczna, dorycka),                 - modalne (dorycką, frygijska, lidyjską i miksolidyjską),                 - pochodzenia ludowego (góralską, skale cygańskie),                 - pentatonikę bezpółtonową,                 - całotonową;         2) rozpoznaje w zapisie:             a) trójdźwięki triady harmonicznej w skali majorowej naturalnej i minorowej harmonicznej w tonacjach do 5 znaków przykluczowych,             b) wartości rytmiczne, grupy rytmiczne, pauzy,             c) przedtakt i takt niepełny w zakończeniu przebiegu muzycznego;         3) zapisuje:             a) pojedyncze dźwięki i współbrzmienia w kluczach wiolinowym i basowym, na pięciolinii oraz na liniach dodanych dolnych i górnych,             b) dźwięki w oktawach od subkontra do czterokreślnej, w kluczach wiolinowym i basowym, w tym z użyciem przenośników oktawowych,             c) interwały proste i złożone (nona, decyma) gamowłaściwe i w oderwaniu od tonacji,             d) interwały charakterystyczne z rozwiązaniem,             e) trójdźwięki:                 - durowy i molowy w postaci zasadniczej i w przewrotach,                 - zmniejszony i zwiększony w postaci zasadniczej,             f) D7 w postaci zasadniczej z rozwiązaniem oraz czterodźwięk zmniejszony,             g) skale:                 - majorową (odmiana naturalna i harmoniczna) i minorową (odmiana naturalna, harmoniczna, dorycka),                 - modalne (dorycką, frygijską, lidyjską i miksolidyjską),                 - pochodzenia ludowego (góralską, skale cygańskie),                 - pentatonikę bezpółtonową,                 - całotonową,             h) trójdźwięki triady harmonicznej w skali majorowej naturalnej i minorowej harmonicznej w tonacjach do 5 znaków przykluczowych,             i) wartości rytmiczne, grupy rytmiczne i pauzy zgodnie z zasadami grupowania w taktach o ćwierćnutowej i ósemkowej jednostce pulsu,             j) przedtakt i takt niepełny w zakończeniu przebiegu muzycznego,             k) skróty pisowni muzycznej.         2) czytanie nut; 1) realizuje głosem (solmizacją, literowo, stopniami gamy, tataizacją lub z użyciem tekstu) a vista i po uprzednim przygotowaniu:             a) przebiegi melodyczne i melodyczno-rytmiczne jedno- i dwugłosowe, oparte na motywach zawierających poznane struktury interwałowe i harmoniczne,             b) wybrane przez nauczyciela głosy z przebiegów melodycznych i melodyczno-rytmicznych wielogłosowych – samodzielnie albo z udziałem innego ucznia lub nauczyciela;         2) realizuje samodzielnie równocześnie głosem i na instrumencie klawiszowym przebiegi melodyczne i melodyczno-rytmiczne wielogłosowe;         3) transponuje głosem przebieg melodyczny, realizując go solmizacją, literowo, stopniami gamy, tataizacją lub z użyciem tekstu;         4) realizuje akustycznie (tataizacją, z użyciem tekstu, klaskaniem, stukaniem, na instrumencie perkusyjnym) a vista i po uprzednim przygotowaniu jedno- i dwugłosowe przebiegi rytmiczne, oparte na poznanych wartościach i grupach rytmicznych w taktach ćwierćnutowych i ósemkowych.         3) pamięć i 1) zapisuje, uzupełnia i koryguje: wyobraźnia a) jednogłosowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne, muzyczna. b) struktury harmoniczne zawierające akord na VI stopniu,             c) kadencje;         2) zapisuje i wykonuje z pamięci krótkie jednogłosowe tonalne przebiegi melodyczne i melodyczno-rytmiczne oraz przebiegi rytmiczne;         3) dostrzega w zapisie i w słuchanej melodii progresje;         4) dokonuje pisemnie transpozycji;         5) improwizuje głosem na zadany temat.     3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Uczeń: rozwój artystyczny i 1) analizuje i ocenia własne kompetencje; podstawy rozwoju 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia; zawodowego. 3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności wykorzystując różne źródła informacji, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonać selekcji materiałów i krytycznie je ocenić;         4) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. NAUKA O MUZYCE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w praktyce 3. Pogłębianie i wiedzy z zakresu wiadomości z zakresu nauki o aktualizowanie nauki o muzyce. muzyce. wiedzy oraz Treści nauczania doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) materiał 1) definiuje pojęcie wskazuje na podstawie przykładu 1) analizuje i ocenia dźwiękowy; materiału słuchowego i materiałów własne dźwiękowego; wizualnych różne rodzaje kompetencje;         2) wymienia różne materiału dźwiękowego. 2) identyfikuje przykłady materiału obszary wiedzy i dźwiękowego. umiejętności         2) elementy dzieła charakteryzuje rozpoznaje na podstawie wymagające muzycznego; elementy dzieła przykładu słuchowego i doskonalenia; muzycznego. materiałów wizualnych rodzaje 3) aktualizuje swoją melodyki, rytmiki, harmoniki, wiedzę i rozwija dynamiki, artykulacji, agogiki umiejętności i kolorystyki. wykorzystując         3) faktura określa rodzaje rozpoznaje na podstawie różne źródła muzyczna; faktury muzycznej: przykładu słuchowego i informacji, w tym         1) ze względu na materiałów wizualnych rodzaj internetowe bazy obsadę; faktury muzycznej. wiedzy i serwisy         2) ze względu na strumieniowe, układ głosów. potrafi dokonać         4) zasady charakteryzuje rozpoznaje na podstawie selekcji materiałów kształtowania podstawowe zasady przykładu słuchowego lub i krytycznie je dzieła muzycznego; kształtowania dzieła materiałów wizualnych zasadę ocenić; muzycznego kształtowania dzieła muzycznego. 4) angażuje się w (zasada ewolucyjna, realizację okresowa). wyznaczonych         5) współczynniki charakteryzuje porządkuje za pomocą analizy zadań; dzieła muzycznego; współczynniki słuchowej, wzrokowej lub 5) aktywnie dzieła muzycznego słuchowo-wzrokowej uczestniczy w życiu (motyw, fraza, współczynniki dzieła artystycznym. zdanie, okres muzycznego. muzyczny).         6) obsada 1) nazywa i 1) rozpoznaje na podstawie wykonawcza; klasyfikuje: przykładu słuchowego lub             a) instrumenty materiałów wizualnych: muzyczne a) instrumenty muzyczne używane w używane w muzyce muzyce artystycznej, artystycznej, b) głosy ludzkie,             b) głosy ludzkie, c) rodzaje zespołów             c) rodzaje muzycznych; zespołów 2) rozpoznaje przykłady muzycznych; wykraczania poza tradycyjne         2) klasyfikuje sposoby grania i śpiewania; europejskie i 3) odczytuje partyturę klasyczną pozaeuropejskie i graficzną; instrumenty ludowe; 4) śledzi nagranie z nutami (w         3) rozróżnia tym utworów z XX i XXI wieku). instrumenty współczesne i dawne;         4) definiuje techniki wykonawcze.         7) wykonawcy 1) wymienia rozpoznaje wybitnych muzyki klasycznej; wybitnych wykonawców muzyki klasycznej: wykonawców instrumentalistów, wokalistów muzyki klasycznej: i dyrygentów, przyporządkowując instrumentalistów, nazwisko do specjalizacji. wokalistów i dyrygentów (w tym muzyki dawnej i współczesnej);         2) opisuje ewolucję pozycji muzyka na przestrzeni dziejów.         8) tańce; 1) charakteryzuje 1) rozpoznaje na podstawie wybrane tańce suity przykładów słuchowych lub barokowej; materiałów wizualnych wybrane         2) definiuje pojęcie tańce suity barokowej; tańca 2) rozpoznaje przykłady stylizacji stylizowanego; w twórczości czołowych polskich         3) rozróżnia kompozytorów; podstawowe tańce 3) rozpoznaje na podstawie towarzyskie. przykładu słuchowego lub materiałów wizualnych wybrane tańce towarzyskie, w tym walc, tango.         9) muzyka 1) omawia cechy 1) interpretuje rolę muzyki w filmowa; i funkcje muzyki połączeniu z obrazem na filmowej; wybranych przykładach         2) wymienia filmowych; czołowych 2) porządkuje chronologicznie kompozytorów wybrane dzieła muzyki filmowej. muzyki filmowej i ich realizacje.         10) muzyka 1) charakteryzuje rozpoznaje z nagrania wybrane etniczna i wybrane style style muzyki etnicznej i rozrywkowa; muzyki etnicznej i rozrywkowej. rozrywkowej;         2) podaje czołowych przedstawicieli wybranych stylów muzyki rozrywkowej.         11) nośniki charakteryzuje 1) rozpoznaje różne nośniki i fonograficzne; dzieje zapisu urządzenia fonograficzne; i odtwarzania 2) rozpoznaje powszechnie dźwięku. stosowane formaty plików dźwiękowych;         3) korzysta z serwisów strumieniowych w celu zapoznawania się z dziełami muzycznymi oraz ich wykonawcami.         12) media; rozróżnia funkcje 1) wyszukuje w mediach i rodzaje mediów aktualności z życia muzycznego; poświęconych muzyce klasycznej 2) sporządza harmonogram (stacje telewizyjne aktualnych wydarzeń i radiowe, muzycznych. czasopisma, serwisy internetowe).         13) życie 1) wymienia 1) dopasowuje do typu instytucji muzyczne; najważniejsze kultury wykonywane tam formy i muzyczne instytucje gatunki muzyczne; kultury w Polsce 2) korzysta z oferty muzycznych (filharmonie, opery, instytucji kultury oraz wydarzeń orkiestry, zespoły organizowanych przez szkołę; pieśni i tańca); 3) wykorzystuje uczestnictwo w         2) wskazuje różnych formach życia najważniejsze kulturalnego do przedstawiania polskie konkursy opinii na ich temat. muzyczne oraz festiwale (w tym muzyki dawnej i współczesnej).         14) prawo 1) definiuje kogo stosuje przepisy prawa związane autorskie. i co chroni prawo z rozpowszechnianiem utworów. autorskie;         2) omawia prawo do ochrony wizerunku własnego i innych osób. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. WIEDZA O MUZYCE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w praktyce 3. Pogłębianie i podstawowej wiedzy wiadomości z zakresu wiedzy aktualizowanie wiedzy, o muzyce. o muzyce. w tym z Treści nauczania wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) pojęcie 1) definiuje pojęcie rozpoznaje na podstawie 1) analizuje i ocenia muzyki; muzyki; przykładów słuchowych oraz własne kompetencje;         2) określa rodzaje materiałów wizualnych różne 2) identyfikuje obszary i funkcje muzyki. rodzaje muzyki (klasyczna, wiedzy i umiejętności ludowa, instrumentalna, wokalna, wymagające solowa, zespołowa, sakralna, doskonalenia; świecka, absolutna, programowa, 3) aktualizuje swoją popularna, etniczna, wiedzę i rozwija rozrywkowa). umiejętności         2) zawody nazywa zawody porównuje specyfikę pracy takich wykorzystując różne związane z związane z muzyką. zawodów jak: kompozytor, źródła informacji, w muzyką; instrumentalista, wokalista, tym internetowe bazy dyrygent, chórmistrz, aranżer, wiedzy i serwisy lutnik, reżyser dźwięku, DJ, strumieniowe, potrafi animator kultury, dziennikarz, dokonać selekcji muzykolog, teoretyk muzyki. materiałów i         3) życie 1) wymienia typy 1) czynnie uczestniczy w krytycznie je ocenić; muzyczne; instytucji kultury; wydarzeniach organizowanych 4) angażuje się w         2) wskazuje przez szkołę; realizację najważniejsze 2) wymienia wykonawców i wyznaczonych zadań; polskie festiwale kompozytorów oraz dzieła 5) aktywnie oraz konkursy poznane podczas uczestnictwa uczestniczy w życiu muzyczne; w różnych formach życia artystycznym.         3) omawia reguły kulturalnego; savoir-vivre’u 3) stosuje poznane zasady savoir- podczas wydarzenia vivre’u. kulturalnego.         4) obsada nazywa instrumenty1 ) rozpoznaje na podstawie wykonawcza; muzyczne, głosy przykładów słuchowych oraz ludzkie i rodzaje materiałów wizualnych zespołów instrumenty muzyczne, głosy muzycznych. ludzkie i rodzaje zespołów muzycznych.         5) elementy dzieła definiuje elementy rozpoznaje na podstawie muzycznego; dzieła muzycznego. przykładów słuchowych oraz materiałów wizualnych melodykę, rytmikę, harmonikę, dynamikę, artykulację, agogikę i kolorystykę.         6) faktura określa rodzaje rozpoznaje na podstawie muzyczna; faktury muzycznej ze przykładów słuchowych oraz względu na układ materiałów wizualnych rodzaj głosów. faktury muzycznej.         7) gatunki i formy 1) określa gatunki 1) rozpoznaje na podstawie muzyczne; muzyki wokalnej, przykładów słuchowych oraz instrumentalnej, materiałów wizualnych cechy wokalno- poszczególnych gatunków i form; instrumentalnej i 2) przyporządkowuje elektroakustycznej; wykonywane przez siebie utwory         2) omawia formy do poznanych gatunków i form muzyczne, w tym muzycznych. dwuczęściową, trzyczęściową, rondo, formę sonatową, wariacje, kanon.         8) polska muzyka 1) określa cechy 1) porównuje na podstawie ludowa; polskich tańców przykładów słuchowych oraz narodowych; materiałów wizualnych cechy         2) nazywa wybrane polskich tańców narodowych; instrumenty ludowe; 2) rozpoznaje na podstawie         3) charakteryzuje materiałów wizualnych muzykę własnego podstawowe kroki polskich regionu; tańców narodowych i proste         4) opisuje rolę układy taneczne; muzyki 3) na podstawie przykładów w najważniejszych słuchowych oraz materiałów zwyczajach wizualnych rozpoznaje polskie i obrzędach instrumentarium ludowe, w tym ludowych. burczybas, cymbały, diabelskie skrzypce, dudy, ligawkę, lirę korbową;         4) wskazuje cechy i rozpoznaje na podstawie przykładów słuchowych oraz materiałów wizualnych muzykę własnego regionu.         9) twórczość 1) wymienia, przyporządkowuje utwór do wybranych porządkuje w czasie i epoki, w której powstał. kompozytorów; rozróżnia epoki twórczości muzycznej;         2) wymienia wybranych kompozytorów reprezentujących poszczególne epoki z uwzględnieniem kompozytorów polskich.         10) wiedza o 1) przyporządkowuje 1) wymienia osiągnięcia patronie szkoły; patrona szkoły artystyczne patrona szkoły; (kompozytora, 2) jeżeli patron szkoły jest wykonawcę lub kompozytorem – rozpoznaje ze innego uczestnika słuchu jego wybrane utwory. życia muzycznego) do właściwej epoki;         2) określa pola działalności patrona szkoły.         11) zasoby 1) wymienia 1) odnajduje wskazane informacje internetowe. internetowe bazy o muzyce przy użyciu baz wiedzy o muzyce internetowych; oraz programy i 2) korzysta z serwisów aplikacje strumieniowych w celu wspomagające naukę zapoznawania się z dziełami i rozwój kompetencji muzycznymi oraz ich muzycznych; wykonawcami.         2) wskazuje serwisy strumieniowe oferujące muzykę klasyczną. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. ZASADY MUZYKI Z ELEMENTAMI EDYCJI NUT CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje Treści nauczania     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i z zakresu zasad muzyki z praktyce wiadomości z aktualizowanie elementami edycji nut. wiedzy oraz zakresu zasad muzyki i doskonalenie edycji nut. umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) dźwięk; 1) definiuje zjawiska 1) rozróżnia zjawiska 1) analizuje i ocenia akustyczne; akustyczne; własne         2) określa podstawowe 2) rozpoznaje podstawowe kompetencje; cechy dźwięku. cechy dźwięku. 2) identyfikuje         2) notacja wysokości określa zasady notacji 1) stosuje poznane zasady obszary wiedzy i dźwięku; wysokości dźwięku notacji wysokości dźwięku umiejętności (pięciolinia, klucze: w zapisie; wymagające wiolinowy, basowy, 2) wskazuje położenie doskonalenia; altowy, tenorowy, nazwy dźwięków na klawiaturze 3) aktualizuje swoją oktaw, przenośnik fortepianu; wiedzę i rozwija oktawowy). 3) rozpoznaje wskazane umiejętności elementy notacji wysokości wykorzystując dźwięku w przykładach różne źródła z literatury muzycznej; informacji, w tym         4) przenosi daną strukturę internetowe bazy melodyczną lub wiedzy i serwisy harmoniczną do innego strumieniowe, klucza (w tym z potrafi dokonać uwzględnieniem selekcji materiałów transpozycji oktawowej). i krytycznie je         3) systemy 1) rozróżnia i definiuje 1) buduje i gra na ocenić; dźwiękowe: system pojęcia: tetrachord, skala, fortepianie tetrachordy, 4) angażuje się w dur-moll, system gama; gamy majorowe (w realizację temperowany, skale 2) określa budowę skali odmianie naturalnej i wyznaczonych poza systemem dur- majorowej i minorowej harmonicznej) i minorowe zadań; moll; (we wszystkich (w odmianie naturalnej, 5) aktywnie odmianach); harmonicznej i doryckiej) uczestniczy w życiu         3) definiuje pojęcie do 7 znaków artystycznym. transpozycji; przykluczowych;         4) rozróżnia i definiuje 2) stosuje wiedzę w pojęcia: diatonika, zakresie systemu dur-moll: chromatyka, enharmonia; a) posługuje się kołem         5) definiuje pojęcie kwintowym, tonacji; b) rozpoznaje i nazywa         6) określa budowę skal pokrewieństwa tonacji; spoza systemu dur-moll: 3) dokonuje transpozycji modalnych (doryckiej, melodii (o podany interwał, frygijskiej, lidyjskiej, do innej tonacji lub miksolidyjskiej), oktawy); pentatoniki bezpółtonowej, 4) stosuje wiedzę w skal pochodzenia zakresie chromatyki i ludowego (góralskiej, enharmonii: cygańskich), skali a) chromatyzuje całotonowej i regularnie gamy dwunastodźwiękowej. majorowe,             b) zamienia enharmonicznie: dźwięki, gamy, akordy;         5) rozpoznaje i nazywa tonacje w przykładach z literatury muzycznej;         6) stosuje wiedzę w zakresie skal spoza systemu dur-moll:             a) buduje i gra na fortepianie skale spoza systemu dur-moll,             b) nazywa skale na jakich oparte są przykłady z literatury muzycznej.         4) struktury 1) określa symbole i 1) posługuje się wiedzą w wielodźwiękowe; budowę interwałów zakresie interwałów: prostych i złożonych; a) dokonuje podziału         2) określa zasadę interwałów na: dokonywania przewrotów - konsonanse i interwałów prostych; dysonanse,         3) definiuje pojęcia z - interwały proste i zakresu trójdźwięków złożone, tercjowych: b) buduje, nazywa i gra             a) określa budowę na fortepianie poznane trójdźwięków interwały, majorowych i c) znajduje i nazywa minorowych w postaci wskazane interwały w zasadniczej i w przykładach z literatury przewrotach oraz muzycznej; zwiększonych i 2) dokonuje przewrotów zmniejszonych w interwałów prostych; postaci zasadniczej, 3) posługuje się wiedzą w             b) definiuje trójdźwięki zakresie trójdźwięków triady harmonicznej tercjowych: oraz na kolejnych a) buduje i gra na stopniach gam w fortepianie trójdźwięki odmianach majorowej w poznanych naturalnej i minorowej postaciach, określając harmonicznej; ich składniki,         4) określa budowę D7 w b) znajduje i nazywa postaci zasadniczej i w wskazane trójdźwięki w przewrotach z przykładach z literatury rozwiązaniem na tonikę muzycznej; majorową lub minorową 4) posługuje się wiedzą w (T lub °T); zakresie D7:         5) definiuje interwały a) buduje i gra na charakterystyczne fortepianie D7 w występujące w D7 oraz ich poznanych postaciach rozwiązania w skali określając jej składniki, majorowej naturalnej i b) rozwiązuje D7 na T i minorowej harmonicznej. °T,             c) znajduje i nazywa wskazane D7 w przykładach z literatury muzycznej;         5) buduje i gra na fortepianie interwały charakterystyczne występujące w D7, podając ich rozwiązania w skali majorowej naturalnej i minorowej harmonicznej.         5) zagadnienia 1) definiuje i rozróżnia 1) rozróżnia akcent metrorytmiczne; terminy rytm i metrum; rytmiczny i metryczny;         2) określa wartości 2) zapisuje w prawidłowy rytmiczne nut i pauz; sposób wartości rytmiczne         3) określa sposoby nut i pauz; przedłużania wartości 3) stosuje poznane zasady rytmicznych; przedłużania wartości         4) rozróżnia regularny i rytmicznych w zapisie oraz nieregularny podział nazywa je w przykładach z wartości rytmicznych; literatury muzycznej;         5) definiuje i rozróżnia 4) stosuje wiedzę w rodzaje taktów: zakresie podziału wartości             a) proste i złożone, rytmicznych:             b) złożone regularne i a) buduje regularne i nieregularne, nieregularne grupy             c) dwójkowe i rytmiczne, trójkowe; b) rozpoznaje i         6) określa zasady odczytuje regularne i grupowania wartości nieregularne grupy rytmicznych w różnego rytmiczne w rodzaju taktach; przykładach z literatury         7) rozróżnia zjawiska muzycznej; metrorytmiczne (przedtakt, 5) rozpoznaje rodzaje synkopa, polirytmia, taktów w przykładach z polimetria); literatury muzycznej;         8) rozróżnia sposoby 6) stosuje wiedzę z zakresu grupowania wartości grupowania wartości rytmicznych w zapisie rytmicznych: instrumentalnym i a) stosuje poznane wokalnym. zasady grupowania wartości rytmicznych w różnego rodzaju taktach,             b) przekształca takty;         7) wskazuje poznane zjawiska metrorytmiczne w przykładach z literatury muzycznej;         8) potrafi zamienić zapis wokalny na instrumentalny i odwrotnie.         6) zagadnienia 1) definiuje oznaczenia 1) posługuje się poznanymi agogiczne, agogiczne: oznaczeniami agogicznymi dynamiczne, a) stałe opisowe i dynamicznymi, artykulacyjne i metronomiczne, artykulacyjnymi i wykonawcze; wykonawczymi;             b) dotyczące zmian 2) wskazuje poznane tempa; określenia agogiczne,         2) definiuje oznaczenia dynamiczne, artykulacyjne dynamiczne słowne i i wykonawcze w graficzne; przykładach z literatury         3) definiuje oznaczenia muzycznej i omawia artykulacyjne; sposób ich realizacji.         4) definiuje oznaczenia wykonawcze.         7) ozdobniki, skróty 1) wymienia ozdobniki; rozpoznaje ozdobniki w pisowni muzycznej; 2) określa znaczenie przykładach z literatury skrótów pisowni muzycznej. muzycznej.         8) edytor nutowy. 1) identyfikuje edytory 1) posługuje się edytorem nutowe; nutowym w zakresie         2) definiuje sposoby poznanych zasad muzyki; wprowadzania danych do 2) uzyskuje materiały edytora nutowego. nutowe za pomocą edytora nutowego. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali:         1) tablica w pięciolinię;         2) instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny);         3) sprzęt audiowizualny;         4) zestawy komputerowe (jednostka centralna + monitor albo laptop) z oprogramowaniem niezbędnym do edycji nut. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA UCZNIÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA REALIZUJĄCYCH W KLASACH I-VIII PRZEDMIOT GŁÓWNY – INSTRUMENT GŁÓWNY FORTEPIAN DODATKOWY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu podstaw gry na umiejętności gry na publiczna. środowisku fortepianie. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu podstaw gry na fortepianie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię instrumentów klawiszowych; wiedza w zakresie 2) wymienia kompozytorów z różnych epok tworzących utwory na literatury przedmiotu; fortepian.         3) budowa i pielęgnacja omawia elementy budowy fortepianu oraz sposoby jego pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) stosuje techniki wykonawcze pozwalające na wykonanie utworów o zróżnicowanym charakterze;         4) posługuje się pedalizacją.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – AKORDEON CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu umiejętności gry na publiczna. w środowisku głównego – akordeonu. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – akordeonu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię akordeonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory akordeonowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) wymienia wybitnych akordeonistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy akordeonu oraz określa zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) wyjaśnia funkcje i układy poszczególnych manuałów instrumentu i działanie systemu regestrowego (skale, notacje, transpozycje).         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) prezentuje poprawną technikę prowadzenia i zmieniania kierunków miecha;         3) kontroluje prawidłową postawę przy instrumencie podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi rodzajami artykulacji, dynamiką, agogiką oraz wykorzystuje różne sposoby kształtowania dźwięku na akordeonie;         3) dysponuje biegłością techniki palcowej pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje podstawowe sposoby artykulacji akordeonowej: palcowej, miechowej i miechowo-palcowej;         5) stosuje technikę gry na wszystkich manuałach akordeonu – MD, MM, MB/A w zależności od posiadanego instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         3) wykonuje utwory w sposób poprawny pod względem technicznym i artystycznym.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) opracowuje utwory pod względem techniczno-wykonawczym (wstępne opracowanie aplikatury, zmian kierunków miecha, regestracji).         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: akordeon guzikowy lub klawiszowy, w miarę możliwości wyposażony w manuał melodyczny lewej ręki; dopasowane rozmiarem krzesło, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna INSTRUMENT GŁÓWNY – ALTÓWKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu umiejętności gry na publiczna. w środowisku głównego – altówki. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – altówki. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię altówki; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory altówkowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych altowiolistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy altówki i smyczka oraz określa zasady ich instrumentu; pielęgnacji;         2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje własną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – FAGOT CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu umiejętności gry na publiczna. w środowisku głównego – fagotu. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – fagotu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię fagotu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory fagotowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych fagocistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy fagotu, wyjaśnia sposób składania tych instrumentu; elementów oraz określa zasady jego pielęgnacji;         2) orientuje się w problematyce dotyczącej budowy i higieny użytkowania stroika fagotowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na fagocie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku;         5) stosuje prawidłową aplikaturę w skali B -b1. 1         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – FLET CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu umiejętności gry na publiczna. w środowisku głównego – fletu. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – fletu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię fletu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory fletowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych flecistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja nazywa elementy budowy fletu, wyjaśnia sposób składania tych elementów instrumentu; oraz określa zasady jego pielęgnacji.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na flecie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – FORTEPIAN CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – fortepianu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – fortepianu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię instrumentów klawiszowych; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory fortepianowe oraz ich literatury przedmiotu; kompozytorów z różnych epok;         3) wymienia wybitnych pianistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę instrumentu oraz zasady jego pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) posługuje się pedalizacją.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, lustro, metronom, podnóżek, ława fortepianowa regulowana, nakładki na pedały.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna INSTRUMENT GŁÓWNY – GITARA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – gitary. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – gitary. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię gitary i jej odmiany; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory gitarowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych gitarzystów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy gitary oraz określa sposoby jej pielęgnacji; instrumentu; 2) wymienia sposoby strojenia gitary;         3) opisuje sposób wymiany strun.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) omawia znaczenie paznokci w technice gitarowej.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry;         3) określa sposoby pielęgnacji paznokci;         4) dobiera właściwe akcesoria.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) realizuje oznaczenia w zakresie aplikatury obu rąk.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie,     2. Wyposażenie sali: gitara szkolna, pulpit, lustro, metronom, krzesła o regulowanej wysokości, podnóżek i podgitarnik, szafa na gitarę, akcesoria gitarowe.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – HARFA HACZYKOWA/PEDAŁOWA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – harfy gry na instrumencie. haczykowej/pedałowej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – harfy haczykowej/pedałowej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię harfy i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory harfowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych harfistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja nazywa elementy budowy harfy oraz określa sposoby jej pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) określa ustawienie odpowiednich haczyków lub pedałów przed rozpoczęciem gry oraz w trakcie wykonywania utworu.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką;         3) dysponuje biegłością techniczną i precyzją zmian haczykowych lub pedałowych pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) potrafi prawidłowo wydobywać dźwięk i kształtować jego barwę.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) właściwie interpretuje oznaczenia wybranych harfowych efektów brzmieniowych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) przygotowuje materiały nutowe do gry w zakresie opracowania aplikatury oraz oznaczenia zmian haczykowych lub pedałowych.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: harfa haczykowa i harfa pedałowa, stołek do harfy z możliwością regulacji wysokości, fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny, wózek do transportu harfy.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – KLARNET CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. w środowisku głównego – klarnetu. gry na instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – klarnetu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię klarnetu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory klarnetowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych klarnecistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy klarnetu, wyjaśnia sposób składania tych instrumentu; elementów oraz określa zasady jego pielęgnacji;         2) orientuje się w rodzajach oraz parametrach stroików, klasyfikuje je według swoich potrzeb oraz określa stopień ich zużycia.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na klarnecie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – KLAWESYN CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – klawesynu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – klawesynu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię klawesynu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory klawesynowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych klawesynistów o znaczącym dorobku artystycznym;         4) wskazuje tekst będący szkicem improwizacji.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy klawesynu oraz sposoby jego pielęgnacji; instrumentu; 2) rozróżnia rejestry klawesynu i ich specyfikę barwową;         3) identyfikuje doraźne nieprawidłowości w mechanice instrumentu.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) nazywa elementy techniki klawesynowej;         4) rozróżnia idiomatyczne dla klawesynu środki wykonawcze i wyrazowe.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) dostosowuje właściwą wysokość krzesła oraz podnóżka i odległość od instrumentu do swoich warunków fizycznych;         3) dobiera pozycję ręki na klawiaturze umożliwiającą korelację techniki palcowej i ruchu dostosowawczego.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką;         3) dobiera rejestry w celu kształtowania barwy dźwięku;         4) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         5) stosuje ruch dostosowawczy ręki.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         3) interpretuje fragmenty utworów o charakterze partimento.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) realizuje prawidłowo oznaczenia ornamentacyjne;         5) rozpoznaje zapis wymagający zastosowania alteracji rytmicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) organizuje samodzielną pracę przy instrumencie w pracowni klawesynowej.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: klawesyn, regulowane krzesło lub ława fortepianowa, podnóżek, lustro, sprzęt konieczny do strojenia klawesynu.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – KONTRABAS CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – kontrabasu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – kontrabasu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię kontrabasu; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory kontrabasowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) wymienia wybitnych kontrabasistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy kontrabasu i smyczka oraz określa zasady ich instrumentu; pielęgnacji;         2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie, o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: kontrabasy o różnych wymiarach wraz z pokrowcami, smyczki kontrabasowe, krzesła kontrabasowe, fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom, podkładka pod nóżkę kontrabasu.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – OBÓJ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – oboju. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – oboju. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię oboju i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory obojowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych oboistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy oboju, wyjaśnia sposób składania tych instrumentu; elementów oraz określa zasady jego pielęgnacji;         2) orientuje się w problematyce dotyczącej budowy i higieny stroików obojowych;         3) określa podstawowe parametry stroika.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na oboju;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem;         4) prawidłowo intonuje dźwięk a1 w celu nastrojenia zespołu kameralnego lub orkiestry.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – ORGANY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – organów. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – organów. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię organów piszczałkowych i ich odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory organowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych organistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja nazywa elementy budowy organów oraz sposoby ich pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) opisuje związek traktury gry z pracą aparatu wykonawczego.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry na manuałach oraz na pedale;         2) posługuje się szafą ekspresyjną.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) prezentuje poprawną technikę gry na manuałach oraz pedale;         3) posługuje się różnorodną artykulacją i agogiką;         4) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         3) używa ornamentacji zgodnej ze stylem danej epoki.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) podejmuje próby własnej registracji.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) podejmuje współpracę z registrantem;         5) podejmuje się zadań registranta, współpracując z innym wykonawcą.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: organy piszczałkowe lub elektroniczne. INSTRUMENT GŁÓWNY – PERKUSJA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – perkusji. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – perkusji. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo;         3) omawia zasady bezpiecznego przenoszenia i transportu poszczególnych instrumentów i akcesoriów perkusyjnych.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię głównych instrumentów perkusyjnych i ich wiedza w zakresie odmiany; literatury przedmiotu; 2) wymienia reprezentatywne utwory perkusyjne oraz ich kompozytorów z różnych epok;         3) wymienia wybitnych perkusistów o znaczącym dorobku artystycznym;         4) wymienia i prawidłowo określa przynależność poszczególnych instrumentów perkusyjnych do odpowiednich grup.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy głównych instrumentów perkusyjnych oraz instrumentu; określa zasady i sposoby ich pielęgnacji;         2) orientuje się w podstawowych rodzajach pałek oraz membran, omawia zasady wymiany uszkodzonej membrany.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) omawia podstawowe zagadnienia anatomiczno-mechaniczne związane z grą na instrumentach perkusyjnych.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry na poszczególnych instrumentach perkusyjnych;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry na poszczególnych instrumentach;         3) stosuje różne ćwiczenia na poprawę koordynacji.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku, uwzględniając specyfikę każdego instrumentu perkusyjnego;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) panuje nad prawidłowym wydobyciem dźwięku na instrumentach uwzględniając ich specyfikę.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci utwory na perkusyjne instrumenty melodyczne.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali:         1) instrumenty perkusyjne:             a) werble klasyczne,             b) werbel marszowy,             c) ksylofon,             d) wibrafon,             e) marimba,             f) dzwonki orkiestrowe,             g) kotły symfoniczne,             h) zestaw perkusyjny,             i) drobne instrumenty perkusyjne;         2) akcesoria i materiały zapasowe dla instrumentów perkusyjnych:             a) pałki o różnych parametrach,             b) zapasowe naciągi;         3) statywy oraz pokrowce do poszczególnych instrumentów;         4) fortepian lub pianino;         5) pulpity;         6) lustro;         7) metronom;         8) stołki i siedziska.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – PUZON CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – puzonu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – puzonu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię puzonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory puzonowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych puzonistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy puzonu, wyjaśnia sposób składania tych elementów instrumentu; oraz określa zasady jego pielęgnacji;         2) wymienia odmiany puzonów, klasyfikując je pod względem wielkości, wyposażenia i skali;         3) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         4) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu suwakowego i kwartwentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na puzonie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) określa pozycje suwaka puzonowego oraz nazywa dźwięki na poszczególnych pozycjach;         4) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę i ułożenie rąk podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje poprawną koordynację suwaka z właściwą pracą języka;         5) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         6) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – SAKSHORN CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – sakshornu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – sakshornu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię sakshornu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory sakshornowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) wymienia wybitnych sakshornistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy sakshornu oraz określa zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) wymienia odmiany sakshornów, klasyfikując je pod względem wielkości i skali;         3) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         4) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu wentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na sakshornie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         5) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – SAKSOFON CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. w środowisku głównego – saksofonu. gry na instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – saksofonu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię saksofonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory saksofonowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) wymienia wybitnych saksofonistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy saksofonu, wyjaśnia sposób składania tych instrumentu; elementów oraz określa zasady jego pielęgnacji;         2) wyjaśnia przynależność saksofonu do grupy instrumentów dętych drewnianych oraz transponujących;         3) wymienia odmiany saksofonów, klasyfikując je pod względem wielkości i skali;         4) określa zasady transpozycji poszczególnych odmian saksofonów;         5) orientuje się w rodzajach oraz parametrach stroików, klasyfikuje je według swoich potrzeb oraz określa stopień ich zużycia.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na saksofonie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – SKRZYPCE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – skrzypiec. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – skrzypiec. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię skrzypiec; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory skrzypcowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych skrzypków o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy skrzypiec i smyczka oraz określa zasady ich instrumentu; pielęgnacji;         2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie, o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – TRĄBKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – trąbki. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – trąbki. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię trąbki i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory trąbkowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych trębaczy o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy trąbki oraz określa zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         3) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu wentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na trąbce;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) wykonuje płynnie proste przedęcia wargowe;         5) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         6) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – TUBA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – tuby. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – tuby. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię tuby i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory tubowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych tubistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy tuby oraz określa zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         3) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu wentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na tubie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         5) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – WALTORNIA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. w środowisku głównego – waltorni. gry na instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – waltorni. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię waltorni i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory waltorniowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych waltornistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy waltorni oraz określa zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         3) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu wentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na waltorni;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę i ułożenie rąk podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         5) dysponuje prawidłową emisją dźwięku;         6) prezentuje zasadę gry dźwięków zatkanych oraz prostych transpozycji.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – WIOLONCZELA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – wiolonczeli. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – wiolonczeli. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) rozróżnia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię wiolonczeli; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory wiolonczelowe oraz ich literatury przedmiotu; kompozytorów z różnych epok;         3) wymienia wybitnych wiolonczelistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy wiolonczeli i smyczka oraz określa sposoby instrumentu; ich pielęgnacji;         2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie, o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom, siedzisko - stołek z możliwością regulacji wysokości, podkładka pod nóżkę wiolonczeli.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. ORKIESTRA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry w orkiestrze. umiejętności gry publiczna. artystycznym. w orkiestrze. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry w orkiestrze. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza z zakresu gry w 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów; orkiestrze. 2) charakteryzuje zasady pracy w orkiestrze, w tym rolę dyrygenta, koncertmistrza i prymariusza grupy.     2. Wykształcenie umiejętności gry w orkiestrze. Uczeń:         1) technika wykonawcza; 1) przygotowuje swój instrument do gry w orkiestrze;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry w orkiestrze;         3) identyfikuje swoją partię w partyturze i określa jej rolę w grupie;         4) samodzielnie odczytuje zapis nutowy;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią;         6) reaguje na gesty innych członków orkiestry oraz dyrygenta;         7) kontroluje spójność dynamiki, artykulacji i brzmienia oraz metrorytmiki;         8) rozpoznaje i koryguje błędy podczas wspólnej gry;         9) kontroluje i koryguje intonację podczas gry.         2) interpretacja. 1) wykonuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) współtworzy ogólny wyraz artystyczny pod kierunkiem dyrygenta;         3) realizuje tekst muzyczny z wykorzystaniem wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnomuzycznych.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) koncentruje się podczas występu.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w grę w orkiestrze, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracuje w orkiestrze, budując relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala prób – mieszcząca wszystkich członków orkiestry, dostosowana akustycznie albo sala koncertowa lub kameralna.     2. Wyposażenie: odpowiednia liczba krzeseł oraz pulpitów, fortepian lub pianino.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna (do występów). PODSTAWY RYTMIKI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie 3. Pogłębianie i wiedzy z zakresu umiejętności z zakresu aktualizowanie wiedzy, Treści nauczania podstaw rytmiki. podstaw rytmiki. w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) aparat ruchowy; określa prawidłową 1) utrzymuje prawidłową 1) analizuje własne postawę ciała. postawę ciała; kompetencje;         2) wykazuje się koordynacją wzrokowo-ruchową, słuchowo-ruchową oraz 2) angażuje się w przestrzenno-ruchową. realizację wyznaczonych         2) zagadnienia 1) rozróżnia pojęcia: 1) realizuje różnymi zadań; metrorytmiczne; puls, akcent, metrum, sposobami: puls, akcent, 3) aktywnie uczestniczy rytm, przedtakt; metrum, przebieg w życiu artystycznym.         2) rozróżnia wartości i rytmiczny, przedtakt; grupy rytmiczne nut i 2) realizuje w ćwiczeniach i pauz; zabawach ruchowych         3) kojarzy obraz poznane wartości i grupy graficzny nut z ich rytmiczne: cała nuta, cała czasem trwania; nuta z kropką, półnuta,         4) rozpoznaje i półnuta z kropką, omawia tematy ćwierćnuta, ósemki, rytmiczne; szesnastki, oraz         5) rozróżnia metrum odpowiadające im pauzy, dwudzielne i grupy rytmiczne: ćwierćnuta trójdzielne o z kropką i ósemka, grupy ćwierćnutowej i szesnastkowe, synkopy, ósemkowej jednostce triola ósemkowa; pulsu. 3) zapisuje nuty zgodnie z zasadami kaligrafii;         4) odczytuje, zapisuje ze słuchu i realizuje różnymi sposobami tematy rytmiczne złożone z poznanych wartości, pauz i grup rytmicznych;         5) tworzy własne tematy rytmiczne złożone z poznanych wartości, pauz i grup rytmicznych;         6) zapisuje, uzupełnia, koryguje dyktanda rytmiczne;         7) realizuje przebiegi rytmiczne w metrum o ćwierćnutowej i ósemkowej jednostce pulsu.         3) przebiegi definiuje i nazywa 1) wskazuje kierunek linii melodyczne; interwały, trójdźwięki melodycznej; w postaci zasadniczej 2) przedstawia ruchem: (durowy, molowy, a) interwały, zmniejszony i b) trójdźwięki, zwiększony), gamę c) gamy; durową i molową. 3) śpiewa i interpretuje ruchem wybrane piosenki i kanony.         4) wybrane elementy 1) definiuje wybrane 1) realizuje zadania dzieła muzycznego; określenia agogiczne; melodyczno-rytmiczne w         2) określa wybrane podanym tempie; znaki dynamiczne i 2) realizuje zadania artykulacyjne. melodyczno-rytmiczne z odpowiednią dynamiką i artykulacją.         5) piosenki i kanony; charakteryzuje śpiewa i interpretuje ruchem wybrane piosenki i wybrane piosenki i kanony. kanony.         6) gra na 1) identyfikuje gra akompaniamenty do instrumentach instrumenty z piosenek lub utworów perkusyjnych; instrumentarium Orffa; muzycznych lub ich         2) objaśnia sposoby fragmentów. gry na wybranych instrumentach.         7) tańce; charakteryzuje realizuje wybrane tańce wybrane tańce. polskie i innych narodów.         8) improwizacja; definiuje 1) improwizuje ruchem, improwizację. głosem oraz na instrumentach perkusyjnych;         2) wyraża ruchem nastrój i charakter muzyki lub wybrane elementy dzieła muzycznego.         9) aktywne słuchanie omawia wybrane interpretuje ruchem utwory muzyki. utwory muzyczne lub muzyczne lub ich ich fragmenty. fragmenty. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna mieszcząca wszystkich uczniów uczestniczących w zajęciach, z pustą przestrzenią do ćwiczeń ruchowych.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, instrumenty Orffa, akcesoria do zajęć podstaw rytmiki, tablica w pięciolinię, wykładzina dywanowa lub dywan.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. ZESPÓŁ INSTRUMENTALNY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu gry w zespole umiejętności gry w zespole publiczna. środowisku artystycznym. instrumentalnym. instrumentalnym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry z zespole instrumentalnym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza z zakresu gry 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów; zespołowej. 2) charakteryzuje zasady pracy w zespole instrumentalnym.     2. Wykształcenie umiejętności gry w zespole instrumentalnym. Uczeń:         1) technika wykonawcza; 1) przygotowuje swój instrument do gry w grupie;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry w zespole;         3) identyfikuje swoją partię w partyturze i określa jej rolę w grupie;         4) samodzielnie odczytuje zapis nutowy;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią;         6) reaguje na gesty innych członków zespołu, w tym prowadzącego;         7) kontroluje spójność dynamiki, artykulacji i brzmienia oraz metrorytmiki;         8) rozpoznaje i koryguje błędy podczas wspólnej gry;         9) kontroluje i koryguje intonację podczas gry.         2) interpretacja. 1) wykonuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) współtworzy ogólny wyraz artystyczny pod kierunkiem prowadzącego;         3) realizuje tekst muzyczny z wykorzystaniem wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnomuzycznych.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         2) opanowuje tremę;         3) koncentruje się podczas występu.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w grę w zespole, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracuje w zespole, budując relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, odpowiednia liczba krzeseł i pulpitów.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA UCZNIÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA REALIZUJĄCYCH W KLASACH VII-VIII PRZEDMIOT GŁÓWNY – RYTMIKĘ FORTEPIAN DLA RYTMIKI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu gry na fortepianie. podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na fortepianie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię instrumentów klawiszowych; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory literatury fortepianowej oraz ich literatury przedmiotu; kompozytorów z różnych epok.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę instrumentu oraz zasady jego pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) używa swobodnego aparatu gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką, oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje podstawami techniki, pozwalającymi na wykonywanie utworów o zróżnicowanym charakterze;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się prawidłową pedalizacją;         6) realizuje zadania repertuarowe dostosowane do swoich możliwości.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne we współdziałaniu z uczniami realizującymi zajęcia edukacyjne artystyczne podstaw rytmiki lub rytmiki;         2) dostosowuje sposób gry do charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. IMPROWIZACJA FORTEPIANOWA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu improwizacji podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. fortepianowej. improwizacji na fortepianie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu improwizacji fortepianowej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza dysponuje podstawową wiedzą teoretyczną umożliwiającą realizowanie ogólnomuzyczna. zadań z zakresu improwizacji fortepianowej.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności improwizacji na fortepianie. Uczeń:         1) technika gry; 1) posiada umiejętność gry na fortepianie w stopniu umożliwiającym naukę improwizacji;         2) rozwija technikę gry na instrumencie;         3) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         4) wykorzystuje w grze różne typy faktury fortepianowej.         2) transpozycja i gra a 1) transponuje pojedyncze dźwięki, interwały i współbrzmienia vista; wieloskładnikowe obiema rękami w różnych układach fakturalnych;         2) grając a vista, antycypuje dalszy przebieg utworu;         3) zdobywa doświadczenie w zakresie szybkiej orientacji w tekście.         3) działania twórcze; 1) przekształca swobodnie dany materiał dźwiękowy;         2) przekształca swobodnie dowolny utwór z literatury muzycznej z zachowaniem wzoru formalnego;         3) kształtuje melodię zgodnie z czasem trwania okresu muzycznego;         4) improwizuje w tonacjach majorowych i minorowych do dwóch znaków przykluczowych, z wykorzystaniem wybranych kadencji;         5) stosuje w improwizacji wybrane skale;         6) tworzy miniatury improwizowane lub przygotowane (w szczególności o charakterze ilustracyjnym) o określonej budowie formalnej opierające się na dowolnym materiale dźwiękowym, na gruncie harmoniki funkcyjnej, wykorzystując wybrane skale i technikę modelowania interwałowego.         4) wykorzystanie 1) tworzy proste akompaniamenty do polskich piosenek ludowych, improwizacji fortepianowej popularnych i dziecięcych, a także kolęd i pastorałek w oparciu o do zajęć rytmiki; podstawowe akordy w danej tonacji;         2) komponuje proste formy taneczne;         3) improwizuje muzykę do wybranych zadań muzyczno-ruchowych;         4) improwizuje w oparciu o podane wartości, grupy i tematy rytmiczne w różnym metrum oraz w różnych tempach.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne we współdziałaniu z uczniami realizującymi zajęcia edukacyjne artystyczne podstaw rytmiki lub rytmiki;         2) dostosowuje sposób gry do charakteru działań innych uczniów.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) 1) koncentruje się podczas występu;         2) 2) opanowuje tremę;         3) 3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób grania;         4) 4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) 5) wykonuje przygotowane improwizacje i kompozycje z pamięci.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. RYTMIKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Realizowanie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w podstawowej wiedzy z wybranych zadań z publiczna. środowisku artystycznym. zakresu metody rytmiki. zakresu metody rytmiki. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu metody rytmiki. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) metoda rytmiki. 1) posiada podstawowe wiadomości na temat twórcy metody rytmiki Emile’a Jaques-Dalcroze’a;         2) wymienia przykładowe ćwiczenia z zakresu metody rytmiki.     2. Realizowanie wybranych zadań z zakresu metody rytmiki. Uczeń:         1) zagadnienia 1) wyraża w ruchu wartości rytmiczne i grupy wartości rytmicznych nut i metrorytmiczne; pauz;         2) określa zasady grupowania wartości rytmicznych w taktach oraz stosuje je w ruchu;         3) realizuje z taktowaniem tematy rytmiczne w taktach o ćwierćnutowej jednostce pulsu;         4) wykonuje łańcuchy realizacji tematów rytmicznych;         5) rozpoznaje w muzyce i wyraża w ruchu akcent metryczny;         6) wykonuje tematy polirytmiczne oraz polimetryczne;         7) realizuje uzupełnienie tematów rytmicznych;         8) realizuje ostinato;         9) w realizacji zagadnień metrorytmicznych i muzyczno-ruchowych wykazuje się szybką reakcją psychomotoryczną, precyzją rytmiczną oraz zdolnością koncentracji uwagi i jej podzielności.         2) solfeż; 1) realizuje ruchem kierunek i strukturę interwałową linii melodycznej;         2) rozpoznaje i wyraża w ruchu interwały i trójdźwięki;         3) reaguje ruchem na przebieg harmoniczny.         3) ekspresja muzyczna; 1) improwizuje ruchem, głosem i na instrumentach perkusyjnych;         2) określa elementy dzieła muzycznego i wyraża je w ruchu.         4) sprawność ruchowa; 1) wykonuje ćwiczenia wzmacniające, odprężające i rozciągające;         2) realizuje ćwiczenia rozwijające koordynację ruchową oraz orientację w przestrzeni.         5) estetyka ruchu; utrzymuje prawidłową postawę ciała w chodzie, biegu i podskokach.         6) kompozycja ruchowa. 1) rozpoznaje w utworach muzycznych i tworzy w ruchu wybrane formy muzyczne, w tym AB, ABA;         2) realizuje w zespole interpretacje ruchowe utworów muzycznych, zgodnie z ich formą i charakterem;         3) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) interpretacja ruchowa 1) prezentuje w zespole interpretacje ruchowe utworów muzycznych; utworu muzycznego; 2) wykazuje się w ruchu muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         2) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji.         3) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację prezentacji artystycznej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; z awodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności pod kierunkiem nauczyciela;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym;         8) pracuje w zespole w ramach wspólnych projektów i działań ruchowych.         2) etyka zawodowa. 1) utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala z przestrzenią przystosowaną do zajęć ruchowych.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, lustro, tablica, zestawy szkolnych instrumentów perkusyjnych, rekwizyty, sprzęt audiowizualny umożliwiający odtwarzanie muzyki.     3. Sala koncertowa lub kameralna lub scena. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE DLA UCZNIÓW SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA W szkole muzycznej I stopnia przedmiotem głównym jest instrument główny. CHÓR CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu śpiewania w umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. chórze. śpiewania w chórze. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu śpiewania w chórze. Uczeń:         1) zasady 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; bezpieczeństwa i 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo. higieny pracy;         2) technika wokalna; charakteryzuje technikę wokalną w zakresie aparatu głosowego, artykulacyjnego i oddechowego.         3) literatura chóralna. 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów;         2) rozróżnia epoki i formy realizowanych utworów.     2. Wykształcenie umiejętności śpiewania w chórze. Uczeń:         1) emisja głosu; 1) zachowuje prawidłową postawę podczas śpiewu w chórze;         2) koordynuje działanie oddechu, aparatu fonacyjnego i artykulacyjnego;         3) posługuje się techniką wokalną w celu realizacji elementów dzieła muzycznego;         4) prawidłowo posługuje się rejestrem głowowym.         2) technika 1) czyta nuty a vista w stopniu podstawowym; wykonawcza; 2) samodzielnie odczytuje zapis nutowy oraz realizuje warstwę tekstową;         3) współpracuje z dyrygentem oraz z grupą w zespole;         4) wykonuje utwory z różnych epok, o różnorodnej tematyce i fakturze a cappella i z towarzyszeniem instrumentów lub zespołów;         5) wykonuje część utworów z pamięci;         6) kontroluje wyrównanie i spójność brzmienia.         3) interpretacja. 1) współtworzy ogólny wyraz artystyczny;         2) interpretuje utwory przygotowane pod kierunkiem dyrygenta;         3) wykazuje zaangażowanie emocjonalne podczas występu.     2. 3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) uczestniczy w występach chóru;         2) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas występu;         3) opanowuje tremę;         4) koncentruje się podczas występu;         5) prezentuje utwory zgodnie z koncepcją artystyczną dyrygenta.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w działania zespołu, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracuje w chórze, budując relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: mieszcząca wszystkich chórzystów, dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie: fortepian lub pianino, odpowiednia liczba krzeseł.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna z podestami. FORTEPIAN DODATKOWY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu podstaw gry na umiejętności gry na publiczna. środowisku fortepianie. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu podstaw gry na fortepianie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię instrumentów klawiszowych; wiedza w zakresie 2) wymienia kompozytorów z różnych epok tworzących utwory na literatury przedmiotu; fortepian.         3) budowa i pielęgnacja omawia elementy budowy fortepianu oraz sposoby jego pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) stosuje techniki wykonawcze pozwalające na wykonanie utworów o zróżnicowanym charakterze;         4) posługuje się pedalizacją.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – AKORDEON CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu umiejętności gry na publiczna. w środowisku głównego – akordeonu. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – akordeonu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię akordeonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory akordeonowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) wymienia wybitnych akordeonistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy akordeonu oraz określa zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) wyjaśnia funkcje i układy poszczególnych manuałów instrumentu i działanie systemu regestrowego (skale, notacje, transpozycje).         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) prezentuje poprawną technikę prowadzenia i zmieniania kierunków miecha;         3) kontroluje prawidłową postawę przy instrumencie podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi rodzajami artykulacji, dynamiką, agogiką oraz wykorzystuje różne sposoby kształtowania dźwięku na akordeonie;         3) dysponuje biegłością techniki palcowej pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje podstawowe sposoby artykulacji akordeonowej: palcowej, miechowej i miechowo-palcowej;         5) stosuje technikę gry na wszystkich manuałach akordeonu – MD, MM, MB/A w zależności od posiadanego instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         3) wykonuje utwory w sposób poprawny pod względem technicznym i artystycznym.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) opracowuje utwory pod względem techniczno-wykonawczym (wstępne opracowanie aplikatury, zmian kierunków miecha, regestracji).         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: akordeon guzikowy lub klawiszowy, w miarę możliwości wyposażony w manuał melodyczny lewej ręki; dopasowane rozmiarem krzesło, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – ALTÓWKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu umiejętności gry na publiczna. w środowisku głównego – altówki. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – altówki. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię altówki; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory altówkowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych altowiolistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy altówki i smyczka oraz określa zasady ich instrumentu; pielęgnacji;         2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje własną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – FAGOT CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu umiejętności gry na publiczna. w środowisku głównego – fagotu. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – fagotu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię fagotu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory fagotowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych fagocistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy fagotu, wyjaśnia sposób składania tych instrumentu; elementów oraz określa zasady jego pielęgnacji;         2) orientuje się w problematyce dotyczącej budowy i higieny użytkowania stroika fagotowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na fagocie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku;         5) stosuje prawidłową aplikaturę w skali B -b1. 1         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – FLET CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie podstawowych 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu umiejętności gry na publiczna. w środowisku głównego – fletu. instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – fletu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię fletu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory fletowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych flecistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja nazywa elementy budowy fletu, wyjaśnia sposób składania tych elementów instrumentu; oraz określa zasady jego pielęgnacji.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na flecie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – FORTEPIAN CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – fortepianu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – fortepianu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię instrumentów klawiszowych; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory fortepianowe oraz ich literatury przedmiotu; kompozytorów z różnych epok;         3) wymienia wybitnych pianistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę instrumentu oraz zasady jego pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) posługuje się pedalizacją.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, lustro, metronom, podnóżek, ława fortepianowa regulowana, nakładki na pedały.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – GITARA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – gitary. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – gitary. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię gitary i jej odmiany; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory gitarowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych gitarzystów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy gitary oraz określa sposoby jej pielęgnacji; instrumentu; 2) wymienia sposoby strojenia gitary;         3) opisuje sposób wymiany strun.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) omawia znaczenie paznokci w technice gitarowej.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry;         3) określa sposoby pielęgnacji paznokci;         4) dobiera właściwe akcesoria.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) realizuje oznaczenia w zakresie aplikatury obu rąk.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie,     2. Wyposażenie sali: gitara szkolna, pulpit, lustro, metronom, krzesła o regulowanej wysokości, podnóżek i podgitarnik, szafa na gitarę, akcesoria gitarowe.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – HARFA HACZYKOWA/PEDAŁOWA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – harfy gry na instrumencie. haczykowej/pedałowej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – harfy haczykowej/pedałowej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię harfy i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory harfowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych harfistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja nazywa elementy budowy harfy oraz określa sposoby jej pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) określa ustawienie odpowiednich haczyków lub pedałów przed rozpoczęciem gry oraz w trakcie wykonywania utworu.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką;         3) dysponuje biegłością techniczną i precyzją zmian haczykowych lub pedałowych pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) potrafi prawidłowo wydobywać dźwięk i kształtować jego barwę.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) właściwie interpretuje oznaczenia wybranych harfowych efektów brzmieniowych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) przygotowuje materiały nutowe do gry w zakresie opracowania aplikatury oraz oznaczenia zmian haczykowych lub pedałowych.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: harfa haczykowa i harfa pedałowa, stołek do harfy z możliwością regulacji wysokości, fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny, wózek do transportu harfy.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – KLARNET CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. w środowisku głównego – klarnetu. gry na instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – klarnetu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię klarnetu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory klarnetowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych klarnecistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy klarnetu, wyjaśnia sposób składania tych instrumentu; elementów oraz określa zasady jego pielęgnacji;         2) orientuje się w rodzajach oraz parametrach stroików, klasyfikuje je według swoich potrzeb oraz określa stopień ich zużycia.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na klarnecie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – KLAWESYN CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – klawesynu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – klawesynu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię klawesynu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory klawesynowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych klawesynistów o znaczącym dorobku artystycznym;         4) wskazuje tekst będący szkicem improwizacji.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy klawesynu oraz sposoby jego pielęgnacji; instrumentu; 2) rozróżnia rejestry klawesynu i ich specyfikę barwową;         3) identyfikuje doraźne nieprawidłowości w mechanice instrumentu.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) nazywa elementy techniki klawesynowej;         4) rozróżnia idiomatyczne dla klawesynu środki wykonawcze i wyrazowe.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) dostosowuje właściwą wysokość krzesła oraz podnóżka i odległość od instrumentu do swoich warunków fizycznych;         3) dobiera pozycję ręki na klawiaturze umożliwiającą korelację techniki palcowej i ruchu dostosowawczego.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką;         3) dobiera rejestry w celu kształtowania barwy dźwięku;         4) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         5) stosuje ruch dostosowawczy ręki.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         3) interpretuje fragmenty utworów o charakterze partimento.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) realizuje prawidłowo oznaczenia ornamentacyjne;         5) rozpoznaje zapis wymagający zastosowania alteracji rytmicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) organizuje samodzielną pracę przy instrumencie w pracowni klawesynowej.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: klawesyn, regulowane krzesło lub ława fortepianowa, podnóżek, lustro, sprzęt konieczny do strojenia klawesynu.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – KONTRABAS CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – kontrabasu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – kontrabasu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię kontrabasu; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory kontrabasowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) wymienia wybitnych kontrabasistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy kontrabasu i smyczka oraz określa zasady ich instrumentu; pielęgnacji;         2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie, o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: kontrabasy o różnych wymiarach wraz z pokrowcami, smyczki kontrabasowe, krzesła kontrabasowe, fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom, podkładka pod nóżkę kontrabasu.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – OBÓJ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – oboju. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – oboju. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię oboju i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory obojowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych oboistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy oboju, wyjaśnia sposób składania tych instrumentu; elementów oraz określa zasady jego pielęgnacji;         2) orientuje się w problematyce dotyczącej budowy i higieny stroików obojowych;         3) określa podstawowe parametry stroika.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na oboju;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem;         4) prawidłowo intonuje dźwięk a1 w celu nastrojenia zespołu kameralnego lub orkiestry.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – ORGANY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – organów. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – organów. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię organów piszczałkowych i ich odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory organowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych organistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja nazywa elementy budowy organów oraz sposoby ich pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) opisuje związek traktury gry z pracą aparatu wykonawczego.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry na manuałach oraz na pedale;         2) posługuje się szafą ekspresyjną.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) prezentuje poprawną technikę gry na manuałach oraz pedale;         3) posługuje się różnorodną artykulacją i agogiką;         4) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         3) używa ornamentacji zgodnej ze stylem danej epoki.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) podejmuje próby własnej registracji.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) podejmuje współpracę z registrantem;         5) podejmuje się zadań registranta, współpracując z innym wykonawcą.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: organy piszczałkowe lub elektroniczne. INSTRUMENT GŁÓWNY – PERKUSJA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – perkusji. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – perkusji. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo;         3) omawia zasady bezpiecznego przenoszenia i transportu poszczególnych instrumentów i akcesoriów perkusyjnych.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię głównych instrumentów perkusyjnych i ich wiedza w zakresie odmiany; literatury przedmiotu; 2) wymienia reprezentatywne utwory perkusyjne oraz ich kompozytorów z różnych epok;         3) wymienia wybitnych perkusistów o znaczącym dorobku artystycznym;         4) wymienia i prawidłowo określa przynależność poszczególnych instrumentów perkusyjnych do odpowiednich grup.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy głównych instrumentów perkusyjnych oraz instrumentu; określa zasady i sposoby ich pielęgnacji;         2) orientuje się w podstawowych rodzajach pałek oraz membran, omawia zasady wymiany uszkodzonej membrany.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) omawia podstawowe zagadnienia anatomiczno-mechaniczne związane z grą na instrumentach perkusyjnych.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry na poszczególnych instrumentach perkusyjnych;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry na poszczególnych instrumentach;         3) stosuje różne ćwiczenia na poprawę koordynacji.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku, uwzględniając specyfikę każdego instrumentu perkusyjnego;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) panuje nad prawidłowym wydobyciem dźwięku na instrumentach uwzględniając ich specyfikę.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci utwory na perkusyjne instrumenty melodyczne.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali:         1) instrumenty perkusyjne:             a) werble klasyczne,             b) werbel marszowy,             c) ksylofon,             d) wibrafon,             e) marimba,             f) dzwonki orkiestrowe,             g) kotły symfoniczne,             h) zestaw perkusyjny,             i) drobne instrumenty perkusyjne;         2) akcesoria i materiały zapasowe dla instrumentów perkusyjnych:             a) pałki o różnych parametrach,             b) zapasowe naciągi;         3) statywy oraz pokrowce do poszczególnych instrumentów;         4) fortepian lub pianino;         5) pulpity;         6) lustro;         7) metronom;         8) stołki i siedziska.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – PUZON CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – puzonu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – puzonu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię puzonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory puzonowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych puzonistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy puzonu, wyjaśnia sposób składania tych elementów instrumentu; oraz określa zasady jego pielęgnacji;         2) wymienia odmiany puzonów, klasyfikując je pod względem wielkości, wyposażenia i skali;         3) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         4) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu suwakowego i kwartwentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na puzonie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) określa pozycje suwaka puzonowego oraz nazywa dźwięki na poszczególnych pozycjach;         4) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę i ułożenie rąk podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje poprawną koordynację suwaka z właściwą pracą języka;         5) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         6) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – SAKSHORN CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – sakshornu. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – sakshornu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię sakshornu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory sakshornowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) wymienia wybitnych sakshornistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy sakshornu oraz określa zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) wymienia odmiany sakshornów, klasyfikując je pod względem wielkości i skali;         3) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         4) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu wentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na sakshornie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         5) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – SAKSOFON CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. w środowisku głównego – saksofonu. gry na instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – saksofonu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię saksofonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory saksofonowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) wymienia wybitnych saksofonistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy saksofonu, wyjaśnia sposób składania tych instrumentu; elementów oraz określa zasady jego pielęgnacji,         2) wyjaśnia przynależność saksofonu do grupy instrumentów dętych drewnianych oraz transponujących;         3) wymienia odmiany saksofonów, klasyfikując je pod względem wielkości i skali;         4) określa zasady transpozycji poszczególnych odmian saksofonów;         5) orientuje się w rodzajach oraz parametrach stroików, klasyfikuje je według swoich potrzeb oraz określa stopień ich zużycia.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na saksofonie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – SKRZYPCE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – skrzypiec. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – skrzypiec. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię skrzypiec; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory skrzypcowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych skrzypków o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy skrzypiec i smyczka oraz określa zasady ich instrumentu; pielęgnacji;         2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie, o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – TRĄBKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – trąbki. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – trąbki. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię trąbki i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory trąbkowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych trębaczy o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy trąbki oraz określa zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         3) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu wentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na trąbce;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) wykonuje płynnie proste przedęcia wargowe;         5) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         6) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – TUBA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – tuby. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – tuby. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię tuby i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory tubowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych tubistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy tuby oraz określa zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         3) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu wentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na tubie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         5) dysponuje prawidłową emisją dźwięku.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – WALTORNIA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. w środowisku głównego – waltorni. gry na instrumencie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – waltorni. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię waltorni i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory waltorniowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) wymienia wybitnych waltornistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy waltorni oraz określa zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         3) wyjaśnia zasadę działania mechanizmu wentylowego.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na waltorni;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę i ułożenie rąk podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         5) dysponuje prawidłową emisją dźwięku;         6) prezentuje zasadę gry dźwięków zatkanych oraz prostych transpozycji.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. INSTRUMENT GŁÓWNY – WIOLONCZELA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu instrumentu podstawowych umiejętności publiczna. środowisku artystycznym. głównego – wiolonczeli. gry na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu instrumentu głównego – wiolonczeli. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) rozróżnia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię wiolonczeli; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory wiolonczelowe oraz ich literatury przedmiotu; kompozytorów z różnych epok;         3) wymienia wybitnych wiolonczelistów o znaczącym dorobku artystycznym.         3) budowa i pielęgnacja 1) nazywa elementy budowy wiolonczeli i smyczka oraz określa sposoby instrumentu; ich pielęgnacji;         2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną pod kierunkiem nauczyciela;         2) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii;         3) współpracuje z akompaniatorem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         3) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności;         4) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie, o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom, siedzisko - stołek z możliwością regulacji wysokości, podkładka pod nóżkę wiolonczeli.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. KSZTAŁCENIE SŁUCHU CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy, w zakresu kształcenia słuchu. umiejętności w zakresie tym z wykorzystaniem technologii kształcenia słuchu. informacyjnej i komunikacyjnej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu kształcenia słuchu. Uczeń:         1) notacja muzyczna; omawia zasady ortografii muzycznej – system pięcioliniowy, nazwy oktaw (od wielkiej do dwukreślnej), nuty, pauzy, klucze: wiolinowy i basowy, przenośniki oktawowe, znaki przykluczowe, znaki chromatyczne pojedyncze, znaki przedłużające wartości nut i pauz, znaki zakończenia utworu, skróty pisowni muzycznej.         2) struktury interwałowe; nazywa i definiuje interwały proste gamowłaściwe i w oderwaniu od tonacji oraz ich oznaczenia.         3) trójdźwięki; nazywa i definiuje trójdźwięki durowe i molowe w przewrotach, trójdźwięk zmniejszony i zwiększony w postaci zasadniczej.         4) akordy; nazywa i definiuje D7 w postaci zasadniczej.         5) skale muzyczne; 1) nazywa i definiuje skalę majorową (odmiana naturalna) i minorową (odmiana naturalna, harmoniczna, dorycka) w tonacjach do 3 znaków przykluczowych;         2) wyjaśnia pokrewieństwo tonacji (równoległość, równoimienność, pokrewieństwo kwintowe).         6) zjawiska harmoniczne; 1) identyfikuje triadę harmoniczną w poznanych odmianach skal;         2) opisuje progresję i transpozycję.         7) zjawiska 1) nazywa: wartości rytmiczne, grupy rytmiczne regularne i triolę metrorytmiczne. ósemkową;         2) omawia zasady grupowania wartości w taktach ćwierćnutowych (2/4, 3/4, 4/4) i ósemkowych (3/8, 6/8).     2. Wykształcenie umiejętności w zakresie kształcenia słuchu. Uczeń:         1) percepcja słuchowa, 1) rozpoznaje ze słuchu (prezentacja melodyczna lub harmoniczna) i w wzrokowa i słuchowo- zapisie: wzrokowa; a) interwały proste gamowłaściwe i w oderwaniu od tonacji,             b) dźwięki chromatycznie zmienione w melodii,             c) trójdźwięki: durowy i molowy w postaci zasadniczej i w przewrotach, zmniejszony i zwiększony w postaci zasadniczej,             d) D7 w postaci zasadniczej z rozwiązaniem,             e) skalę majorową (odmiana naturalna) i minorową (odmiana naturalna, harmoniczna, dorycka);         2) rozpoznaje w zapisie:             a) trójdźwięki triady harmonicznej w skali majorowej naturalnej i minorowej harmonicznej w tonacjach do 3 znaków przykluczowych,             b) wartości rytmiczne, grupy rytmiczne, pauzy,             c) przedtakt i takt niepełny w zakończeniu przebiegu muzycznego;         3) zapisuje:             a) pojedyncze dźwięki i współbrzmienia w kluczach wiolinowym i basowym, na pięciolinii oraz na liniach dodanych dolnych i górnych,             b) dźwięki w oktawach od wielkiej do dwukreślnej, w kluczach wiolinowym i basowym, w tym z użyciem przenośników oktawowych,             c) interwały proste gamowłaściwe i w oderwaniu od tonacji,             d) interwały charakterystyczne z rozwiązaniem,             e) trójdźwięki:                 - durowy i molowy w postaci zasadniczej i w przewrotach,                 - zmniejszony i zwiększony w postaci zasadniczej,             f) D7 w postaci zasadniczej z rozwiązaniem,             g) skalę majorową (odmiana naturalna) i minorową (odmiana naturalna, harmoniczna, dorycka),             h) trójdźwięki triady harmonicznej w skali majorowej naturalnej i minorowej harmonicznej w tonacjach do 3 znaków przykluczowych,             i) wartości rytmiczne, grupy rytmiczne i pauzy zgodnie z zasadami grupowania w taktach o ćwierćnutowej i ósemkowej jednostce pulsu,             j) przedtakt i takt niepełny w zakończeniu przebiegu muzycznego,             k) skróty pisowni muzycznej.         2) czytanie nut; 1) realizuje głosem (solmizacją, literowo, stopniami gamy, tataizacją lub z użyciem tekstu) a vista i po uprzednim przygotowaniu:             a) przebiegi melodyczne i melodyczno-rytmiczne jedno- i dwugłosowe, oparte na motywach zawierających poznane struktury interwałowe i harmoniczne,             b) wybrane przez nauczyciela głosy z przebiegów melodycznych i melodyczno-rytmicznych wielogłosowych – samodzielnie albo z udziałem innego ucznia lub nauczyciela;         2) realizuje samodzielnie równocześnie głosem i na instrumencie klawiszowym przebiegi melodyczne i melodyczno-rytmiczne wielogłosowe;         3) transponuje głosem przebieg melodyczny, realizując go solmizacją, literowo, stopniami gamy, tataizacją lub z użyciem tekstu;         4) realizuje akustycznie (tataizacją, z użyciem tekstu, klaskaniem, stukaniem, na instrumencie perkusyjnym) a vista i po uprzednim przygotowaniu jedno- i dwugłosowe przebiegi rytmiczne, oparte na poznanych wartościach i grupach rytmicznych w taktach ćwierćnutowych i ósemkowych.         3) pamięć i wyobraźnia 1) zapisuje, uzupełnia i koryguje: muzyczna. a) jednogłosowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno- rytmiczne,             b) kadencje;         2) zapisuje i wykonuje z pamięci krótkie jednogłosowe tonalne przebiegi melodyczne i melodyczno-rytmiczne oraz przebiegi rytmiczne;         3) dostrzega w zapisie i w słuchanej melodii progresje;         4) dokonuje pisemnie transpozycji;         5) improwizuje głosem na zadany temat.     3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Uczeń: rozwój artystyczny i 1) analizuje i ocenia własne kompetencje; podstawy rozwoju 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia; zawodowego. 3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności wykorzystując różne źródła informacji, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonać selekcji materiałów i krytycznie je ocenić;         4) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. ORKIESTRA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry w orkiestrze. umiejętności gry publiczna. artystycznym. w orkiestrze. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry w orkiestrze. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza z zakresu gry w 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów; orkiestrze. 2) charakteryzuje zasady pracy w orkiestrze, w tym rolę dyrygenta, koncertmistrza i prymariusza grupy.     2. Wykształcenie umiejętności gry w orkiestrze. Uczeń:         1) technika wykonawcza; 1) przygotowuje swój instrument do gry w orkiestrze;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry w orkiestrze;         3) identyfikuje swoją partię w partyturze i określa jej rolę w grupie;         4) samodzielnie odczytuje zapis nutowy;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią;         6) reaguje na gesty innych członków orkiestry oraz dyrygenta;         7) kontroluje spójność dynamiki, artykulacji i brzmienia oraz metrorytmiki;         8) rozpoznaje i koryguje błędy podczas wspólnej gry;         9) kontroluje i koryguje intonację podczas gry.         2) interpretacja. 1) wykonuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) współtworzy ogólny wyraz artystyczny pod kierunkiem dyrygenta;         3) realizuje tekst muzyczny z wykorzystaniem wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnomuzycznych.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) koncentruje się podczas występu.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w grę w orkiestrze, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracuje w orkiestrze, budując relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala prób – mieszcząca wszystkich członków orkiestry, dostosowana akustycznie albo sala koncertowa lub kameralna.     2. Wyposażenie: odpowiednia liczba krzeseł oraz pulpitów, fortepian lub pianino.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna (do występów). PODSTAWY RYTMIKI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie 3. Pogłębianie i wiedzy z zakresu umiejętności z zakresu aktualizowanie wiedzy, Treści nauczania podstaw rytmiki. podstaw rytmiki. w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) aparat ruchowy; określa prawidłową 1) utrzymuje prawidłową 1) analizuje własne postawę ciała. postawę ciała; kompetencje;         2) wykazuje się koordynacją 2) angażuje się w wzrokowo-ruchową, realizację wyznaczonych słuchowo-ruchową oraz zadań; przestrzenno-ruchową. 3) aktywnie uczestniczy         2) zagadnienia 1) rozróżnia pojęcia: 1) realizuje różnymi w życiu artystycznym. metrorytmiczne; puls, akcent, metrum, sposobami: puls, akcent, rytm, przedtakt; metrum, przebieg         2) rozróżnia wartości i rytmiczny, przedtakt; grupy rytmiczne nut i 2) realizuje w ćwiczeniach i pauz; zabawach ruchowych         3) kojarzy obraz poznane wartości i grupy graficzny nut z ich rytmiczne: cała nuta, cała czasem trwania; nuta z kropką, półnuta,         4) rozpoznaje i półnuta z kropką, omawia tematy ćwierćnuta, ósemki, rytmiczne; szesnastki, oraz         5) rozróżnia metrum odpowiadające im pauzy, dwudzielne i grupy rytmiczne: ćwierćnuta trójdzielne o z kropką i ósemka, grupy ćwierćnutowej i szesnastkowe, synkopy, ósemkowej jednostce triola ósemkowa; pulsu. 3) zapisuje nuty zgodnie z zasadami kaligrafii;         4) odczytuje, zapisuje ze słuchu i realizuje różnymi sposobami tematy rytmiczne złożone z poznanych wartości, pauz i grup rytmicznych;         5) tworzy własne tematy rytmiczne złożone z poznanych wartości, pauz i grup rytmicznych;         6) zapisuje, uzupełnia, koryguje dyktanda rytmiczne;         7) realizuje przebiegi rytmiczne w metrum o ćwierćnutowej i ósemkowej jednostce pulsu.         3) przebiegi definiuje i nazywa 1) wskazuje kierunek linii melodyczne; interwały, trójdźwięki melodycznej; w postaci zasadniczej 2) przedstawia ruchem: (durowy, molowy, a) interwały, zmniejszony i b) trójdźwięki, zwiększony), gamę c) gamy; durową i molową. 3) śpiewa i interpretuje ruchem wybrane piosenki i kanony.         4) wybrane elementy 1) definiuje wybrane 1) realizuje zadania dzieła muzycznego; określenia agogiczne; melodyczno-rytmiczne w         2) określa wybrane podanym tempie; znaki dynamiczne i 2) realizuje zadania artykulacyjne. melodyczno-rytmiczne z odpowiednią dynamiką i artykulacją.         5) piosenki i kanony; charakteryzuje śpiewa i interpretuje ruchem wybrane piosenki i wybrane piosenki i kanony. kanony.         6) gra na 1) identyfikuje gra akompaniamenty do instrumentach instrumenty z piosenek lub utworów perkusyjnych; instrumentarium Orffa; muzycznych lub ich         2) objaśnia sposoby fragmentów. gry na wybranych instrumentach.         7) tańce; charakteryzuje realizuje wybrane tańce wybrane tańce. polskie i innych narodów.         8) improwizacja; definiuje 1) improwizuje ruchem, improwizację. głosem oraz na instrumentach perkusyjnych;         2) wyraża ruchem nastrój i charakter muzyki lub wybrane elementy dzieła muzycznego.         9) aktywne słuchanie omawia wybrane interpretuje ruchem utwory muzyki. utwory muzyczne lub muzyczne lub ich ich fragmenty. fragmenty. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna mieszcząca wszystkich uczniów uczestniczących w zajęciach, z pustą przestrzenią do ćwiczeń ruchowych.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, instrumenty Orffa, akcesoria do zajęć podstaw rytmiki, tablica w pięciolinię, wykładzina dywanowa lub dywan.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. WIEDZA O MUZYCE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w praktyce 3. Pogłębianie i podstawowej wiedzy wiadomości z zakresu wiedzy aktualizowanie wiedzy, o muzyce. o muzyce. w tym z Treści nauczania wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) pojęcie 1) definiuje pojęcie rozpoznaje na podstawie 1) analizuje i ocenia muzyki; muzyki; przykładów słuchowych oraz własne kompetencje;         2) określa rodzaje materiałów wizualnych różne 2) identyfikuje obszary i funkcje muzyki. rodzaje muzyki (klasyczna, wiedzy i umiejętności ludowa, instrumentalna, wokalna, wymagające solowa, zespołowa, sakralna, doskonalenia; świecka, absolutna, programowa, 3) aktualizuje swoją popularna, etniczna, wiedzę i rozwija rozrywkowa). umiejętności         2) zawody nazywa zawody porównuje specyfikę pracy takich wykorzystując różne związane z związane z muzyką. zawodów jak: kompozytor, źródła informacji, w tym muzyką; instrumentalista, wokalista, internetowe bazy dyrygent, chórmistrz, aranżer, wiedzy i serwisy lutnik, reżyser dźwięku, DJ, strumieniowe, potrafi animator kultury, dziennikarz, dokonać selekcji muzykolog, teoretyk muzyki. materiałów i krytycznie         3) życie 1) wymienia typy 1) czynnie uczestniczy w je ocenić; muzyczne; instytucji kultury; wydarzeniach organizowanych 4) angażuje się w         2) wskazuje przez szkołę; realizację najważniejsze 2) wymienia wykonawców i wyznaczonych zadań; polskie festiwale kompozytorów oraz dzieła 5) aktywnie uczestniczy oraz konkursy poznane podczas uczestnictwa w życiu artystycznym. muzyczne; w różnych formach życia         3) omawia reguły kulturalnego; savoir-vivre’u 3) stosuje poznane zasady savoir- podczas wydarzenia vivre’u. kulturalnego.         4) obsada nazywa instrumenty2 ) rozpoznaje na podstawie wykonawcza; muzyczne, głosy przykładów słuchowych oraz ludzkie i rodzaje materiałów wizualnych zespołów instrumenty muzyczne, głosy muzycznych. ludzkie i rodzaje zespołów muzycznych.         5) elementy dzieła definiuje elementy rozpoznaje na podstawie muzycznego; dzieła muzycznego. przykładów słuchowych oraz materiałów wizualnych melodykę, rytmikę, harmonikę, dynamikę, artykulację, agogikę i kolorystykę.         6) faktura określa rodzaje rozpoznaje na podstawie muzyczna; faktury muzycznej ze przykładów słuchowych oraz względu na układ materiałów wizualnych rodzaj głosów. faktury muzycznej.         7) gatunki i formy 1) określa gatunki 1) rozpoznaje na podstawie muzyczne; muzyki wokalnej, przykładów słuchowych oraz instrumentalnej, materiałów wizualnych cechy wokalno- poszczególnych gatunków i form; instrumentalnej i 2) przyporządkowuje elektroakustycznej; wykonywane przez siebie utwory         2) omawia formy do poznanych gatunków i form muzyczne, w tym muzycznych. dwuczęściową, trzyczęściową, rondo, formę sonatową, wariacje, kanon.         8) polska muzyka 1) określa cechy 1) porównuje na podstawie ludowa; polskich tańców przykładów słuchowych oraz narodowych; materiałów wizualnych cechy         2) nazywa wybrane polskich tańców narodowych; instrumenty ludowe; 2) rozpoznaje na podstawie         3) charakteryzuje materiałów wizualnych muzykę własnego podstawowe kroki polskich regionu; tańców narodowych i proste         4) opisuje rolę układy taneczne; muzyki 3) na podstawie przykładów w najważniejszych słuchowych oraz materiałów zwyczajach wizualnych rozpoznaje polskie i obrzędach instrumentarium ludowe, w tym ludowych. burczybas, cymbały, diabelskie skrzypce, dudy, ligawkę, lirę korbową;         4) wskazuje cechy i rozpoznaje na podstawie przykładów słuchowych oraz materiałów wizualnych muzykę własnego regionu.         9) twórczość 1) wymienia, przyporządkowuje utwór do wybranych porządkuje w czasie i epoki, w której powstał. kompozytorów; rozróżnia epoki twórczości muzycznej;         2) wymienia wybranych kompozytorów reprezentujących poszczególne epoki z uwzględnieniem kompozytorów polskich.         10) wiedza o 1) przyporządkowuje 1) wymienia osiągnięcia patronie szkoły; patrona szkoły artystyczne patrona szkoły; (kompozytora, 2) jeżeli patron szkoły jest wykonawcę lub kompozytorem – rozpoznaje ze innego uczestnika słuchu jego wybrane utwory. życia muzycznego) do właściwej epoki;         2) określa pola działalności patrona szkoły.         11) zasoby 1) wymienia 1) odnajduje wskazane informacje internetowe. internetowe bazy o muzyce przy użyciu baz wiedzy o muzyce internetowych; oraz programy i 2) korzysta z serwisów aplikacje strumieniowych w celu wspomagające naukę zapoznawania się z dziełami i rozwój kompetencji muzycznymi oraz ich muzycznych; wykonawcami.         2) wskazuje serwisy strumieniowe oferujące muzykę klasyczną. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. ZESPÓŁ INSTRUMENTALNY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu gry w zespole umiejętności gry w zespole publiczna. środowisku instrumentalnym. instrumentalnym. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry z zespole instrumentalnym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza z zakresu gry 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów; zespołowej. 2) charakteryzuje zasady pracy w zespole instrumentalnym.     2. Wykształcenie umiejętności gry w zespole instrumentalnym. Uczeń:         1) technika wykonawcza; 1) przygotowuje swój instrument do gry w grupie;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry w zespole;         3) identyfikuje swoją partię w partyturze i określa jej rolę w grupie;         4) samodzielnie odczytuje zapis nutowy;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią;         6) reaguje na gesty innych członków zespołu, w tym prowadzącego;         7) kontroluje spójność dynamiki, artykulacji i brzmienia oraz metrorytmiki;         8) rozpoznaje i koryguje błędy podczas wspólnej gry;         9) kontroluje i koryguje intonację podczas gry.         2) interpretacja. 1) wykonuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) współtworzy ogólny wyraz artystyczny pod kierunkiem prowadzącego;         3) realizuje tekst muzyczny z wykorzystaniem wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnomuzycznych.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         2) opanowuje tremę;         3) koncentruje się podczas występu.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w grę w zespole, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracuje w zespole, budując relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, odpowiednia liczba krzeseł i pulpitów.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. Minimalna liczba godzin kształcenia w zakresie obowiązkowych zajęć edukacyjnych artystycznych:         1) w ogólnokształcącej szkole muzycznej I stopnia:             a) dla ucznia realizującego w klasach VII i VIII przedmiot główny – instrument główny wynosi 50 2/ (w ujęciu tygodniowym), 3             b) dla ucznia realizującego w klasach VII i VIII przedmiot główny – rytmikę wynosi 54(w ujęciu tygodniowym);         2) w szkole muzycznej I stopnia:             a) o sześcioletnim cyklu kształcenia wynosi 35 1/ (w ujęciu tygodniowym), 3             b) o czteroletnim cyklu kształcenia wynosi 26 1/ (w ujęciu tygodniowym). 3 OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE W SZKOŁACH UMOŻLIWIAJĄCYCH UZYSKANIE DYPLOMU UKOŃCZENIA SZKOŁY POTWIERDZAJĄCEGO UZYSKANIE TYTUŁU ZAWODOWEGO MUZYK PO ZDANIU EGZAMINU DYPLOMOWEGO W szkołach umożliwiających uzyskanie dyplomu ukończenia szkoły potwierdzającego uzyskanie tytułu zawodowego muzyk po zdaniu egzaminu dyplomowego przedmiotem głównym jest:         1) w specjalności instrumentalistyka – specjalizacja: gra na wybranym instrumencie;         2) w specjalności instrumentalistyka jazzowa – specjalizacja: gra na wybranym instrumencie jazzowym;         3) w specjalnościach wokalistyka i wokalistyka jazzowa – śpiew;         4) w specjalności rytmika – rytmika;         5) w specjalności lutnictwo – lutnictwo;         6) w specjalności teoria muzyki – specjalizacja: podstawy dyrygowania albo specjalizacja: podstawy kompozycji, albo specjalizacja: podstawy muzykologii. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE WSPÓLNE DLA WSZYSTKICH SPECJALNOŚCI FORMY MUZYCZNE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i z zakresu form praktyce wiadomości z aktualizowanie muzycznych. zakresu form muzycznych. wiedzy oraz doskonalenie umiejętności Treści nauczania zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) elementy definiuje i rozróżnia 1) klasyfikuje, łączy i 1) analizuje i muzyczne; elementy muzyczne. porządkuje elementy ocenia własne muzyczne; kompetencje;         2) wskazuje elementy 2) identyfikuje muzyczne w obszary wiedzy i analizowanych utworach umiejętności muzycznych na podstawie wymagające analizy słuchowej, doskonalenia; wzrokowej oraz słuchowo- 3) aktualizuje wzrokowej. swoją wiedzę i         2) faktura 1) charakteryzuje wskazuje rodzaj faktury rozwija muzyczna; poszczególne rodzaje muzycznej w umiejętności faktury; analizowanych utworach wykorzystując         2) klasyfikuje fakturę muzycznych na podstawie różne źródła w kategorii środków analizy słuchowej, informacji, w tym technicznych wzrokowej oraz słuchowo- internetowe bazy i wykonawczych. wzrokowej. wiedzy i serwisy         3) współczynniki wskazuje współczynniki rozpoznaje współczynniki strumieniowe, formy muzycznej; formy muzycznej: formy muzycznej na potrafi dokonać motywy, frazy, zdania, podstawie analizy selekcji okresy. słuchowej, wzrokowej oraz materiałów i słuchowo-wzrokowej. krytycznie je         4) zasady 1) odczytuje i definiuje rozpoznaje zasady ocenić; kształtowania zasady kształtowania: kształtowania w 4) angażuje się w dzieła szeregowanie, okresowość, analizowanych utworach. realizację muzycznego; ewolucyjność; wyznaczonych zadań;         2) opisuje budowę 5) aktywnie formalną dzieła uczestniczy w muzycznego. życiu         5) środki techniki 1) rozróżnia techniki 1) wyszukuje w utworach artystycznym. kompozytorskiej; kompozytorskie: środki techniki imitacyjną, ostinatową, kompozytorskiej; wariacyjną, 2) rozpoznaje w utworach przetworzeniową; muzycznych różne rodzaje         2) opisuje środki techniki technik kompozytorskich. kompozytorskiej.         6) formy i gatunki identyfikuje formy rozpoznaje, opisuje muzyczne; i gatunki stanowiące i porównuje przez analizę materiał analityczny: słuchową, wzrokową i         1) formy dwu-, trzy- wzrokowo-słuchową i wieloczęściowe: forma utwory muzyczne repryzowa, formy reprezentujące różne figuracyjne, tańce formy, gatunki muzyczne stylizowane, pieśń, rondo; z różnych epok i twórców.         2) formy tematyczne: fuga, forma wariacyjna, forma sonatowa;         3) formy cykliczne instrumentalne: cykl suitowy, cykl sonatowy.         7) analiza dzieła 1) omawia zasady analizy 1) stosuje właściwą muzycznego. dzieła muzycznego; terminologię do analizy         2) identyfikuje cechy dzieł muzycznych; stylistyczne w odniesieniu 2) rozpoznaje cechy do twórczości danego stylistyczne kompozytora oraz poszczególnych epok porównuje środki techniki historycznych oraz stylów kompozytorskiej różnych kompozytorskich; twórców; 3) wyszukuje i porównuje         3) charakteryzuje proces zjawiska związane z ewolucji formy lub procesami ewolucyjnymi gatunku muzycznego. określonej formy lub gatunku muzycznego;         4) sporządza analizy dzieł muzycznych wskazanych przez nauczyciela;         5) prezentuje wnioski z analizy dzieł muzycznych, przedstawia i uzasadnia własne stanowisko. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. KSZTAŁCENIE SŁUCHU CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz zakresu kształcenia słuchu. umiejętności w doskonalenie umiejętności zawodowych, w zakresie kształcenia tym z wykorzystaniem technologii słuchu. informacyjnej i komunikacyjnej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu kształcenia słuchu. Uczeń:         1) notacja muzyczna; 1) omawia zasady ortografii muzycznej, w tym zapis w kluczach: wiolinowym, basowym, altowym i tenorowym;         2) definiuje zasady grupowania wartości rytmicznych w zależności od metrum.         2) struktury interwałowe i 1) identyfikuje symbole interwałów prostych i złożonych; akordy; 2) identyfikuje symbole akordów, w tym trójdźwięków durowych, molowych, zwiększonych i zmniejszonych, trójdźwięków z dodaną sekstą, czterodźwięków septymowych, dysonansowych form dominanty: septymowej, septymowej bez prymy, nonowej, nonowej bez prymy, chopinowskiej.         3) skale muzyczne; 1) nazywa i definiuje skale muzyczne, w tym skale: majorową i minorową we wszystkich odmianach, skale modalne, skale cygańskie, skalę góralską, pentatonikę bezpółtonową, skalę całotonową i dwunastodźwiękową;         2) omawia zasady transpozycji (do danej tonacji lub o dany interwał).         4) zjawiska harmoniczne. 1) identyfikuje oznaczenia funkcji harmonicznych oraz literowe nazwy akordów;         2) nazywa i definiuje zjawiska harmoniczne:             a) progresje:                 - modulującą i niemodulującą,                 - wznoszącą i opadającą,             b) modulacje,             c) kadencje, w tym doskonałą, rozszerzoną, plagalną, zwodniczą, zawieszoną, neapolitańską.     2. Wykształcenie umiejętności w zakresie kształcenia słuchu. Uczeń:         1) percepcja słuchowa, 1) rozpoznaje ze słuchu: wzrokowa i słuchowo- a) interwały proste i złożone, wzrokowa; b) akordy z określeniem trybu, pozycji i przewrotu,             c) ambitus i budowę interwałową wielodźwięków atonalnych,             d) skale,             e) przebiegi melodyczne,             f) przebiegi harmoniczne,             g) przebiegi rytmiczne,             h) przebiegi melodyczno-rytmiczne,             i) zjawiska artykulacyjne, agogiczne i dynamiczne;         2) rozpoznaje w zapisie:             a) interwały proste i złożone,             b) akordy z określeniem trybu, pozycji i przewrotu,             c) skale,             d) przebiegi harmoniczne,             e) zjawiska metrorytmiczne,             f) zjawiska artykulacyjne, agogiczne i dynamiczne oraz obsadę wykonawczą;         3) zapisuje jedno- i dwugłosowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne, w tym z prezentowanych utworów muzycznych pochodzących z różnych epok i stylów;         4) porównuje i wskazuje różnice między zapisem nutowym a prezentowanym przykładem dźwiękowym.         2) czytanie nut; 1) wykonuje po uprzednim przygotowaniu i a vista jednogłosowe przebiegi melodyczne, jedno- i dwugłosowe przebiegi rytmiczne i melodyczno-rytmiczne, w tym zapisane w kluczach: wiolinowym, basowym, altowym i tenorowym;         2) wykonuje w zespole wokalnym lub z akompaniamentem instrumentu, po uprzednim przygotowaniu i a vista, wielogłosowe przebiegi melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne;         3) transponuje głosem i na instrumencie przebiegi muzyczne;         4) odczytuje partie instrumentów transponujących w rzeczywistym brzmieniu.         3) pamięć i wyobraźnia 1) zapamiętuje, zapisuje i odtwarza wskazane elementy przykładów muzyczna. muzycznych – na podstawie materiałów słuchowych lub wizualnych;         2) improwizuje i tworzy przebiegi muzyczne do podanego schematu rytmicznego, materiału dźwiękowego, funkcji harmonicznych i tekstu słownego.     3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Uczeń: rozwój artystyczny i 1) analizuje i ocenia własne kompetencje; zawodowy. 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności wykorzystując różne źródła informacji, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonać selekcji materiałów i krytycznie je ocenić;         4) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     1. 2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. ZASADY MUZYKI Z ELEMENTAMI EDYCJI NUT* CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i z zakresu zasad muzyki z praktyce wiadomości z aktualizowanie elementami edycji nut. zakresu zasad muzyki i wiedzy oraz edycji nut. doskonalenie Treści nauczania umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) dźwięk; 1) definiuje zjawiska 1) rozróżnia zjawiska 1) analizuje i akustyczne; akustyczne; ocenia własne         2) określa podstawowe 2) rozpoznaje podstawowe kompetencje; cechy dźwięku. cechy dźwięku. 2) identyfikuje         2) notacja wysokości określa zasady notacji 1) stosuje poznane zasady obszary wiedzy dźwięku; wysokości dźwięku notacji wysokości dźwięku i umiejętności (pięciolinia, klucze: w zapisie; wymagające wiolinowy, basowy, doskonalenia; altowy, tenorowy, nazwy 2) wskazuje położenie 3) aktualizuje oktaw, przenośnik dźwięków na klawiaturze swoją wiedzę i oktawowy). fortepianu; rozwija         3) rozpoznaje wskazane umiejętności elementy notacji wykorzystując wysokości dźwięku w różne źródła przykładach informacji, w z literatury muzycznej; tym internetowe         4) przenosi daną strukturę bazy wiedzy i melodyczną lub serwisy harmoniczną do innego strumieniowe, klucza (w tym z potrafi dokonać uwzględnieniem selekcji transpozycji oktawowej). materiałów i         3) systemy 1) rozróżnia i definiuje 1) buduje i gra na krytycznie je dźwiękowe: system pojęcia: tetrachord, skala, fortepianie tetrachordy, ocenić; dur-moll, system gama; gamy majorowe (w 4) angażuje się temperowany, skale 2) określa budowę skali odmianie naturalnej i w realizację poza systemem dur- majorowej i minorowej harmonicznej) i minorowe wyznaczonych moll; (we wszystkich (w odmianie naturalnej, zadań; odmianach); harmonicznej i doryckiej) 5) aktywnie         3) definiuje pojęcie do 7 znaków uczestniczy w transpozycji; przykluczowych; życiu         4) rozróżnia i definiuje 2) stosuje wiedzę w artystycznym. pojęcia: diatonika, zakresie systemu dur-moll: chromatyka, enharmonia; a) posługuje się kołem         5) definiuje pojęcie kwintowym, tonacji; b) rozpoznaje i nazywa         6) określa budowę skal pokrewieństwa tonacji; spoza systemu dur-moll: 3) dokonuje transpozycji modalnych (doryckiej, melodii (o podany frygijskiej, lidyjskiej, interwał, do innej tonacji miksolidyjskiej), lub oktawy); pentatoniki 4) stosuje wiedzę w bezpółtonowej, skal zakresie chromatyki i pochodzenia ludowego enharmonii: (góralskiej, cygańskich), a) chromatyzuje skali całotonowej i regularnie gamy dwunastodźwiękowej. majorowe,             b) zamienia enharmonicznie: dźwięki, gamy, akordy;         5) rozpoznaje i nazywa tonacje w przykładach z literatury muzycznej;         6) stosuje wiedzę w zakresie skal spoza systemu dur-moll:             a) buduje i gra na fortepianie skale spoza systemu dur-moll,             b) nazywa skale na jakich oparte są przykłady z literatury muzycznej.         4) struktury 1) określa symbole i 1) posługuje się wiedzą w wielodźwiękowe; budowę interwałów zakresie interwałów: prostych i złożonych; a) dokonuje podziału         2) określa zasadę interwałów na: dokonywania przewrotów - konsonanse i interwałów prostych; dysonanse,         3) definiuje pojęcia z - interwały proste i zakresu trójdźwięków złożone, tercjowych: b) buduje, nazywa i gra             a) określa budowę na fortepianie poznane trójdźwięków interwały, majorowych i c) znajduje i nazywa minorowych w postaci wskazane interwały w zasadniczej i w przykładach z literatury przewrotach oraz muzycznej; zwiększonych i 2) dokonuje przewrotów zmniejszonych w interwałów prostych; postaci zasadniczej, 3) posługuje się wiedzą w             b) definiuje trójdźwięki zakresie trójdźwięków triady harmonicznej tercjowych: oraz na kolejnych a) buduje i gra na stopniach gam w fortepianie trójdźwięki odmianach majorowej w poznanych naturalnej i minorowej postaciach, określając harmonicznej; ich składniki,         4) określa budowę D7 w b) znajduje i nazywa postaci zasadniczej i w wskazane trójdźwięki w przewrotach z przykładach z literatury rozwiązaniem na tonikę muzycznej; majorową lub minorową 4) posługuje się wiedzą w (T lub °T); zakresie D7:         5) definiuje interwały a) buduje i gra na charakterystyczne fortepianie D7 w występujące w D7 oraz ich poznanych postaciach rozwiązania w skali określając jej składniki, majorowej naturalnej i b) rozwiązuje D7 na T i minorowej harmonicznej. °T,             c) znajduje i nazywa wskazane D7 w przykładach z literatury muzycznej;         4) buduje i gra na fortepianie interwały charakterystyczne występujące w D7, podając ich rozwiązania w skali majorowej naturalnej i minorowej harmonicznej.         5) zagadnienia 1) definiuje i rozróżnia 1) rozróżnia akcent metrorytmiczne; terminy rytm i metrum; rytmiczny i metryczny;         2) określa wartości 2) zapisuje w prawidłowy rytmiczne nut i pauz; sposób wartości rytmiczne         3) określa sposoby nut i pauz; przedłużania wartości 3) stosuje poznane zasady rytmicznych; przedłużania wartości         4) rozróżnia regularny i rytmicznych w zapisie oraz nieregularny podział nazywa je w przykładach z wartości rytmicznych; literatury muzycznej;         5) definiuje i rozróżnia 4) stosuje wiedzę w rodzaje taktów: zakresie podziału wartości             a) proste i złożone, rytmicznych:             b) złożone regularne i a) buduje regularne i nieregularne, nieregularne grupy             c) dwójkowe i rytmiczne, trójkowe; b) rozpoznaje i         6) określa zasady odczytuje regularne i grupowania wartości nieregularne grupy rytmicznych w różnego rytmiczne w rodzaju taktach; przykładach z literatury         7) rozróżnia zjawiska muzycznej; metrorytmiczne 5) rozpoznaje rodzaje (przedtakt, synkopa, taktów w przykładach z polirytmia, polimetria); literatury muzycznej;         8) rozróżnia sposoby 6) stosuje wiedzę z zakresu grupowania wartości grupowania wartości rytmicznych w zapisie rytmicznych: instrumentalnym i a) stosuje poznane wokalnym. zasady grupowania wartości rytmicznych w różnego rodzaju taktach,             b) przekształca takty;         7) wskazuje poznane zjawiska metrorytmiczne w przykładach z literatury muzycznej;         8) potrafi zamienić zapis wokalny na instrumentalny i odwrotnie.         6) zagadnienia 1) definiuje oznaczenia 1) posługuje się agogiczne, agogiczne: poznanymi oznaczeniami dynamiczne, a) stałe opisowe i agogicznymi artykulacyjne i metronomiczne, dynamicznymi, wykonawcze; b) dotyczące zmian artykulacyjnymi i tempa; wykonawczymi;         2) definiuje oznaczenia 2) wskazuje poznane dynamiczne słowne i określenia agogiczne, graficzne; dynamiczne, artykulacyjne         3) definiuje oznaczenia i wykonawcze w artykulacyjne; przykładach z literatury         4) definiuje oznaczenia muzycznej i omawia wykonawcze. sposób ich realizacji.         7) ozdobniki, skróty 1) wymienia ozdobniki; rozpoznaje ozdobniki w pisowni muzycznej; 2) określa znaczenie przykładach z literatury skrótów pisowni muzycznej. muzycznej.         8) edytor nutowy. 1) identyfikuje edytory 1) posługuje się edytorem nutowe; nutowym w zakresie         2) definiuje sposoby poznanych zasad muzyki; wprowadzania danych do edytora nutowego.         2) uzyskuje materiały nutowe za pomocą edytora nutowego. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali:         1) tablica w pięciolinię;         2) instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny);         3) sprzęt audiowizualny;         4) zestawy komputerowe (jednostka centralna + monitor albo laptop) z oprogramowaniem niezbędnym do edycji nut. *Tylko w szkole muzycznej II stopnia OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA CHÓR CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu śpiewania w umiejętności publiczna. artystycznym. chórze. śpiewania w chórze. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu śpiewania w chórze. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) technika wokalna; charakteryzuje technikę wokalną w zakresie aparatu głosowego, artykulacyjnego i oddechowego.         3) literatura chóralna. 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów;         2) rozróżnia epoki, formy, style, gatunki oraz faktury realizowanych utworów;         3) definiuje elementy dzieła muzycznego niezbędne do interpretowania wykonywanych utworów.     2. Wykształcenie umiejętności śpiewania w chórze. Uczeń:         1) emisja głosu; 1) zachowuje prawidłową postawę podczas śpiewu w chórze;         2) koordynuje działanie oddechu, aparatu fonacyjnego i artykulacyjnego;         3) posługuje się prawidłową techniką wokalną, w celu realizacji elementów dzieła muzycznego wykonywanych utworów;         4) prawidłowo posługuje się rejestrem głowowym;         5) operuje środkami wyrazu artystycznego.         2) technika wykonawcza; 1) czyta nuty a vista;         2) samodzielnie odczytuje zapis nutowy oraz realizuje warstwę tekstową;         3) współpracuje z dyrygentem oraz z grupą w zespole;         4) wykonuje utwory z różnych epok, o różnorodnej tematyce i fakturze a cappella i z towarzyszeniem instrumentów lub zespołów;         5) wykonuje część utworów z pamięci;         6) kontroluje wyrównanie i spójność brzmienia.         3) interpretacja. 1) współtworzy ogólny wyraz artystyczny;         2) interpretuje utwory przygotowane pod kierunkiem dyrygenta;         3) wykazuje zaangażowanie emocjonalne podczas występu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) uczestniczy w występach chóru;         2) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         3) opanowuje tremę;         4) koncentruje się podczas występu;         5) prezentuje utwory zgodnie z koncepcją artystyczną dyrygenta.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w działania zespołu, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracuje w chórze, budując relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: mieszcząca wszystkich chórzystów, dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie: fortepian lub pianino, odpowiednia liczba krzeseł.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna z podestami. FORTEPIAN OBOWIĄZKOWY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu podstaw gry na umiejętności gry na publiczna. artystycznym. fortepianie. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu podstaw gry na fortepianie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię fortepianu; wiedza w zakresie 2) wymienia kompozytorów z różnych epok, tworzących utwory literatury przedmiotu; fortepianowe.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę instrumentu oraz zasady jego pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) używa swobodnego aparatu gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje odpowiednią techniką, pozwalającą na wykonywanie utworów o różnym charakterze;         4) posługuje się pedalizacją.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii;         3) podejmuje podstawowe zadania z akompaniamentu ze szczególnym uwzględnieniem literatury instrumentu, na którym gra w ramach realizacji przedmiotu głównego – specjalizacji.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady i normy poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe i sposoby ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. HARMONIA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w praktyce 3. Pogłębianie i wiedzy z zakresu wiadomości do analizy i aktualizowanie wiedzy harmonii systemu interpretacji utworów oraz doskonalenie tonalnego dur-moll. muzycznych. umiejętności Treści nauczania zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) cechy systemu 1) wymienia cechy wykorzystuje poznane 1) analizuje i ocenia tonalnego dur-moll; systemu tonalnego dur- pojęcia do opisu zjawisk własne kompetencje; moll; harmonicznych. 2) identyfikuje obszary         2) definiuje pojęcia z wiedzy i umiejętności zakresu harmoniki wymagające tonalnej. doskonalenia;         2) akordyka; 1) rozróżnia 1) buduje i łączy poznane 3) aktualizuje swoją trójdźwięki główne i trójdźwięki i czterodźwięki w wiedzę i rozwija poboczne; układzie czterogłosowym, w umiejętności         2) wymienia różnych odmianach skali wykorzystując różne trójdźwięki z dodaną majorowej i minorowej; źródła informacji, w tym sekstą oraz 2) buduje i rozwiązuje internetowe bazy wiedzy czterodźwięki dysonansowe formy i serwisy strumieniowe, septymowe; dominanty w układzie potrafi dokonać selekcji         3) wymienia czterogłosowym (pisemnie i materiałów i krytycznie dysonansowe formy na instrumencie); je ocenić; dominanty. 3) określa nazwy literowe 4) angażuje się w akordów i ich funkcje. realizację wyznaczonych         3) kadencje; wymienia różne 1) realizuje poznane kadencje zadań; rodzaje kadencji w układzie czterogłosowym 5) aktywnie uczestniczy (doskonałą, plagalną (pisemnie i na instrumencie); w życiu artystycznym. rozszerzoną, 2) wskazuje kadencje w zawieszoną i utworach muzycznych i zwodniczą). określa ich rodzaj.         4) progresje; wymienia rodzaje 1) realizuje na instrumencie progresji. podany wzór progresji harmonicznej;         2) dostrzega progresje w utworach muzycznych.         5) konstrukcje 1) wymienia zasady 1) harmonizuje melodie z harmoniczne; harmonizowania użyciem poznanych akordów sopranu; (pisemnie);         2) omawia zasady 2) tworzy konstrukcje tworzenia konstrukcji harmoniczne według danego harmonicznej według oznaczenia funkcyjnego danego oznaczenia (pisemnie); funkcyjnego; 3) odczytuje treść         3) omawia zasady harmoniczną podaną w odczytywania postaci basu cyfrowanego; oznaczeń basu 4) odtwarza zapisane cyfrowanego. konstrukcje w śpiewie zespołowym lub na instrumencie;         5) tworzy własne konstrukcje harmoniczne.         6) dźwięki obce i wymienia i definiuje 1) odróżnia w zapisie figuracja; rodzaje dźwięków nutowym dźwięki obce od obcych. akordowych;         2) harmonizuje melodie zawierające elementy figuracji.         7) alteracje; definiuje pojęcie 1) rozpoznaje akordy alteracji. alterowane w zapisie nutowym;         2) stosuje akordy alterowane w realizowanych zadaniach.         8) wychylenia 1) definiuje pojęcie 1) stosuje akordy wtrącone w modulacyjne i wychylenia konstrukcjach modulacje; modulacyjnego i harmonicznych; akordu wtrąconego; 2) dostrzega zjawiska         2) wymienia rodzaje związane z tonalnością modulacji rozszerzoną w utworach (diatoniczną, muzycznych; chromatyczną i 3) rozpoznaje typ modulacji enharmoniczną). w analizowanym utworze.         9) analiza omawia zasady analizy 1) dokonuje analizy harmoniczna. harmonicznej. harmonicznej utworów zapisanych w fakturze chóralnej (4-głosowej), fortepianowej oraz na głos lub instrument z towarzyszeniem fortepianu;         2) określa nazwy literowe i funkcje poszczególnych akordów przebiegu harmonicznego;         3) rozpoznaje zjawiska harmoniczne (kadencje, progresje, alteracje, wychylenia modulacyjne, modulacje) w analizowanym utworze;         4) przedstawia wnioski z dokonanej przez siebie analizy harmonicznej. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna wyposażona w tablicę w pięciolinię.     2. Instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny).     3. Sprzęt audiowizualny. HISTORIA MUZYKI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje Treści nauczania 1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i z zakresu historii muzyki. praktyce wiadomości aktualizowanie wiedzy z zakresu historii muzyki. oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) periodyzacja 1) charakteryzuje epoki w 1) porządkuje epoki 1) analizuje i ocenia dziejów muzyki; dziejach muzyki; chronologicznie od własne kompetencje;         2) odczytuje dzieje antyku po współczesność; 2) identyfikuje obszary muzyki w kontekście 2) uzasadnia propozycje wiedzy i umiejętności historyczno-kulturowym. ram czasowych każdej wymagające epoki; doskonalenia;         3) nakreśla zjawiska 3) aktualizuje swoją muzyczne typowe dla wiedzę i rozwija każdej epoki; umiejętności         4) łączy dzieje muzyki wykorzystując różne z innymi dyscyplinami źródła informacji, w tym sztuki oraz z historią internetowe bazy powszechną. wiedzy i serwisy         2) ośrodki, nurty, 1) charakteryzuje 1) streszcza rozwój strumieniowe, potrafi style i techniki dominujące ośrodki muzyki: dokonać selekcji kompozytorskie; rozwoju muzyki dawnej, a) dawnej (na terenie materiałów i krytycznie II poł. XVIII w. oraz Italii, Francji, je ocenić; XIX w.; Niderlandów, Anglii 4) angażuje się w         2) identyfikuje główne i Świętego Cesarstwa realizację nurty, style i techniki Rzymskiego), wyznaczonych zadań; kompozytorskie w muzyce b) II poł. XVIII w. 5) aktywnie uczestniczy XX i XXI w.; (w Mannheimie, w życiu artystycznym.         3) omawia rozwój muzyki Berlinie i Wiedniu), polskiej na przestrzeni c) XIX w. (w kręgu wieków. niemieckim, włoskim, francuskim, czeskim, rosyjskim i północnoeuropejskim) ;         2) posługuje się takimi pojęciami jak: impresjonizm, ekspresjonizm, dodekafonia, punktualizm, neoklasycyzm, folkloryzm, serializm, aleatoryzm, sonoryzm i technika sonorystyczna, spektralizm, muzyka elektroakustyczna, minimalizm, postmodernizm;         3) porządkuje informacje o czołowych zjawiskach i tendencjach w muzyce polskiej kolejnych epok.         3) literatura 1) charakteryzuje styl 1) uzasadnia znaczenie muzyczna; wybranych kompozytorów najważniejszych twórców (w tym przedstawicieli w historii muzyki: muzyki polskiej); a) dawnej,         2) wymienia b) II poł. XVIII w., najważniejsze utwory c) XIX w., wybranych kompozytorów d) XX i XXI w.; (w tym przedstawicieli 2) uzasadnia znaczenie muzyki polskiej); najważniejszych twórców         3) omawia twórczość w historii muzyki wybranych kompozytorów polskiej; w powiązaniu z biografią. 3) przyporządkowuje kompozytorów do odpowiedniego okresu historycznego;         4) uzasadnia wpływ biografii wybranych kompozytorów na ich twórczość.         4) interpretacja dzieł 1) formułuje pisemne 1) rozpoznaje z nagrania muzycznych; i ustne wypowiedzi i zapisu nutowego cechy o dziełach muzycznych charakterystyczne z różnych epok; ośrodka, nurtu, stylu,         2) interpretuje dzieła techniki kompozytorskiej muzyczne w kontekście na podstawie języka historycznym. muzycznego;         2) rozpoznaje z nagrania i zapisu nutowego cechy stylu indywidualnego wybranych kompozytorów na podstawie języka muzycznego;         3) porównuje dzieła reprezentujące różne ośrodki, nurty, style, techniki kompozytorskie oraz style indywidualne różnych kompozytorów (z tej samej, jak i z różnych epok);         4) rozpoznaje nagrania dzieł reprezentatywnych dla każdej z epok. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna wyposażona w tablicę w pięciolinię.     2. Instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny).     3. Sprzęt audiowizualny. IMPROWIZACJA ORGANOWA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie umiejętności 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie zakresu improwizacji improwizacji w ramach gry na publiczna. w środowisku organowej. organach. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu improwizacji organowej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia zagadnienia 1) omawia w zarysie formy improwizowane; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania improwizacji organowej. literatury przedmiotu;         3) technika wykonawcza. 1) określa podstawowe zasady harmonii;         2) wymienia podstawowe zasady registracji improwizowanych form;         3) poszukuje wzorców dla własnej improwizacji.     2. Wykształcenie umiejętności improwizacji w ramach gry na organach. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) posługuje się szafą ekspresyjną.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) prezentuje poprawną technikę gry na manuałach oraz pedale;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającej na swobodną improwizację;         4) potrafi zagrać różne rodzaje kadencji w różnych tonacjach;         5) tworzy proste akompaniamenty w oparciu o podstawowe zasady harmonii;         6) potrafi samodzielnie skomponować melodię w oparciu o zasadę budowy okresowej oraz schemat rytmiczny;         7) posługuje się różnorodną artykulacją oraz agogiką.         3) interpretacja; 1) korzysta z umiejętności interpretacji utworów organowej (zgodnej ze stylem danej epoki) w celu improwizacji w danym stylu;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem improwizowanego utworu;         3) wykazuje się w improwizacji kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) potrafi transponować nieskomplikowane struktury muzyczne.         5) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) planuje i organizuje własną pracę;         7) podejmuje próby własnej registracji;         8) wykorzystuje inspiracje pozamuzyczne.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne wnętrza (sali, kościoła) i dostosowuje do nich sposób grania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: organy piszczałkowe lub elektroniczne. NAUKA O MUZYCE* CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w praktyce 3. Pogłębianie i wiedzy z zakresu wiadomości z zakresu nauki o aktualizowanie nauki o muzyce. muzyce. wiedzy oraz doskonalenie Treści nauczania umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) materiał 1) definiuje pojęcie wskazuje na podstawie przykładu 1) analizuje i ocenia dźwiękowy; materiału słuchowego i materiałów własne kompetencje; dźwiękowego; wizualnych różne rodzaje 2) identyfikuje         2) wymienia różne materiału dźwiękowego. obszary wiedzy i przykłady materiału umiejętności dźwiękowego. wymagające         2) elementy dzieła charakteryzuje rozpoznaje na podstawie doskonalenia; muzycznego; elementy dzieła przykładu słuchowego i 3) aktualizuje swoją muzycznego. materiałów wizualnych rodzaje wiedzę i rozwija melodyki, rytmiki, harmoniki, umiejętności dynamiki, artykulacji, agogiki wykorzystując różne i kolorystyki. źródła informacji, w         3) faktura określa rodzaje rozpoznaje na podstawie tym internetowe bazy muzyczna; faktury muzycznej: przykładu słuchowego i wiedzy i serwisy         1) ze względu na materiałów wizualnych rodzaj strumieniowe, potrafi obsadę; faktury muzycznej. dokonać selekcji         2) ze względu na materiałów i układ głosów. krytycznie je ocenić;         4) zasady charakteryzuje rozpoznaje na podstawie 4) angażuje się w kształtowania podstawowe zasady przykładu słuchowego lub realizację dzieła muzycznego; kształtowania dzieła muzycznego materiałów wizualnych zasadę wyznaczonych (zasada ewolucyjna, kształtowania dzieła muzycznego. zadań; okresowa). 5) aktywnie         5) współczynniki charakteryzuje porządkuje za pomocą analizy uczestniczy w życiu dzieła muzycznego; współczynniki słuchowej, wzrokowej lub artystycznym. dzieła muzycznego słuchowo-wzrokowej (motyw, fraza, współczynniki dzieła zdanie, okres muzycznego. muzyczny).         6) obsada 1) nazywa i 1) rozpoznaje na podstawie wykonawcza; klasyfikuje: przykładu słuchowego lub             a) instrumenty materiałów wizualnych: muzyczne a) instrumenty muzyczne używane w używane w muzyce muzyce artystycznej, artystycznej, b) głosy ludzkie,             b) głosy ludzkie, c) rodzaje zespołów             c) rodzaje muzycznych; zespołów 2) rozpoznaje przykłady muzycznych; wykraczania poza tradycyjne         2) klasyfikuje sposoby grania i śpiewania; europejskie i 3) odczytuje partyturę klasyczną pozaeuropejskie i graficzną; instrumenty ludowe; 4) śledzi nagranie z nutami (w         3) rozróżnia tym utworów z XX i XXI wieku). instrumenty współczesne i dawne;         4) definiuje techniki wykonawcze.         7) wykonawcy 1) wymienia rozpoznaje wybitnych muzyki klasycznej; wybitnych wykonawców muzyki klasycznej: wykonawców instrumentalistów, wokalistów muzyki klasycznej: i dyrygentów, przyporządkowując instrumentalistów, nazwisko do specjalizacji. wokalistów i dyrygentów (w tym muzyki dawnej i współczesnej);         2) opisuje ewolucję pozycji muzyka na przestrzeni dziejów.         8) tańce; 1) charakteryzuje 1) rozpoznaje na podstawie wybrane tańce suity przykładów słuchowych lub barokowej; materiałów wizualnych wybrane         2) definiuje pojęcie tańce suity barokowej; tańca 2) rozpoznaje przykłady stylizacji stylizowanego; w twórczości czołowych polskich         3) rozróżnia kompozytorów; podstawowe tańce 3) rozpoznaje na podstawie towarzyskie. przykładu słuchowego lub materiałów wizualnych wybrane tańce towarzyskie, w tym walc, tango.         9) muzyka 1) omawia cechy 1) interpretuje rolę muzyki w filmowa; i funkcje muzyki połączeniu z obrazem na filmowej; wybranych przykładach         2) wymienia filmowych; czołowych 2) porządkuje chronologicznie kompozytorów wybrane dzieła muzyki filmowej. muzyki filmowej i ich realizacje.         10) muzyka 1) charakteryzuje rozpoznaje z nagrania wybrane etniczna i wybrane style style muzyki etnicznej i rozrywkowa; muzyki etnicznej i rozrywkowej. rozrywkowej;         2) podaje czołowych przedstawicieli wybranych stylów muzyki rozrywkowej.         11) nośniki charakteryzuje 1) rozpoznaje różne nośniki i fonograficzne; dzieje zapisu urządzenia fonograficzne; i odtwarzania 2) rozpoznaje powszechnie dźwięku. stosowane formaty plików dźwiękowych;         3) korzysta z serwisów strumieniowych w celu zapoznawania się z dziełami muzycznymi oraz ich wykonawcami.         12) media; rozróżnia funkcje 1) wyszukuje w mediach i rodzaje mediów aktualności z życia muzycznego; poświęconych 2) sporządza harmonogram muzyce klasycznej aktualnych wydarzeń (stacje telewizyjne muzycznych. i radiowe, czasopisma, serwisy internetowe).         13) życie 1) wymienia 1) dopasowuje do typu instytucji muzyczne; najważniejsze kultury wykonywane tam formy i muzyczne instytucje gatunki muzyczne; kultury w Polsce 2) korzysta z oferty muzycznych (filharmonie, opery, instytucji kultury oraz wydarzeń orkiestry, zespoły organizowanych przez szkołę; pieśni i tańca); 3) wykorzystuje uczestnictwo w         2) wskazuje różnych formach życia najważniejsze kulturalnego do przedstawiania polskie konkursy opinii na ich temat. muzyczne oraz festiwale (w tym muzyki dawnej i współczesnej).         14) prawo 1) definiuje kogo stosuje przepisy prawa związane autorskie. i co chroni prawo z rozpowszechnianiem utworów. autorskie;         2) omawia prawo do ochrony wizerunku własnego i innych osób. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. ORKIESTRA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry w orkiestrze. umiejętności gry publiczna. artystycznym. w orkiestrze. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry w orkiestrze. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa podstawowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza z zakresu gry w 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów; orkiestrze. 2) charakteryzuje zasady pracy w orkiestrze.     2. Wykształcenie umiejętności gry w orkiestrze. Uczeń:         1) technika wykonawcza; 1) przygotowuje swój instrument do gry w orkiestrze;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry w orkiestrze;         3) identyfikuje swoją partię w partyturze i określa jej rolę w grupie;         4) samodzielnie odczytuje zapis nutowy;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią;         6) reaguje na gesty innych członków orkiestry oraz dyrygenta;         7) kontroluje spójność dynamiki, artykulacji i brzmienia oraz metrorytmiki;         8) rozpoznaje i koryguje błędy podczas wspólnej gry;         9) kontroluje i koryguje intonację podczas gry;         10) czyta nuty a vista.         2) interpretacja. 1) wykonuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) współtworzy ogólny wyraz artystyczny pod kierunkiem dyrygenta;         3) realizuje tekst muzyczny z wykorzystaniem wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnomuzycznych.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) uczestniczy w występach orkiestry;         2) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         3) opanowuje tremę;         4) koncentruje się podczas występu;         5) prezentuje utwory zgodnie z koncepcją artystyczną dyrygenta.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w zespole orkiestrowym;         2) angażuje się w prace orkiestry, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracuje w orkiestrze, budując relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: mieszcząca wszystkich członków orkiestry, dostosowana akustycznie albo sala koncertowa lub kameralna.     2. Wyposażenie sali: odpowiednia liczba krzeseł oraz pulpitów, fortepian lub pianino.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna (do występów). SPECJALIZACJA: GRA NA AKORDEONIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry na akordeonie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na akordeonie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię akordeonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory akordeonowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania akordeonu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych akordeonistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę akordeonu oraz zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) rozróżnia układy manuałów;         3) odczytuje notację regestracji.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę przy instrumencie podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz wykorzystuje różne sposoby kształtowania dźwięku na akordeonie;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) właściwie operuje miechem.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz roli wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów z prezentowanego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z wybranych technologii informacyjnych i komunikacyjnych w cyfrowych. realizacji zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: akordeon guzikowy lub klawiszowy, wyposażony w manuał melodyczny lewej ręki, krzesło, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA ALTÓWCE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na altówce. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na altówce. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię altówki; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory altówkowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania altówki w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych altowiolistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę altówki i smyczka oraz zasady ich pielęgnacji; instrumentu; 2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek;         3) ma wiedzę w zakresie strojenia instrumentu.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem poprawnej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) różnicuje techniki wykonawcze w zależności od charakteru dzieła.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom, krzesło.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA FAGOCIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na fagocie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na fagocie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię fagotu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory fagotowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania fagotu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych fagocistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę fagotu (w tym mechanizm) oraz zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w problematyce dotyczącej budowy i higieny stroików, zna podstawowe parametry stroika oraz ich wpływ na intonację, artykulację i barwę dźwięku;         3) potrafi dokonać obróbki stroika;         4) identyfikuje usterki instrumentu, dokonuje prostych napraw i regulacji.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na fagocie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu;         6) stosuje właściwą aplikaturę z rozróżnieniem chwytów podstawowych oraz alternatywnych.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) potrafi dostosować stroik podczas pracy indywidualnej.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania oraz rodzaj stroika;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA FLECIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na flecie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na flecie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię fletu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory fletowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania fletu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych flecistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę fletu (w tym mechanizm) oraz zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w typach główek fletowych, stosowanych materiałach i zależnościach z tym związanych;         3) identyfikuje usterki instrumentu, dokonuje prostych napraw i regulacji.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na flecie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej;         5) wyjaśnia i opisuje funkcję jamy ustnej, ust i języka w procesie tworzenia dźwięku i artykulacji.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA FORTEPIANIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry na fortepianie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na fortepianie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię instrumentów klawiszowych; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory literatury fortepianowej oraz ich literatury przedmiotu; kompozytorów z różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania fortepianu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych pianistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę instrumentu oraz zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) kontroluje jakość nastrojenia instrumentu.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) używa swobodnego aparatu gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje biegłością techniczną, pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się różnorodną pedalizacją.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością, wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA GITARZE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry na gitarze. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na gitarze. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię gitary i instrumentów pokrewnych; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory gitarowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania gitary w literaturze kameralnej;         4) wymienia wybitnych gitarzystów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów;         6) rozróżnia i charakteryzuje w odniesieniu do literatury gitarowej pojęcia: kompozycja oryginalna, transkrypcja, aranżacja.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę gitary oraz sposoby jej pielęgnacji; instrumentu; 2) charakteryzuje warunki przechowywania instrumentu w zakresie wilgotności i temperatury powietrza.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową podstawę, ułożenie rąk i palców podczas gry;         3) przygotowuje do gry paznokcie o właściwym kształcie.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) realizuje oznaczenia w zakresie aplikatury obu rąk.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) podejmuje próby improwizacji i aranżacji.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: krzesło o odpowiedniej wysokości, podnóżek lub podgitarnik, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA HARFIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry na harfie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na harfie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię harfy i jej odmiany; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory harfowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania harfy w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych harfistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę harfy (w tym mechanizm) oraz sposoby jej pielęgnacji; instrumentu; 2) posługuje się akcesoriami do strojenia instrumentu.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej;         4) określa ustawienie odpowiednich pedałów przed i w trakcie wykonywania utworu.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką, melodyką oraz potrafi kształtować barwę dźwięku z zachowaniem czystości brzmieniowej (technika tłumień);         3) wykazuje się biegłością techniczną i precyzją zmian pedałowych pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) odczytuje oznaczenia zmian pedałowych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) przygotowuje materiały nutowe do gry w zakresie opracowania aplikatury oraz oznaczenia zmian pedałowych.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: harfa, stołek do harfy z możliwością regulacji wysokości, fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny, wózek do transportu harfy.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA KLARNECIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na klarnecie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na klarnecie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię klarnetu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory klarnetowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania klarnetu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych klarnecistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę klarnetu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) orientuje się w rodzajach ustników oraz stroików i zależnościach z tym związanych;         3) identyfikuje usterki instrumentu, dokonuje prostych napraw i regulacji.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na klarnecie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej;         5) omawia zasady transpozycji dla poszczególnych odmian klarnetu.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) posiada umiejętność transponowania.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA KLAWESYNIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry na klawesynie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na klawesynie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię klawesynu i jego odmiany; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory klawesynowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania klawesynu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych klawesynistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) omawia podstawowe traktaty historyczne dotyczące gry na klawesynie;         6) posiada wiedzę na temat roli klawesynu w kameralnej grze XVII i XVIII wieku oraz zna instrumenty grupy basso continuo;         7) posiada wiedzę na temat innych historycznych instrumentów klawiszowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę klawesynu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) rozróżnia rejestry klawesynu i ich specyfikę barwową;         3) identyfikuje doraźne nieprawidłowości w mechanice instrumentu;         4) kontroluje jakość nastrojenia instrumentu.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) rozróżnia historyczną i współczesną technikę wykonawczą;         4) stosuje idiomatyczne dla klawesynu środki wykonawcze i wyrazowe.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi kształtować barwę dźwięku przez wykorzystanie różnych manuałów i rejestrów;         3) dysponuje biegłością techniczną, pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) dysponuje umiejętnością wykonania ornamentacji.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) interpretuje fragmenty utworów o charakterze partimento.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) korzysta z wydań współczesnych i historycznych (manuskrypt, facsimile);         5) realizuje prawidłowo oznaczenia ornamentacyjne.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) organizuje samodzielną pracę przy instrumencie w sali lekcyjnej.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii;         3) weryfikuje partię akompaniamentu w zależności od dynamiki, akustyki, składu zespołu;         4) organizuje pracę zespołu niezależnie od zajęć z nauczycielem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób grania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) dostosowuje środki i weryfikuje interpretację w zależności od typu instrumentu.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: klawesyn, metronom, sprzęt konieczny do strojenia klawesynu, zapasowe struny i piórka.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA KONTRABASIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry na kontrabasie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na kontrabasie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię kontrabasu i jego odmiany; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory literatury kontrabasowej oraz ich literatury przedmiotu; kompozytorów z różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania kontrabasu w literaturze orkiestrowej i kameralnej;         4) wymienia wybitnych kontrabasistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę kontrabasu oraz zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) opisuje budowę smyczka i jego odmiany oraz zasady jego pielęgnacji;         3) definiuje strój solowy i orkiestrowy.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje postawę stojącą i siedzącą.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi kształtować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne wykonywanie utworów;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) różnicuje techniki wykonawcze w zależności od charakteru dzieła.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) weryfikuje różnice pomiędzy zapisem nutowym a realnym brzmieniem instrumentu w zależności od stroju.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) dokonuje analizy i oceny jakości wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje samodzielną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowanie ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele zawodowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie, o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: kontrabasy wraz z pokrowcami, smyczki kontrabasowe, krzesła kontrabasowe, fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA OBOJU CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na oboju. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na oboju. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię oboju i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory obojowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania oboju w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych oboistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę oboju (w tym mechanizm) oraz zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w problematyce dotyczącej budowy i higieny stroików, zna podstawowe parametry stroika;         3) potrafi dokonać obróbki stroika;         4) identyfikuje usterki instrumentu, dokonuje prostych napraw i regulacji.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na oboju;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii;         4) prawidłowo intonuje dźwięk a1 w celu nastrojenia zespołu kameralnego lub orkiestry.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA ORGANACH CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu gry na organach. umiejętności gry na publiczna. środowisku artystycznym. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na organach. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię organów piszczałkowych i ich odmian; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory organowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania organów w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych organistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów;         6) identyfikuje akordy w zapisie basso continuo.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę organów (w tym mechanizm) oraz zasady ich pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej;         4) opisuje związek traktury z pracą aparatu wykonawczego.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry na manuałach oraz pedale;         2) posługuje się szafą ekspresyjną.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) prezentuje poprawną technikę gry na manuałach oraz pedale;         3) posługuje się różnorodną artykulacją oraz agogiką;         4) dysponuje biegłością techniczną, pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) używa ornamentacji zgodnej ze stylem danej epoki.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) wyodrębnia głos pedałowy z zapisu 4-głosowego na dwóch pięcioliniach;         5) realizuje basso continuo.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę;         9) opracowuje aplikaturę manuałową i pedałową;         10) podejmuje próby własnej registracji.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii;         3) realizuje partię basso continuo w utworach zespołowych.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne wnętrza (sali, kościoła) i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) podejmuje współpracę z registrantem;         6) podejmuje się zadań registranta, współpracując z innym wykonawcą.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: organy piszczałkowe lub elektroniczne. SPECJALIZACJA: GRA NA PERKUSJI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w z zakresu gry na perkusji. umiejętności gry publiczna. środowisku artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na perkusji. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo;         3) podaje sposoby zabezpieczenia oraz bezpiecznego demontażu, montażu i transportu poszczególnych instrumentów perkusyjnych.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię instrumentów perkusyjnych i ich odmiany; i wiedza w zakresie literatury 2) wymienia reprezentatywne utwory perkusyjne oraz ich kompozytorów przedmiotu; z różnych epok;         3) wymienia prekursorów i wybitnych współczesnych artystów perkusistów;         4) klasyfikuje poszczególne instrumenty perkusyjne;         5) rozróżnia wybrane instrumenty etniczne i ich przynależność kulturową;         6) podaje przykłady elektronicznych instrumentów perkusyjnych oraz ich zastosowania;         7) wymienia polskie i obcojęzyczne nazwy instrumentów oraz akcesoriów perkusyjnych, jak również określenia wykonawcze, stosowane w literaturze perkusyjnej (nomenklatura w języku polskim, włoskim, angielskim, francuskim i niemieckim);         8) omawia skale i zasady notacji instrumentów perkusyjnych, w tym zapis klasyczny, graficzny oraz piktograficzny.         3) budowa i pielęgnacja 1) wymienia elementy budowy poszczególnych instrumentów instrumentu; perkusyjnych oraz sposoby ich pielęgnacji;         2) rozróżnia typy membran, ich zastosowanie oraz właściwe sposoby ich wymiany i strojenia;         3) charakteryzuje akcesoria perkusyjne wpływające na brzmienie oraz działanie instrumentów perkusyjnych;         4) określa zasady wymiany elementów podlegających zużyciu w poszczególnych instrumentach perkusyjnych.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy w zakresie poszczególnych instrumentów perkusyjnych;         2) określa zagadnienia anatomiczno-mechaniczne i ergonomiczne związane z grą na instrumentach perkusyjnych;         3) definiuje rolę prawidłowej postawy oraz pozycji (stojącej i siedzącej) w grze na instrumentach perkusyjnych;         4) określa zasady doboru aplikatury, pedalizacji, tłumienia oraz tłumienia pośredniego (dampening).     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry na poszczególnych instrumentach perkusyjnych;         2) zachowuje prawidłową postawę i pozycję ciała podczas gry na poszczególnych instrumentach perkusyjnych.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku uwzględniając specyfikę danego instrumentu perkusyjnego;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na swobodne oraz wirtuozowskie wykonywanie utworów;         4) posługuje się różnymi technikami gry i chwytami pałeczek;         5) panuje nad prawidłowym wydobyciem dźwięku na instrumentach uwzględniając ich specyfikę;         6) stosuje zróżnicowane techniki wykonawcze;         7) wykorzystuje techniki niekonwencjonalne oraz preparacje instrumentów i akcesoriów.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) podejmuje próby improwizacji opartej na znajomości różnych stylów muzycznych;         5) dostosowuje dynamikę do warunków akustycznych.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej w zapisie linearnym i wertykalnym muzyczna; (partyturowym);         3) czyta nuty a vista;         4) wykonuje utwory zgodnie z opisami kompozytorskimi;         5) odczytuje zapis dla zestawu perkusyjnego;         6) odczytuje zapis w zakresie technik gry i użycia odpowiednich induktorów.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) rozplanowuje układ instrumentów i materiałów nutowych na estradzie;         5) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         6) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali:         1) instrumenty perkusyjne:             a) werble klasyczne,             b) werble marszowe,             c) ksylofon,             d) wibrafon,             e) marimba,             f) dzwonki orkiestrowe,             g) kotły symfoniczne wraz z siedziskiem,             h) zestaw perkusyjny,             i) drobne instrumenty perkusyjne,             j) wybrane etniczne instrumenty perkusyjne:                 - 2 pary bongosów,                 - 2 congi,                 - djembe;         2) akcesoria i materiały zapasowe dla instrumentów perkusyjnych:             a) induktory, w tym pałki o różnych parametrach i miotełki,             b) zapasowe elementy podlegające zużyciu, w tym membrany, linki, tłumiki, paski, łańcuchy, cięgła;         3) statywy oraz pokrowce do poszczególnych instrumentów;         4) fortepian lub pianino;         5) stołki i siedziska;         6) pulpity;         7) lustro;         8) metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA PUZONIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na puzonie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na puzonie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię puzonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory puzonowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania puzonu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych puzonistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę puzonu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) wymienia odmiany puzonów, klasyfikując je pod względem wielkości, wyposażenia i skali;         3) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         4) omawia i charakteryzuje typy wentyli.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na puzonie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę oraz układ rąk podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         6) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA SAKSHORNIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na umiejętności gry publiczna. artystycznym. sakshornie. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na sakshornie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię sakshornów i ich odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory sakshornowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania sakshornu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych sakshornistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę sakshornu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) wymienia odmiany sakshornów, klasyfikując je pod względem wielkości, wyposażenia i skali;         3) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na sakshornie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej;         5) omawia zasady transpozycji.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         6) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) posługuje się właściwą transpozycją.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA SAKSOFONIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na umiejętności gry publiczna. artystycznym. saksofonie. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na saksofonie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię saksofonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory saksofonowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania saksofonu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych saksofonistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę saksofonu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) orientuje się w rodzajach ustników oraz stroików i zależnościach z tym związanych;         3) identyfikuje usterki instrumentu, dokonuje prostych napraw i regulacji.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na saksofonie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej;         5) omawia zasady transpozycji dla poszczególnych odmian saksofonu.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu;         6) stosuje właściwą aplikaturę z rozróżnieniem chwytów podstawowych oraz alternatywnych.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) posiada umiejętność transponowania.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA SKRZYPCACH CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na umiejętności gry publiczna. artystycznym. skrzypcach. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na skrzypcach. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię skrzypiec i ich odmiany; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory skrzypcowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania skrzypiec w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych skrzypków o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę skrzypiec i smyczka oraz zasady ich pielęgnacji; instrumentu; 2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek;         3) ma wiedzę w zakresie strojenia instrumentu.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem poprawnej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) różnicuje techniki wykonawcze w zależności od charakteru dzieła.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie o należytym poziomie wilgotności powietrza.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom, krzesło.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA TRĄBCE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na trąbce. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na trąbce. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię trąbki i jej odmiany; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory trąbkowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania trąbki w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych trębaczy o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę trąbki (w tym mechanizm) oraz zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) wymienia odmiany trąbek, klasyfikując je pod względem wielkości i skali;         3) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na trąbce;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej;         5) omawia zasady transpozycji.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę oraz układ rąk podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         6) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) posiada umiejętność transponowania.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA TUBIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na tubie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na tubie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię tuby i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory tubowe oraz ich kompozytorów z literatury przedmiotu; różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania tuby w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych tubistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę tuby (w tym mechanizm) oraz zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na tubie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę oraz układ rąk podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         6) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA WALTORNI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry na waltorni. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na waltorni. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię waltorni i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory waltorniowe oraz ich kompozytorów literatury przedmiotu; z różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania waltorni w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych waltornistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę waltorni (w tym mechanizm) oraz zasady jej instrumentu; pielęgnacji;         2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         3) identyfikuje usterki instrumentu, dokonuje prostych napraw i regulacji.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na waltorni;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej;         5) omawia zasady transpozycji.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) realizuje techniki gry dźwięków zatkanych, echo i z użyciem tłumików;         6) stosuje technikę buzzingu (bzyczenia) oraz gry na ustniku;         7) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) posiada umiejętność transponowania.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA WIOLONCZELI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry na wiolonczeli. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na wiolonczeli. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię wiolonczeli; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory wiolonczelowe oraz ich literatury przedmiotu; kompozytorów z różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania wiolonczeli w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych wiolonczelistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę wiolonczeli i smyczka oraz sposoby ich pielęgnacji; instrumentu; 2) dba o regularną wymianę strun i włosia, utrzymuje w czystości instrument i smyczek;         3) ma wiedzę w zakresie strojenia instrumentu.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem poprawnej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) różnicuje techniki wykonawcze w zależności od charakteru dzieła.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) współpracuje z akompaniatorem;         3) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom, siedzisko-stołek z możliwością regulacji wysokości, podkładka pod nóżkę wiolonczeli.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny     4. Sala koncertowa lub kameralna. ZESPÓŁ KAMERALNY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu gry w zespole umiejętności gry w publiczna. środowisku artystycznym. kameralnym. zespole kameralnym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry w zespole kameralnym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza z zakresu gry w 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów; zespole kameralnym. 2) charakteryzuje zasady pracy w zespole kameralnym.     2. Wykształcenie umiejętności gry w zespole kameralnym. Uczeń:         1) technika wykonawcza; 1) przygotowuje swój instrument do gry w zespole;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry w zespole;         3) identyfikuje swoją partię w partyturze i jej rolę w grupie;         4) samodzielnie odczytuje zapis nutowy oraz realizuje warstwę tekstową;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią;         6) reaguje na gesty innych członków zespołu, w tym prowadzącego;         7) kontroluje spójność brzmienia, artykulacji i dynamiki oraz metrorytmiki;         8) rozpoznaje i koryguje błędy podczas wspólnej gry;         9) kontroluje i koryguje intonację podczas gry.         2) interpretacja. 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) współtworzy ogólny wyraz artystyczny pod kierunkiem prowadzącego;         3) interpretuje tekst muzyczny z wykorzystaniem wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnomuzycznych.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas prezentacji;         2) opanowuje tremę;         3) koncentruje się podczas występu. 4.Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w grę w zespole biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracuje w zespole, budując relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: mieszcząca wszystkich wykonawców, dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie: fortepian lub pianino, odpowiednia liczba krzeseł i pulpitów.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. *Tylko w szkole muzycznej II stopnia. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA JAZZOWA BIG-BAND CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu gry w big-bandzie. umiejętności gry w big- publiczna. środowisku artystycznym. bandzie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry w big-bandzie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) wiedza z zakresu gry w 1) wymienia reprezentatywne big-bandy, ich dyrygentów oraz big-bandzie. najistotniejsze nagrania;         2) określa stylistykę oraz gatunki wykonywanych utworów;         3) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów;         4) charakteryzuje zasady pracy w big-bandzie.     2. Wykształcenie umiejętności gry w big-bandzie. Uczeń:         1) technika wykonawcza; 1) przygotowuje swój instrument do gry w zespole;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry w zespole;         3) identyfikuje swoją partię w partyturze i jej rolę w grupie;         4) samodzielnie odczytuje zapis nutowy oraz zapis funkcji harmonicznych, realizuje warstwę tekstową;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią;         6) reaguje na gesty innych członków zespołu, w tym lidera;         7) kontroluje spójność brzmienia, artykulacji i dynamiki oraz metrorytmiki;         8) rozpoznaje i koryguje błędy podczas wspólnej gry;         9) kontroluje i koryguje intonację podczas gry;         10) czyta nuty a vista;         11) prezentuje umiejętność improwizacji.         2) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej i praktyką wykonawczą, wykorzystując wiedzę z zakresu przedmiotu głównego oraz przedmiotów ogólnomuzycznych;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) współtworzy ogólny wyraz artystyczny pod kierunkiem dyrygenta.         3) samodzielna praca. 1) opracowuje swoją partię w aspekcie improwizacji;         2) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) uczestniczy w prezentacjach zespołu;         2) koncentruje się podczas występu;         3) opanowuje tremę;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) prezentuje utwory zgodnie z zaleceniami dyrygenta.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w pracę zespołu, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracując w zespole, buduje relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: mieszcząca wszystkich członków zespołu, dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: odpowiednia liczba krzeseł i pulpitów, fortepian lub pianino lub elektroniczny instrument klawiszowy, zestaw perkusyjny, wzmacniacze basowy i gitarowy, system nagłaśniający wraz z mikrofonem.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna z podestami. COMBO (ZESPÓŁ JAZZOWY) CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu gry w zespole umiejętności gry w publiczna. artystycznym. jazzowym. zespole jazzowym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry w zespole jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) wiedza z zakresu gry w 1) wymienia reprezentatywne zespoły jazzowe oraz ich najistotniejsze zespole jazzowym. nagrania;         2) określa stylistykę oraz gatunki wykonywanych utworów;         3) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów;         4) charakteryzuje zasady pracy w zespole jazzowym.     2. Wykształcenie umiejętności gry w zespole jazzowym. Uczeń:         1) technika wykonawcza; 1) przygotowuje swój instrument do gry w zespole;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas gry w zespole;         3) identyfikuje swoją partię w partyturze i jej rolę w grupie;         4) samodzielnie odczytuje zapis nutowy oraz zapis funkcji harmonicznych, realizuje warstwę tekstową;         5) posługuje się specjalistyczną terminologią;         6) reaguje na gesty innych członków zespołu, w tym lidera;         7) kontroluje spójność brzmienia, artykulacji i dynamiki oraz metrorytmiki;         8) rozpoznaje i koryguje błędy podczas wspólnej gry;         9) kontroluje i koryguje intonację podczas gry;         10) czyta nuty a vista;         11) prezentuje umiejętność improwizacji.         2) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej i praktyką wykonawczą, wykorzystując wiedzę z zakresu przedmiotu głównego oraz przedmiotów ogólnomuzycznych;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) współtworzy ogólny wyraz artystyczny pod kierunkiem prowadzącego.         3) samodzielna praca. 1) opracowuje swoją partię w aspekcie akompaniamentu i improwizacji;         2) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka estradowa. 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w pracę zespołu, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracując w zespole, buduje relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: mieszcząca wszystkich członków zespołu, dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: odpowiednia liczba krzeseł i pulpitów, fortepian lub pianino lub elektroniczny instrument klawiszowy, zestaw perkusyjny, wzmacniacze basowy i gitarowy, system nagłaśniający wraz z mikrofonem.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna z podestami. ĆWICZENIA RYTMICZNE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz z zakresu metrorytmiki. umiejętności doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z w zakresie wykorzystaniem technologii informacyjnej i metrorytmiki. komunikacyjnej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu metrorytmiki. Uczeń:         1) rytm; 1) definiuje pojęcie rytmu i jego podstawowe cechy;         2) wskazuje charakterystyczne elementy rytmu w poszczególnych stylach muzyki jazzowej i rozrywkowej.         2) metrum i pulsacja; 1) charakteryzuje różne rodzaje pulsacji, rozróżnia akcent metryczny i rytmiczny;         2) rozróżnia metrum parzyste i nieparzyste;         3) rozróżnia podział regularny i nieregularny wartości rytmicznych, określa zasady grupowania wartości rytmicznych.         3) wiedza w zakresie 1) rozróżnia zjawiska metrorytmiczne: przedtakt, synkopa, polirytmia, zagadnień polimetria; metrorytmicznych. 2) identyfikuje rytmy charakterystyczne dla różnych regionów świata.     2. Wykształcenie umiejętności w zakresie metrorytmiki. Uczeń:         1) notacja muzyczna; 1) odczytuje, analizuje i zapisuje przebiegi rytmiczne;         2) stosuje grupowanie wartości rytmicznych w taktach o rożnym metrum.         2) zagadnienia 1) na podstawie zapisu muzyki jazzowej realizuje: metrorytmiczne. a) przebiegi rytmiczne w ramach jednego tempa z różnym rozłożeniem akcentów,             b) przedtakt,             c) synkopę,             d) polirytmię,             e) polimetrię;         2) posługuje się schematami rytmicznymi charakterystycznymi dla różnych kultur i stylów muzycznych.     3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Uczeń: rozwój artystyczny i 1) analizuje i ocenia własne kompetencje; zawodowy. 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności wykorzystując różne źródła informacji, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonywać selekcji materiałów i krytycznie je oceniać;         4) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana wielkością do liczby uczniów, z miejscem na wykonywanie ćwiczeń ruchowych.     2. Wyposażenie sali: ławki, krzesła, biurko, tablica, tablica w pięciolinię, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. FORTEPIAN OBOWIĄZKOWY - JAZZOWY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu podstaw gry umiejętności gry publiczna. w środowisku artystycznym. na fortepianie jazzowym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu podstaw gry na fortepianie jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię fortepianu; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania fortepianu w literaturze muzycznej, z literatury przedmiotu; uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę fortepianu oraz zasady jego pielęgnacji. instrumentu;         4) te chnika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie prostych partii akompaniamentu i partii solowych.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje w stopniu podstawowym solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         8) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         9) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii;         3) podejmuje podstawowe zadania z akompaniamentu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. HARMONIA JAZZOWA Z PODSTAWAMI IMPROWIZACJI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykorzystanie 3. Pogłębianie zakresu harmonii w praktyce wiadomości i aktualizowanie wiedzy jazzowej z podstawami do analizy, interpretacji oraz doskonalenie Treści nauczania improwizacji. oraz improwizacji umiejętności zawodowych, utworów jazzowych. w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) notacja 1) identyfikuje 1) buduje, zapisuje 1) analizuje i ocenia własne jazzowa; współbrzmienia na i wykonuje na fortepianie kompetencje; podstawie symboli współbrzmienia na 2) identyfikuje obszary akordowych; podstawie symboli wiedzy i umiejętności         2) odczytuje treści akordowych; wymagające doskonalenia; melodyczne, rytmiczne 2) wykonuje utwory na 3) aktualizuje swoją wiedzę i harmoniczne zawarte w podstawie lead sheet; i rozwija umiejętności zapisie lead sheet; 3) zapisuje utwory jako wykorzystując różne źródła         3) odczytuje treści lead sheet; informacji, w tym melodyczne, rytmiczne 4) zapisuje utwory internetowe bazy wiedzy i i harmoniczne zawarte w (w tym partię zestawu serwisy strumieniowe, zapisie partytury perkusyjnego) jako potrafi dokonywać selekcji jazzowej; partytury; materiałów i krytycznie je         4) odczytuje oznaczenia 5) zapisuje partie oceniać; artykulacyjne, agogiczne, instrumentalne 4) angażuje się dynamiczne i metryczne w stroju w realizację wyznaczonych specyficzne dla muzyki transponowanym; zadań; jazzowej; 6) konwertuje notację 5) uczestniczy         5) odczytuje zapis partii muzyczną. w życiu artystycznym. zestawu perkusyjnego;         6) wyjaśnia zagadnienie stroju transponowanego;         7) wskazuje różnice pomiędzy klasyczną a jazzową notacją muzyczną.         2) struktury 1) określa rolę 1) rozpoznaje składniki harmoniczne; poszczególnych we współbrzmieniu; składników we 2) rozpoznaje, buduje, współbrzmieniu; zapisuje i wykonuje na         2) określa budowę fortepianie poznane współbrzmień współbrzmienia i tercjowych: trójdźwięków voicingi; (dur, moll, zwiększony, 3) odczytuje a vista zmniejszony, współbrzmienia z symboli zawieszony), akordowych. czterodźwięków (trójdźwięków z dodaną sekstą, bądź septymą), pięcio-, sześcio- i siedmiodźwięków;         3) określa budowę akordów typu slash chords;         4) określa budowę akordów kwartowych i kwintowych;         5) określa budowę voicingów;         6) charakteryzuje właściwości brzmieniowe poznanych struktur harmonicznych;         7) podaje przykłady omawianych struktur harmonicznych w literaturze jazzowej.         3) systemy 1) definiuje określenia: 1) rozpoznaje tonację dźwiękowe; skala, tonacja, diatonika, utworu i zjawiska chromatyka, enharmonia, tonikalizacji; transpozycja; 2) zapisuje i wykonuje na         2) określa budowę fortepianie transpozycję skal: przebiegów             a) modalnych, melodycznych             b) z rodzin melodic i harmonicznych; minor, harmonic 3) zamienia minor, harmonic enharmonicznie dźwięki, major, skale i akordy;             c) zmniejszonych, 4) rozpoznaje, buduje             d) be-bopowych, i wykonuje na fortepianie             e) wybranych poznane skale; pentatonik, 5) dobiera skale             f) wybranych do pojedynczych akordów heksatonik; bądź do akordów         3) identyfikuje struktury tworzących przebieg akordowe zawarte harmoniczny. w materiale dźwiękowym skali;         4) omawia teorię akord- skala;         5) podaje przykłady omawianych struktur dźwiękowych w literaturze jazzowej.         4) harmonia 1) opisuje cechy systemu 1) rozpoznaje funkcje funkcyjna; dur-moll i harmoniki harmoniczne funkcyjnej; współbrzmień;         2) definiuje funkcje 2) dokonuje analizy harmoniczne; harmonicznej przebiegów         3) odczytuje oznaczenia akordowych wykorzystywane o charakterze w analizie harmonicznej; funkcyjnym;         4) definiuje substytuty 3) rozpoznaje, buduje, akordowe zapisuje i wykonuje na wykorzystywane fortepianie: w muzyce jazzowej; a) przebiegi         5) definiuje zjawisko harmoniczne modal interchange; o charakterze         6) określa rodzaje funkcyjnym, modulacji b) akordy wtrącone i wykorzystywanych substytutowe, w muzyce jazzowej; c) akordy         7) definiuje kadencje i niediatoniczne, sekwencje akordowe d) kadencje turnaround; i sekwencje akordowe         8) identyfikuje zjawisko turnaround, line cliché; e) przebiegi akordowe         9) omawia rytm w oparciu o line harmoniczny cliché, w utworze jazzowym; f) przebiegi         10) formułuje zasady harmoniczne oparte o ruchu basu w utworze multitonic system; jazzowym; 4) rozpoznaje rytm         11) opisuje funkcyjnie harmoniczny przebiegu przebieg harmoniczny w harmonicznego. utworze;         12) omawia multitonic system;         13) klasyfikuje utwory jazzowe w aspekcie podobieństwa harmonicznego.         5) harmonia 1) opisuje cechy i zasady 1) dokonuje analizy niefunkcyjna; harmoniki harmonicznej przebiegów niefunkcyjnej; akordowych o charakterze         2) wskazuje różnice niefunkcyjnym; pomiędzy harmonią 2) rozpoznaje, buduje, funkcyjną zapisuje i wykonuje na a niefunkcyjną; fortepianie:         3) definiuje zjawiska: a) przebiegi             a) contiguous II-V’s, harmoniczne             b) constant structure o charakterze modal progression; niefunkcyjnym,         4) podaje przykłady b) progresje akordowe harmonii niefunkcyjnej w oparciu o w literaturze jazzowej. contiguous II-V’s,             c) przebiegi akordowe w oparciu o constant structure modal progression;         3) konwertuje harmonikę funkcyjną na niefunkcyjną.         6) harmonia 1) opisuje cechy jazzu 1) dokonuje analizy modalna; modalnego; harmonicznej przebiegów         2) określa typ harmoniki akordowych modalnej w utworze; o charakterze modalnym;         3) określa tonikę, akordy 2) rozpoznaje, buduje, kadencyjne zapisuje i wykonuje na i niekadencyjne fortepianie przebiegi w utworze modalnym; harmoniczne o         4) wskazuje różnice charakterze modalnym; pomiędzy harmonią 3) konwertuje harmonikę funkcyjną a modalną; funkcyjną na modalną.         5) podaje przykłady harmonii modalnej w literaturze jazzowej.         7) formy w 1) definiuje podstawowe rozpoznaje, buduje, muzyce jazzowej; formy w muzyce jazzowej zapisuje i wykonuje na (blues i jego odmiany, fortepianie przebiegi rhythm changes, AA’, harmoniczne AB, AABA); podstawowych i         2) omawia formy nieregularnych form w nieregularne; muzyce jazzowej.         3) podaje przykłady omawianych form w literaturze jazzowej.         8) reharmonizacja 1) rozróżnia sposoby reharmonizuje przebiegi jazzowa; reharmonizowania harmoniczne. oryginalnego przebiegu harmonicznego;         2) podaje przykłady reharmonizacji w literaturze jazzowej.         9) improwizacja 1) wyjaśnia sposób 1) tworzy, zapisuje jazzowa. improwizacji w oparciu o i wykonuje własne podstawowe improwizacje; i dodatkowe składniki 2) improwizuje akordu oraz o skale w oparciu o podstawowe muzyczne; i dodatkowe składniki         2) omawia stosowanie akordu oraz o skale dźwięków obcych muzyczne, melodic w improwizacji; outlines, pentatoniki         3) definiuje sposób i heksatoniki; improwizacji w oparciu o 3) wykorzystuje dźwięki melodic outlines, obce w improwizacji. pentatoniki i heksatoniki;         4) opisuje improwizację jazzową z uwagi na aspekty rytmiki, frazowania, dynamiki i artykulacji;         5) podaje przykłady omawianych zagadnień z zakresu improwizacji w literaturze jazzowej. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana wielkością do liczby uczniów.     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), ławki, krzesła, biurko, tablica i tablica w pięciolinię.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. HISTORIA JAZZU Z LITERATURĄ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie 3. Pogłębianie wiedzy z zakresu w praktyce wiadomości i aktualizowanie wiedzy oraz historii jazzu z z zakresu historii jazzu z doskonalenie umiejętności Treści nauczania literaturą. literaturą. zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) periodyzacja 1) klasyfikuje, 1) porównuje okresy 1) analizuje i ocenia własne historii muzyki w układzie stylistyczne kompetencje; jazzowej; chronologicznym w historii jazzu 2) identyfikuje obszary wiedzy i charakteryzuje amerykańskiego i umiejętności wymagające kolejne okresy i europejskiego, doskonalenia; stylistyczne w tym polskiego; 3) aktualizuje swoją wiedzę i w historii jazzu 2) rozpoznaje rozwija umiejętności amerykańskiego wykonawców wykorzystując różne źródła i europejskiego, i nagrania informacji, w tym internetowe w tym polskiego; reprezentatywne dla bazy wiedzy i serwisy         2) wymienia poszczególnych strumieniowe, potrafi wykonawców okresów stylistycznych dokonywać selekcji i nagrania w historii jazzu materiałów i krytycznie je reprezentatywne dla amerykańskiego oceniać; poszczególnych i europejskiego, 4) angażuje się w realizację okresów w tym polskiego; wyznaczonych zadań; stylistycznych 3) łączy dzieje historii 5) aktywnie uczestniczy w historii jazzu muzyki jazzowej w życiu artystycznym. amerykańskiego z innymi dyscyplinami i europejskiego, sztuki oraz z historią w tym polskiego. powszechną.         2) kontekst 1) wymienia 1) rozpoznaje w jazzie historyczny, wydarzenia nawiązania do uwarunkowania historyczne istotne w archaicznych form społeczne, źródła procesie powstawania muzyki muzyczne; i ewolucji muzyki afroamerykańskiej jazzowej w USA i muzyki klasycznej; i w Europie, w tym w 2) rozpoznaje wpływy Polsce, i omawia ich jazzu w niejazzowych rolę; utworach muzycznych.         2) omawia źródła muzyczne jazzu;         3) wyjaśnia wpływ muzyki jazzowej na dynamikę wydarzeń historycznych i procesów społecznych USA i w Europie, w tym w Polsce;         4) omawia wpływ jazzu na ewolucję innych gatunków muzycznych.         3) formy, gatunki i 1) wymienia i 1) rozpoznaje formy, stylistyki w jazzie; charakteryzuje formy, przynależność gatunki i stylistyki gatunkową utworów muzyki i stylistykę utworów jazzowej; jazzowych;         2) wymienia przykłady 2) porównuje nagrania utworów w aspekcie roli reprezentatywnych dla instrumentów w poszczególnych form, wykonawstwie gatunków jazzowym. i stylistyk muzyki jazzowej;         3) omawia ewolucję roli instrumentów w zespole jazzowym lub wykonawstwie solowym.         4) przedstawiciele 1) opisuje wątki 1) porównuje dorobek w historii jazzu. biograficzne artystyczny muzyków i dorobek artystyczny jazzowych; muzyków jazzowych; 2) klasyfikuje utwory         2) definiuje źródła jazzowe w aspekcie ich repertuarowe źródeł repertuarowych; w muzyce jazzowej; 3) porównuje nagrania         3) identyfikuje tytuły, utworów jazzowych w kompozytorów aspektach: (ewentualnie historycznym, aranżerów) elementów dzieła i obsadę wykonawczą muzycznego i źródeł nagrań. inspiracji. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana wielkością do liczby uczniów.     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), ławki, krzesła, biurko, tablica i tablica w pięciolinię.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. HISTORIA MUZYKI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i wiedzy z zakresu praktyce wiadomości aktualizowanie wiedzy historii muzyki. z zakresu historii muzyki. oraz doskonalenie umiejętności Treści nauczania zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) periodyzacja dziejów charakteryzuje epoki 1) porządkuje epoki 1) analizuje i ocenia muzyki; w dziejach muzyki. chronologicznie od antyku własne kompetencje; po współczesność; 2) identyfikuje obszary         2) uzasadnia propozycje wiedzy ram czasowych każdej i umiejętności epoki; wymagające         3) nakreśla zjawiska doskonalenia; muzyczne typowe dla 3) aktualizuje swoją każdej epoki; wiedzę i rozwija         4) łączy dzieje muzyki umiejętności z innymi dyscyplinami wykorzystując różne sztuki oraz z historią źródła informacji, w powszechną. tym internetowe bazy         2) ośrodki, nurty, style i 1) charakteryzuje 1) streszcza dzieje muzyki wiedzy i serwisy techniki dominujące ośrodki ze szczególnym strumieniowe, potrafi kompozytorskie; rozwoju muzyki uwzględnieniem dokonywać selekcji dawnej, II poł. XVIII elementów materiałów i krytycznie w. oraz XIX w.; eksperymentalnych, je oceniać;         2) identyfikuje główne improwizacyjnych 4) angażuje się nurty, style i techniki i wirtuozowskich; w realizację kompozytorskie 2) posługuje się takimi wyznaczonych zadań; w muzyce XX i XXI pojęciami jak: 5) aktywnie w.; impresjonizm, uczestniczy w życiu         3) omawia rozwój ekspresjonizm, artystycznym. muzyki polskiej na dodekafonia, punktualizm, przestrzeni wieków. neoklasycyzm, folkloryzm, serializm, aleatoryzm, sonoryzm i technika sonorystyczna, spektralizm, muzyka elektroakustyczna, minimalizm, postmodernizm;         3) porządkuje informacje o czołowych zjawiskach i tendencjach w muzyce polskiej kolejnych epok.         3) literatura muzyczna; 1) charakteryzuje styl 1) uzasadnia znaczenie wybranych najważniejszych twórców kompozytorów (w tym w historii muzyki: przedstawicieli a) dawnej, muzyki polskiej); b) II poł. XVIII w.,         2) wymienia c) XIX w., najważniejsze utwory d) XX i XXI w.; wybranych 2) uzasadnia znaczenie kompozytorów (w tym najważniejszych twórców przedstawicieli w historii muzyki polskiej; muzyki polskiej); 3) przyporządkowuje         3) omawia twórczość kompozytorów do wybranych odpowiedniego okresu kompozytorów historycznego; w powiązaniu 4) uzasadnia wpływ z biografią. biografii wybranych kompozytorów na ich twórczość.         4) interpretacja dzieł 1) formułuje pisemne 1) rozpoznaje z nagrania muzycznych. i ustne wypowiedzi i zapisu nutowego cechy o dziełach charakterystyczne ośrodka, muzycznych nurtu, stylu, techniki z różnych epok; kompozytorskiej na         2) interpretuje dzieła podstawie języka muzyczne w muzycznego; kontekście 2) rozpoznaje z nagrania historycznym. i zapisu nutowego cechy stylu indywidualnego wybranych kompozytorów na podstawie języka muzycznego;         3) porównuje dzieła reprezentujące różne ośrodki, nurty, style, techniki kompozytorskie oraz style indywidualne różnych kompozytorów z tej samej, jak i z różnych epok;         4) rozpoznaje nagrania dzieł reprezentatywnych dla każdej z epok. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), tablica w pięciolinię.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. SPRCJALIZACJA: GRA NA AKORDEONIE JAZZOWYM CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na akordeonie umiejętności gry na publiczna. w środowisku artystycznym. jazzowym. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na akordeonie jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię akordeonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania akordeonu w literaturze muzycznej, z literatury przedmiotu; uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych akordeonistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę akordeonu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia przetworników dźwięku i mikrofonów.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz wykorzystuje różne sposoby kształtowania dźwięku;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) właściwie operuje miechem.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru;         6) wykorzystuje indywidualny system nagłośnieniowy.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA 1 Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: krzesło, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA FLECIE JAZZOWYM CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na flecie umiejętności gry na publiczna. w środowisku artystycznym. jazzowym. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na flecie jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię fletu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania fletu w literaturze muzycznej, literatury przedmiotu; z uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych flecistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę fletu (w tym mechanizm) oraz zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w typach główek fletowych, stosowanych materiałach i zależnościach z tym związanych;         3) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia przetworników dźwięku i mikrofonów.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na flecie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej;         5) wyjaśnia i opisuje funkcję jamy ustnej, ust i języka w procesie tworzenia dźwięku i artykulacji.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru;         6) wykorzystuje indywidualny system nagłośnieniowy.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA 1 Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: krzesło, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA FORTEPIANIE JAZZOWYM CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na fortepianie umiejętności gry na publiczna. w środowisku artystycznym. jazzowym. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na fortepianie jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię fortepianu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania fortepianu w literaturze muzycznej, z literatury przedmiotu; uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych pianistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę fortepianu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA GITARZE JAZZOWEJ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na gitarze umiejętności gry publiczna. w środowisku artystycznym. jazzowej. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na gitarze jazzowej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię gitary i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania gitary w literaturze muzycznej, literatury przedmiotu; z uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych gitarzystów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę gitary oraz zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia przetworników dźwięku i mikrofonów;         3) omawia rodzaje strun.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką;         3) posługuje się technikami single note i akordową w całej skali instrumentu, z uwzględnieniem zmian pozycji oraz właściwej aplikatury;         4) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         5) stosuje współczesne techniki wykonawcze.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru;         6) wykorzystuje indywidualny system nagłośnieniowy.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: wzmacniacze gitarowe, fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom, krzesło.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA GITARZE BASOWEJ JAZZOWEJ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na gitarze umiejętności gry publiczna. w środowisku artystycznym. basowej jazzowej. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na gitarze basowej jazzowej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię gitary basowej i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania gitary basowej w literaturze literatury przedmiotu; muzycznej, z uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych gitarzystów basowych jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę gitary basowej oraz zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia przetworników dźwięku i mikrofonów;         3) omawia rodzaje strun.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru;         6) wykorzystuje indywidualny system nagłośnieniowy.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: wzmacniacze basowe, fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom, krzesło.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA KLARNECIE JAZZOWYM CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na klarnecie umiejętności gry publiczna. w środowisku artystycznym. jazzowym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na klarnecie jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię klarnetu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania klarnetu w literaturze muzycznej, z literatury przedmiotu; uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych klarnecistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę klarnetu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) orientuje się w rodzajach ustników oraz stroików i zależnościach z tym związanych;         3) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia mikrofonów.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na klarnecie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych;         4) posiada umiejętność transponowania.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA KONTRABASIE JAZZOWYM CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2.Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na kontrabasie umiejętności gry publiczna. w środowisku artystycznym. jazzowym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na kontrabasie jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię kontrabasu; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania kontrabasu w literaturze muzycznej, z literatury przedmiotu; uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych kontrabasistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę kontrabasu i smyczka oraz zasady ich pielęgnacji; instrumentu; 2) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia przetworników dźwięku i mikrofonów;         3) omawia rodzaje strun.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę pizzicato i arco;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru;         6) wykorzystuje indywidualny system nagłośnieniowy.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny, kontrabas dostosowany do wykonywania muzyki jazzowej.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA PERKUSJI JAZZOWEJ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na zestawie umiejętności gry na publiczna. w środowisku artystycznym. perkusyjnym. instrumentach. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na zestawie perkusyjnym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię zestawu perkusyjnego i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania zestawu perkusyjnego literatury przedmiotu; w literaturze muzycznej, z uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej i rozrywkowej;         3) wymienia wybitnych perkusistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę zestawu perkusyjnego oraz zasady jego pielęgnacji; instrumentu; 2) rozróżnia typy membran, ich zastosowanie oraz właściwe sposoby ich wymiany i strojenia.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentów;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej;         4) charakteryzuje induktory, w tym pałeczki i miotełki, ich rodzaje oraz dobór i właściwe wykorzystanie.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) posługuje się podziałami rytmicznymi charakterystycznymi dla różnych stylów muzycznych.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumentach. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką:         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) wykorzystuje w grze różne rodzaje pałek i miotełek.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, charakterystycznych dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: zestaw perkusyjny, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA PUZONIE JAZZOWYM CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na puzonie umiejętności gry na publiczna. w środowisku artystycznym. jazzowym. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na puzonie jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię puzonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania puzonu w literaturze muzycznej, literatury przedmiotu; z uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych puzonistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę puzonu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         3) omawia i charakteryzuje typy wentyli;         4) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia mikrofonów.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na puzonie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę oraz układ rąk podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu;         6) stosuje tłumiki oraz inne efekty w celu poszerzenia możliwości sonorystycznych instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA SAKSOFONIE JAZZOWYM CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na umiejętności gry na publiczna. w środowisku artystycznym. saksofonie jazzowym. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na saksofonie jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię saksofonu i jego odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania saksofonu w literaturze muzycznej, z literatury przedmiotu; uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych saksofonistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę saksofonu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) orientuje się w rodzajach ustników oraz stroików i zależnościach z tym związanych;         3) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia mikrofonów.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na saksofonie;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych;         4) posiada umiejętność transponowania z uwzględnieniem odmiany instrumentu.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA SKRZYPCACH JAZZOWYCH CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na umiejętności gry na publiczna. w środowisku artystycznym. skrzypcach jazzowych. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na skrzypcach jazzowych. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię skrzypiec i ich odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania skrzypiec w literaturze muzycznej, z literatury przedmiotu; uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych skrzypków jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę skrzypiec i smyczka oraz zasady ich pielęgnacji; instrumentu; 2) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia przetworników dźwięku i mikrofonów.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru;         6) wykorzystuje indywidualny system nagłośnieniowy.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALIZACJA: GRA NA TRĄBCE JAZZOWEJ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na trąbce umiejętności gry na publiczna. w środowisku artystycznym. jazzowej. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na trąbce jazzowej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię trąbki i jej odmiany; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania trąbki w literaturze muzycznej, literatury przedmiotu; z uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych trębaczy jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę trąbki (w tym mechanizm) oraz zasady jej pielęgnacji; instrumentu; 2) orientuje się w rodzajach ustników i zależnościach z tym związanych;         3) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia mikrofonów.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym budowę aparatu oddechowego oraz jego rolę w grze na trąbce;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na intonację;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry, w tym technikę oddechową i technikę zadęcia;         2) kontroluje prawidłową postawę oraz układ rąk podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się wyrównanym brzmieniem oraz poprawną intonacją w całej skali instrumentu;         6) stosuje tłumiki oraz inne efekty w celu poszerzenia możliwości sonorystycznych instrumentu.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych;         4) posiada umiejętność transponowania.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. SPECJALILZACJA: GRA NA WIBRAFONIE JAZZOWYM CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie z zakresu gry na umiejętności gry na publiczna. w środowisku artystycznym. wibrafonie jazzowym. instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na wibrafonie jazzowym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym zasady bezpiecznej obsługi sprzętu elektronicznego.         2) historia instrumentu 1) omawia w zarysie historię wibrafonu; i wiedza w zakresie 2) podaje przykłady wykorzystania wibrafonu w literaturze muzycznej, z literatury przedmiotu; uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         3) wymienia wybitnych wibrafonistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         4) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa i pielęgnacja 1) omawia budowę wibrafonu (w tym mechanizm) oraz zasady jego instrumentu; pielęgnacji;         2) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia przetworników dźwięku i mikrofonów;         3) orientuje się w rodzajach pałek wibrafonowych i zależnościach brzmieniowych z tym związanych.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) posługuje się podziałami rytmicznymi charakterystycznymi dla różnych stylów muzycznych;         3) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) prezentuje poprawny aparat gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką;         3) dysponuje biegłością techniczną pozwalającą na wykonywanie zaawansowanych partii akompaniamentu i partii solowych;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) dysponuje techniką czteropałkową w ujęciu linearnym i akordowym, pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim;         6) prawidłowo posługuje się pedałem sustain i tremulantami.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie z założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych, wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru;         6) wykorzystuje indywidualny system nagłośnieniowy.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: wibrafon, fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI WOKALISTYKA CHÓR Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA DYKCJA I RECYTACJA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz z zakresu dykcji i recytacji. umiejętności doskonalenie umiejętności zawodowych, w posługiwania się aparatem tym z wykorzystaniem technologii głosowym w mowie i informacyjnej i komunikacyjnej. śpiewie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu dykcji i recytacji. Uczeń:         1) budowa aparatu 1) nazywa poszczególne narządy aparatu głosowego; głosowego i jego 2) wyjaśnia zasady powstawania głosu i jego działania; funkcjonowanie; 3) wymienia zasady dbania o higienę głosu.         2) fonetyka polska i normy 1) klasyfikuje głoski polskie; wymowy; 2) formułuje zasady wymowy (ortofonii) polskiej.         3) zasady interpretacji 1) definiuje elementy prozodii; artystycznej wiersza i 2) wyjaśnia różnice między wierszem i prozą; prozy. 3) nazywa podstawowe cechy tekstu wierszowanego.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się aparatem głosowym w mowie i śpiewie. Uczeń:         1) aparat mowy; 1) stosuje prawidłową impostację dźwięku;         2) kontroluje technikę oddychania wraz z optymalnym wykorzystaniem rezonatorów;         3) realizuje artykulację głosek zgodnie z zasadami języka polskiego;         4) realizuje zgodnie z zasadami wymowy zbitki spółgłoskowe;         5) wdraża zasady higieny głosu.         2) technika wykonawcza; 1) stosuje normy wymowy w interpretacji tekstu mówionego i śpiewanego;         2) używa norm wymowy w wypowiedziach własnych;         3) stosuje poprawne akcentowanie wyrazów;         4) posługuje się rytmem oddechowym zgodnym z frazowaniem;         5) stosuje zróżnicowaną intonację i frazowanie;         6) operuje zróżnicowaną barwą i natężeniem głosu.         3) interpretacja. 1) dokonuje analizy tekstu pod względem treści i formy;         2) dobiera środki wyrazu scenicznego do interpretacji utworu;         3) realizuje zasady obowiązujące w interpretacji wiersza;         4) wykorzystuje ekspresję ciała jako pozawerbalny środek wyrazu.     3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Uczeń: rozwój artystyczny i 1) analizuje i ocenia własne kompetencje; zawodowy. 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności wykorzystując różne źródła informacji, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonać selekcji materiałów i krytycznie je ocenić;         4) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, lustro, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. FORTEPIAN DLA WOKALISTÓW CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu podstaw gry na umiejętności gry publiczna. artystycznym. fortepianie. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu podstaw gry na fortepianie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię fortepianu; wiedza w zakresie 2) wymienia kompozytorów z różnych epok, tworzących utwory literatury przedmiotu; fortepianowe.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę instrumentu oraz zasady jego pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) omawia zasady transpozycji.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) używa swobodnego aparatu gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje odpowiednią techniką, pozwalającą na wykonywanie utworów o różnym charakterze;         4) posługuje się pedalizacją.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista;         4) transponuje proste schematy do rozśpiewania.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego oraz do charakteru utworu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady i normy poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe i sposoby ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. HARMONIA Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA HISTORIA MUZYKI Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA ŚPIEW CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie zakresu śpiewu. umiejętności publiczna. w środowisku artystycznym. wokalnych. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu śpiewu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza w zakresie 1) wymienia reprezentatywne utwory z literatury wokalnej oraz ich literatury przedmiotu; twórców z różnych epok z uwzględnieniem rodzaju głosu ludzkiego;         2) wymienia wybitnych śpiewaków o znaczącym dorobku artystycznym;         3) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów.         3) budowa aparatu 1) omawia budowę aparatu głosowego; głosowego; 2) omawia sposoby dbałości o higienę głosu.         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) wyjaśnia mechanizm funkcjonowania aparatu głosowego, znaczenie rezonatorów i rolę wibracji;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.     2. Wykształcenie umiejętności wokalnych. Uczeń:         1) aparat wykonawczy; 1) zachowuje prawidłową sylwetkę podczas śpiewu;         2) prawidłowo posługuje się aparatem oddechowym;         3) kontroluje położenie krtani i podniebienia miękkiego;         4) koordynuje fonację z pracą rezonatorów.         2) technika wokalna; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do śpiewu;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką, potrafi modulować barwę z zachowaniem prawidłowej intonacji;         3) dysponuje ruchliwością głosu umożliwiającą wykonywanie utworów w szybkich tempach;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) prezentuje poprawną technikę wokalną z zastosowaniem prawidłowej intonacji w skali dynamicznej od piano do forte;         6) kontroluje pracę mięśni oddechowych podczas śpiewu;         7) łączy rejestry głosowe podczas śpiewu z dbałością o nośność i barwę dźwięku;         8) posługuje się dykcją pozwalającą na śpiewanie w różnych językach.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w śpiewie kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) wykorzystuje elementy gry aktorskiej w interpretacji utworów wokalnych.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy głosem;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów techniki wokalnej według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje się podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego i słownego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne we współpracy z akompaniatorem lub zespołem instrumentalnym;         2) dostosowuje sposób śpiewu do rodzaju i składu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka sceniczna i 1) koncentruje się podczas występu; estradowa; 2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób śpiewania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje i ocenia własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonać selekcji materiałów i krytycznie je ocenić;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub teatralna lub kameralna. ZESPÓŁ WOKALNY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w zakresu śpiewu w zespole umiejętności śpiewu w publiczna. środowisku artystycznym. wokalnym. zespole wokalnym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu śpiewu w zespole wokalnym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza w zakresie 1) wskazuje podstawowe informacje na temat wykonywanych utworów; śpiewu w zespole 2) charakteryzuje zasady pracy w zespole wokalnym. wokalnym.     2. Wykształcenie umiejętności śpiewu w zespole wokalnym. Uczeń:         1) technika wykonawcza; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do śpiewu w zespole;         2) zachowuje prawidłową postawę podczas śpiewu w zespole (siedzącą i stojącą), umożliwiającą operowanie ciałem w sposób najbardziej efektywny;         3) posługuje się techniką wokalną w śpiewie zespołowym;         4) identyfikuje swoją partię w partyturze i jej rolę w zespole;         5) samodzielnie odczytuje zapis nutowy oraz realizuje warstwę tekstową;         6) posługuje się specjalistyczną terminologią;         7) reaguje na gesty innych członków zespołu, w tym prowadzącego;         8) kontroluje spójność brzmienia, artykulacji i dynamiki oraz metrorytmiki;         9) rozpoznaje i koryguje błędy podczas wspólnej prezentacji;         10) śpiewając w zespole koryguje własną intonację;         11) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy głosem.         2) interpretacja. 1) wykonuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki;         2) współtworzy ogólny wyraz artystyczny pod kierunkiem prowadzącego;         3) realizuje tekst muzyczny z wykorzystaniem wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnomuzycznych.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń: praktyka sceniczna i 1) uczestniczy w występach zespołu; estradowa. 2) koncentruje się podczas występu;         3) opanowuje tremę;         4) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób śpiewania;         5) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje i ocenia własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         4) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonać selekcji materiałów i krytycznie je ocenić;         5) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) angażuje się w pracę w zespole, biorąc odpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej pracy;         3) współpracując w zespole, buduje relacje oparte na zaufaniu i wzajemnym szacunku. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub teatralna lub kameralna. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI WOKALISTYKA JAZZOWA COMBO (ZESPÓŁ JAZZOWY) Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA JAZZOWA ĆWICZENIA RYTMICZNE Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA JAZZOWA DYKCJA I RECYTACJA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie umiejętności 3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy z zakresu dykcji i recytacji. posługiwania się aparatem oraz doskonalenie umiejętności głosowym w mowie i śpiewie. zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu dykcji i recytacji. Uczeń:         1) budowa aparatu 1) nazywa poszczególne narządy aparatu głosowego; głosowego i jego 2) wyjaśnia zasady powstawania głosu i jego działania; funkcjonowanie; 3) wymienia zasady dbania o higienę głosu.         2) fonetyka polska i normy 1) klasyfikuje głoski polskie; wymowy; 2) formułuje zasady wymowy (ortofonii) polskiej;         3) charakteryzuje zasady scat singing.         3) zasady interpretacji 1) definiuje elementy prozodii; artystycznej wiersza i 2) wyjaśnia różnice między wierszem i prozą; prozy. 3) nazywa podstawowe cechy tekstu wierszowanego.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się aparatem głosowym w mowie i śpiewie. Uczeń:         1) aparat mowy; 1) stosuje prawidłową impostację dźwięku;         2) kontroluje technikę oddychania wraz z optymalnym wykorzystaniem rezonatorów;         3) realizuje artykulację głosek zgodnie z zasadami języka polskiego i angielskiego w mowie scenicznej i mikrofonowej;         4) realizuje zgodnie z zasadami wymowy zbitki spółgłoskowe;         5) wdraża zasady higieny głosu.         2) technika wykonawcza; 1) stosuje normy wymowy w interpretacji tekstu mówionego i śpiewanego;         2) używa norm wymowy w wypowiedziach własnych;         3) stosuje poprawne akcentowanie wyrazów;         4) posługuje się rytmem oddechowym zgodnym z frazowaniem;         5) stosuje zróżnicowaną intonację i frazowanie;         6) operuje zróżnicowaną barwą i natężeniem głosu.         3) interpretacja. 1) dokonuje analizy tekstu pod względem treści i formy;         2) dobiera środki wyrazu scenicznego do interpretacji utworu;         3) realizuje zasady obowiązujące w interpretacji wiersza;         4) wykorzystuje ekspresję ciała jako pozawerbalny środek wyrazu.     3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Uczeń: rozwój artystyczny i 1) analizuje i ocenia własne kompetencje; zawodowy. 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności wykorzystując różne źródła informacji, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonać selekcji materiałów i krytycznie je ocenić;         4) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica w pięciolinię, lustro, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. EMISJA GŁOSU CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie umiejętności 3. Pogłębianie i aktualizowanie zakresu emisji głosu. operowania głosem. wiedzy oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu emisji głosu. Uczeń:         1) budowa i zasady 1) definiuje pojęcie i znaczenie emisji głosu; działania organu 2) omawia budowę aparatu fonacyjnego, wymienia jego elementy, omawia głosotwórczego; ich rolę w emisji głosu;         3) omawia budowę aparatu oddechowego, jego działanie i rolę w procesie fonacji;         4) omawia budowę narządu słuchu i jego funkcje w tworzeniu i kontroli głosu;         5) określa zasady higieny głosu.         2) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) omawia zasady posługiwania się techniką wokalną oraz wymienia składające się na nią elementy.     2. Wykształcenie umiejętności operowania głosem. Uczeń:         1) aparat wokalny; 1) zachowuje prawidłową sylwetkę podczas emisji głosu;         2) prawidłowo posługuje się aparatem fonacyjnym i oddechowym;         3) rozpoznaje naturalne możliwości artykulacyjne (funkcjonowanie narządu mowy przy wytwarzaniu głosek w śpiewie).         2) technika emisji głosu; 1) stosuje ćwiczenia impostacyjne, artykulacyjne, oddechowe i fizyczne, uruchamiające i utrwalające prawidłowe nawyki emisyjne;         2) posługuje się poprawną techniką wokalną w zakresie umiejętności koordynacji wszystkich elementów potrzebnych do prawidłowej emisji głosu;         3) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką, potrafi modulować barwę głosu z zachowaniem prawidłowej intonacji;         4) stosuje różne techniki wokalne.         3) samodzielna praca. 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje i koordynuje wszystkie elementy pracy nad emisją głosu podczas ćwiczenia;         4) stosuje emisję głosu do zadań stylistycznych, interpretacyjnych, wyrazowych i barwowych;         5) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         6) stosuje w działaniach wykonawczych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych i praktycznych;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.     3. Pogłębianie i aktualizowanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Uczeń: rozwój artystyczny i 1) analizuje i ocenia własne kompetencje; zawodowy. 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności wykorzystując różne źródła informacji, w tym internetowe bazy wiedzy i serwisy strumieniowe, potrafi dokonać selekcji materiałów i krytycznie je ocenić;         4) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         5) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), pulpit, lustro, metronom, karimata.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. FORTEPIAN OBOWIĄZKOWY – JAZZOWY Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA JAZZOWA HARMONIA JAZZOWA Z PODSTAWAMI IMPROWIZACJI Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA JAZZOWA HISTORIA JAZZU Z LITERATURĄ Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA JAZZOWA HISTORIA MUZYKI Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA JAZZOWA ŚPIEW CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Publiczna 4. Funkcjonowanie zakresu śpiewu. umiejętności wokalnych. prezentacja. w środowisku artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu śpiewu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza w zakresie 1) podaje przykłady zawierające partie wokalne w literaturze muzycznej, z literatury przedmiotu; uwzględnieniem różnych stylistyk i form muzyki jazzowej;         2) wymienia wybitnych wokalistów jazzowych o znaczącym dorobku artystycznym oraz ich najistotniejsze nagrania;         3) rozróżnia cechy charakterystyczne stylu i budowy formalnej utworów jazzowych.         3) budowa aparatu 1) omawia budowę aparatu głosowego; głosowego; 2) omawia sposoby dbałości o higienę głosu.         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) wyjaśnia mechanizm funkcjonowania aparatu głosowego, znaczenie rezonatorów i rolę wibracji;         3) definiuje pojęcie rejestrów i technik wokalnych posługując się odpowiednią nomenklaturą;         4) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce jazzowej, w tym technikę scat;         5) omawia rolę, rodzaje i sposoby użycia mikrofonów.         5) improwizacja jazzowa. 1) identyfikuje progresje i kadencje harmoniczne wykorzystywane w muzyce jazzowej;         2) wymienia skale muzyczne wykorzystywane w improwizacji jazzowej oraz przyporządkowuje je do poszczególnych akordów.     2. Wykształcenie umiejętności wokalnych. Uczeń:         1) aparat wykonawczy; 1) zachowuje prawidłową sylwetkę podczas śpiewu;         2) prawidłowo posługuje się aparatem oddechowym;         3) kontroluje położenie krtani i podniebienia miękkiego;         4) koordynuje fonację z pracą rezonatorów.         2) technika wokalna; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do śpiewu;         2) dysponuje techniką wokalną umożliwiającą poprawną intonację, biegłość oraz zmiany dynamiczne;         3) kontroluje pracę mięśni oddechowych podczas śpiewu;         4) łączy rejestry głosowe podczas śpiewu z dbałością o nośność i barwę dźwięku;         5) dysponuje techniką wokalną pozwalającą na wykonywanie utworów o charakterze wirtuozowskim oraz partii improwizowanych;         6) stosuje współczesne techniki wykonawcze, w tym technikę scat;         7) posługuje się dykcją pozwalającą na śpiewanie w różnych językach.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie założeniami danego stylu muzyki jazzowej oraz praktyką wykonawczą;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem, stylem oraz warstwą tekstową prezentowanego utworu;         3) podczas śpiewania wykazuje się kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną;         4) realizuje solowe partie improwizowane w kontekście różnorodnych pulsacji, temp i założeń metrorytmicznych wykorzystując skale, progresje i kadencje harmoniczne, charakterystyczne dla muzyki jazzowej;         5) wykonując utwór w języku obcym rozumie znaczenie tekstu i stosuje zasady fonetyki.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta a vista nuty oraz zapis funkcji harmonicznych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy głosem;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje się podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) analizuje nagrania muzyki jazzowej, rozpoznaje poszczególne elementy wykonań artystycznych i wykorzystuje je w rozwoju własnego języka muzycznego;         7) opracowuje transkrypcje improwizowanych partii solowych wybranych uznanych artystów sceny jazzowej i wykorzystuje je w rozwoju własnych umiejętności improwizacyjnych;         8) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego i słownego;         9) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         10) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne we współpracy z akompaniatorem lub zespołem instrumentalnym;         2) dostosowuje sposób śpiewu do rodzaju i składu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii.     3. Publiczna prezentacja. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób śpiewania;         4) prawidłowo wykorzystuje technikę pracy z mikrofonem;         5) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         6) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, mikrofon ze statywem wraz ze sprzętem nagłośnieniowym, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUAKCYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI RYTMIKA FORTEPIAN DLA RYTMIKI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry na fortepianie. umiejętności gry publiczna. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na fortepianie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię instrumentów klawiszowych; wiedza w zakresie 2) wymienia reprezentatywne utwory literatury fortepianowej oraz ich literatury przedmiotu; kompozytorów z różnych epok;         3) podaje przykłady wykorzystania fortepianu w literaturze kameralnej i orkiestrowej;         4) wymienia wybitnych pianistów o znaczącym dorobku artystycznym;         5) rozróżnia cechy charakterystyczne epoki, stylu i budowy formalnej utworów w tym tańców polskich, walca i tańców barokowych.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę instrumentu oraz zasady jego pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) używa swobodnego aparatu gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje odpowiednią techniką, pozwalającą na wykonywanie utworów o różnym charakterze;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się różnorodną pedalizacją;         6) realizuje zadania repertuarowe dostosowane do możliwości.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne we współdziałaniu z uczniami realizującymi zajęcia edukacyjne artystyczne podstaw rytmiki lub rytmiki;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii;         3) podejmuje podstawowe zadania z akompaniamentu.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady i normy poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe i sposoby ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. HARMONIA Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA HISTORIA MUZYKI Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA IMPROWIZACJA FORTEPIANOWA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu improwizacji umiejętności publiczna. artystycznym. fortepianowej. improwizacji na fortepianie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu improwizacji fortepianowej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza 1) dysponuje wiedzą teoretyczną umożliwiającą realizowanie zadań z ogólnomuzyczna. zakresu improwizacji fortepianowej;         2) charakteryzuje literaturę muzyczną różnych epok ze szczególnym uwzględnieniem literatury fortepianowej.     2. Wykształcenie umiejętności improwizacji na fortepianie. Uczeń:         1) technika gry; 1) rozwija technikę gry na fortepianie;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką, agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) wykorzystuje w grze różne typy faktury fortepianowej;         4) dba o jakość dźwięku w improwizacji.         2) transpozycja i gra a 1) transponuje akordy, wybrane kadencje i progresje; vista; 2) grając a vista, antycypuje dalszy przebieg utworu;         3) poznaje wybrane przykłady utworów literatury fortepianowej, w tym miniatury reprezentujące zróżnicowane style muzyczne i różne typy faktury fortepianowej.         3) działania twórcze; 1) przekształca utwory powstałe na gruncie muzyki klasycznej i neoklasycznej, dążąc do ich redukcji lub wzbogacenia w sferze rytmiczno- melodycznej i fakturalnej, z zachowaniem przebiegu harmonicznego i formalnego oryginału;         2) kreuje własne improwizacje konstruowane na zasadach podobieństwa, przeciwieństwa i przejścia na gruncie harmoniki funkcyjnej dur-moll oraz na gruncie harmoniki nowoczesnej;         3) tworzy własne kompozycje w określonym stylu i w różnym charakterze;         4) improwizuje w tonacjach majorowych i minorowych do trzech znaków przykluczowych;         5) realizuje przebiegi harmoniczne z wykorzystaniem różnych kadencji oraz dominant wtrąconych do akordów głównych i pobocznych;         6) stosuje w improwizacji wybrane zwroty harmoniczne muzyki rozrywkowej i jazzowej;         7) improwizuje miniatury oparte na technice modelowania interwałowego w przebiegu periodycznym i aperiodycznym;         8) stosuje w swojej grze zasady budowy okresowej, tworząc formy AB i ABA oraz formę wariacji;         9) komponuje wybrane tańce narodowe i popularne.         4) wykorzystanie 1) tworzy improwizowane akompaniamenty do piosenek dziecięcych i improwizacji fortepianowej popularnych; do zajęć rytmiki; 2) komponuje lub aranżuje piosenki do tekstów własnych lub obcych;         3) improwizuje muzykę do chodzenia, biegu i podskoków w dowolnym stylu;         4) improwizuje muzykę do tematów rytmicznych w różnym metrum oraz w różnych tempach;         5) improwizuje muzykę do wybranych zadań muzyczno-ruchowych.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu.         6) współpraca. realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne sali i dostosowuje do nich sposób wykonywania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) wykonuje przygotowane improwizacje i kompozycje z pamięci;         6) wykazuje umiejętność antycypacji dalszego przebiegu improwizowanej gry.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe i sposoby ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. NAUKA O MUZYCE* Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA RYTMIKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Realizowanie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu metody rytmiki. zadań z zakresu publiczna. artystycznym. metody rytmiki. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu metody rytmiki. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) metoda rytmiki. 1) zna główne cele i założenia metody rytmiki Emile’a Jaques-Dalcroze’a oraz ma wiadomości na temat twórcy metody;         2) omawia przykładowe ćwiczenia z zakresu metody rytmiki.     2. Realizowanie zadań z zakresu metody rytmiki. Uczeń:         1) zagadnienia 1) wyraża w ruchu wartości rytmiczne i grupy wartości rytmicznych nut i metrorytmiczne; pauz;         2) określa zasady grupowania wartości rytmicznych w taktach oraz stosuje je w ruchu;         3) realizuje z taktowaniem tematy rytmiczne w taktach o ćwierćnutowej i ósemkowej jednostce pulsu;         4) wykonuje łańcuchy realizacji tematów rytmicznych;         5) wyraża w ruchu akcent metryczny i wyrazowy;         6) wykonuje tematy polirytmiczne oraz polimetryczne;         7) realizuje uzupełnienie ćwierćnutowe, ósemkowe i szesnastkowe tematów rytmicznych;         8) realizuje ostinato;         9) stosuje w ruchu przedtakt;         10) realizuje w ruchu synkopę;         11) określa i stosuje w ruchu zasady realizacji wartości i tematów rytmicznych w podwójnej szybkości i dwukrotnym zwolnieniu;         12) rozróżnia podział regularny i nieregularny wartości rytmicznych i stosuje jego równoczesną realizację;         13) realizuje w ruchu swobodnym i z taktowaniem przekształcenia metryczne taktów o stałej jednostce metrycznej trójdzielnej na takty o jednostce metrycznej dwudzielnej i odwrotnie;         14) w realizacji zagadnień metrorytmicznych i muzyczno-ruchowych wykazuje się szybką reakcją psychomotoryczną, precyzją rytmiczną oraz zdolnością koncentracji uwagi i jej podzielności.         2) solfeż; 1) realizuje ruchem kierunek i strukturę interwałową linii melodycznej;         2) rozpoznaje i wyraża w ruchu interwały i trójdźwięki;         3) reaguje ruchem na przebieg harmoniczny.         3) ekspresja muzyczna; 1) improwizuje ruchem, głosem i na instrumentach perkusyjnych;         2) określa elementy dzieła muzycznego i wyraża je w ruchu.         4) estetyka ruchu; 1) prowadzi ruch w sposób świadomy i kontrolowany;         2) stosuje umiejętności techniczne i wyrazowe w realizacji ruchowej zagadnień metrorytmicznych, kompozycji ruchowej oraz improwizacji i interpretacji ruchowo-przestrzennej indywidualnie oraz w zespole.         5) kompozycja ruchowa; 1) opracowuje w zadaniach ruchowych wybrane formy muzyczne, w tym AB, ABA, kanon, rondo, wariacje;         2) stosuje zasady komponowania ruchu w przestrzeni;         3) tworzy i realizuje interpretacje ruchowe utworów muzycznych, zgodnie z ich formą i charakterem;         4) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu.         6) metodyka prowadzenia przygotowuje przykładowe ćwiczenia z zakresu metody rytmiki z rytmiki. wykorzystaniem improwizacji fortepianowej.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) interpretacja ruchowa 1) prezentuje interpretacje ruchowe utworów muzycznych indywidualnie utworu muzycznego; lub w zespole;         2) wykazuje się w ruchu kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         2) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki przestrzenne sali i dostosowuje do nich sposób poruszania się;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji.         3) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację prezentacji artystycznych;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe i sposoby ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym;         8) pracuje w zespole w ramach wspólnych projektów i działań ruchowych, biorąc współodpowiedzialność za efekt końcowy;         9) wykorzystuje wyobraźnię, zdolność kreatywnego myślenia i twórczej pracy w trakcie rozwiązywania problemów podczas pracy zespołowej oraz w trakcie indywidualnych działań.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przyjmuje odpowiedzialność za powierzone zadania artystyczne. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala z przestrzenią przystosowaną do zajęć ruchowych.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, lustro, tablica, zestawy szkolnych instrumentów perkusyjnych, rekwizyty, sprzęt audiowizualny umożliwiający odtwarzanie muzyki.     3. Sala koncertowa lub kameralna lub scena. TECHNIKA RUCHU CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Swoboda i 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu techniki ruchu. ekspresja ruchu. publiczna. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu techniki ruchu. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) wiedza w zakresie 1) wymienia pojęcia związane z ogólną anatomią człowieka; literatury przedmiotu. 2) omawia podstawowe ćwiczenia ogólnorozwojowe;         3) wymienia ćwiczenia kształcące sprawność i świadomość ciała;         4) omawia charakterystyczne cechy i odrębności stylu wybranych tańców ludowych.     2. Swoboda i ekspresja ruchu. Uczeń:         1) aparat ruchu; 1) utrzymuje prawidłową postawę ciała zgodnie z zasadami anatomii;         2) uwzględnia w ruchu koordynację i niezależność poszczególnych części ciała;         3) wykonuje ćwiczenia rozgrzewające, wzmacniające, odprężające, rozciągające.         2) świadomość ruchu; 1) ma świadomość ciała i kierunków ruchu w przestrzeni;         2) kontroluje poczucie napięcia i odprężenia poszczególnych mięśni;         3) prowadzi ruch na różnych płaszczyznach oraz porusza się̨ zgodnie z określonym rysunkiem przestrzennym;         4) wykonuje elementy i układy taneczne wybranych tańców ze szczególnym uwzględnieniem polskich tańców regionalnych i narodowych;         5) prezentuje wybrane ćwiczenia i kompozycje ruchowe, dbając o estetykę ruchu;         6) wykonuje elementy wybranych technik tanecznych.         3) kompozycja i 1) wyraża w ruchu artykulację, dynamikę, agogikę i charakter muzyki; improwizacja ruchowa; 2) dobiera środki wyrazu ruchowego zgodnie z charakterem muzyki;         3) potrafi zakomponować zintegrowany ruch ciała i rekwizytu;         4) wykazuje się w ruchu kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) analizuje własną aktywność podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę i umiejętności z rytmiki i przedmiotów ogólnomuzycznych.         5) współpraca. realizuje zadania artystyczne w pracy z innymi uczniami lub nauczycielem.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki przestrzenne sali i dostosowuje do nich sposób poruszania się;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację prezentacji artystycznych;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe i sposoby ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala z przestrzenią przystosowaną do zajęć ruchowych.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, lustro, tablica, rekwizyty, sprzęt audiowizualny umożliwiający odtwarzanie muzyki.     3. Sala koncertowa lub kameralna lub scena. *Tylko w szkole muzycznej II stopnia. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI LUTNICTWO Tylko w ogólnokształcącej szkole muzycznej II stopnia. AKUSTYKA LUTNICZA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania 3. Funkcjonowanie w podstawowej wiedzy z w praktyce wiedzy z zakresu akustyki środowisku artystycznym. zakresu akustyki lutniczej. lutniczej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu akustyki lutniczej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami higieny pracy; ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) wiedza z zakresu 1) definiuje i rozróżnia podstawowe terminy i pojęcia akustyczne: akustyki lutniczej. a) z fizycznych i fizjologicznych podstaw akustyki,             b) z akustyki wnętrz i stosowanych w nich przetworników elektroakustycznych;         2) omawia zagadnienia analizy widmowej;         3) określa zasady akustyki w odniesieniu do różnych grup instrumentów muzycznych i metody ich zapisywania.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu akustyki lutniczej. Uczeń: analiza akustyczna. 1) posługuje się podstawowymi pojęciami akustycznymi;         2) wykonuje podstawową analizę widmową w oparciu o ogólnodostępne oprogramowanie oraz interpretuje wynik;         3) rozróżnia środowiska akustyczne, w tym hałas i zagadnienia z nim związane;         4) rozpoznaje i interpretuje zjawiska akustyczne;         5) dokonuje podstawowych badań i doświadczeń akustycznych;         6) przeprowadza analizę budowanego instrumentu.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym;         7) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej.         2) współpraca w zespole; 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Pomieszczenie dydaktyczne z wyposażeniem odpowiadającym pracowni dydaktycznej.     2. Wyposażenie pracowni:         1) komputer;         2) przyrządy i materiały używane do realizacji doświadczeń akustycznych. HARMONIA Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA HISTORIA MUZYKI Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA HISTORIA SZTUKI LUTNICZEJ CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i z zakresu historii sztuki praktyce posiadanych aktualizowanie wiedzy lutniczej. wiadomości z zakresu oraz doskonalenie Treści nauczania historii sztuki lutniczej. umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) periodyzacja 1) charakteryzuje epoki w 1) nakreśla zjawiska 1) analizuje i ocenia historii sztuki historii sztuki lutniczej; lutnicze typowe dla każdej własne kompetencje; lutniczej; 2) odczytuje dzieje epoki; 2) identyfikuje obszary lutnictwa w kontekście 2) łączy dzieje sztuki wiedzy i umiejętności historyczno-kulturowym. lutniczej z innymi wymagające dyscyplinami artystycznymi doskonalenia; i historią powszechną. 3) aktualizuje swoją         2) historia lutnictwa 1) wymienia 1) przyporządkowuje wiedzę i rozwija i szkoły lutnicze; instrumentarium instrumentarium muzyczne umiejętności muzyczne w kolejnych do okresów historycznych; wykorzystując różne okresach historycznych; 2) rozróżnia podstawowe źródła informacji, w tym         2) omawia podstawowe cechy stylistyczne internetowe bazy wiedzy, cechy stylistyczne głównych europejskich potrafi dokonać selekcji głównych europejskich szkół lutniczych i ich materiałów i krytycznie szkół lutniczych i ich wybitnych twórców o je ocenić; wybitnych twórców o znaczących dorobku 4) angażuje się w znaczącym dorobku artystycznym. realizację wyznaczonych artystycznym. zadań;         3) specjalistyczna definiuje podstawowe posługuje się 5) aktywnie uczestniczy terminologia terminy i pojęcia z zakresu podstawowymi pojęciami z w życiu artystycznym. lutnicza; historii sztuki lutniczej. zakresu sztuki lutniczej.         4) analiza omawia formy 1) przeprowadza analizę instrumentu instrumentów instrumentu historycznego lutniczego. historycznych. pod względem pochodzenia i budowy;         2) dokonuje analizy stylistycznej instrumentu. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny. KOREKTA LUTNICZA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności 3. Funkcjonowanie w środowisku podstawowej wiedzy z wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu artystycznym. zakresu korekty lutniczej. korekty lutniczej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu korekty lutniczej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii, i higieny pracy; przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) specjalistyczna definiuje podstawowe terminy i pojęcia z zakresu korekty lutniczej. terminologia;         3) proces korekty 1) omawia właściwe materiały i sposoby pracy; lutniczej. 2) charakteryzuje proces pielęgnacji instrumentu;         3) omawia zasady pielęgnacji lakieru.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu korekty lutniczej. Uczeń: korekta lutnicza. 1) planuje zakres i przebieg działań korektorskich;         2) przeprowadza proste zabiegi korektorskie dobierając właściwe materiały i sposoby pracy, przy zachowaniu zasad etyki lutniczej;         3) wykonuje retusz lakieru w miejscach przeprowadzonej naprawy;         4) stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym;         9) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej.         2) współpraca w zespole; 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: obszerna, dobrze doświetlona dziennym światłem, dobrze wentylowana.     2. Wyposażenie sali lekcyjnej: warsztaty lutnicze, szafy, krzesła, stołki, narzędzia, przyrządy, lampy regulowane.     3. Maszynownia w oddzielnym pomieszczeniu.     4. Wyposażenie szkoły: dostęp do umywalki z wodą, kuchenka elektryczna. LUTNICTWO CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności 3. Funkcjonowanie w środowisku podstawowej wiedzy z wykorzystania w praktyce wiedzy z artystycznym. zakresu lutnictwa. zakresu lutnictwa. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu lutnictwa. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii, i higieny pracy; przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) specjalistyczna 1) definiuje podstawowe terminy i pojęcia z zakresu lutnictwa i posługuje się terminologia z zakresu nimi w procesie projektowania i wykonywania instrumentu lutniczego; lutnictwa; 2) określa środki wyrazu artystycznego w lutnictwie.         3) materiały, techniki 1) omawia materiały, sposoby i techniki ich obróbki oraz odpowiednie rodzaje obróbki oraz narzędzia wykończenia powierzchni instrumentu; lutnicze. 2) charakteryzuje przeznaczenie narzędzi i przyrządów lutniczych.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu lutnictwa. Uczeń: budowa instrumentu 1) planuje etapy projektowania i tworzenia instrumentu oraz dokumentuje lutniczego. przebieg jego realizacji;         2) wykonuje instrument lutniczy zgodnie z założeniami i projektem, uwzględniając współczesne wymagania wykonawców w zakresie akustyki i ergonomii;         3) sporządza i analizuje dokumentację techniczną wykonywanych instrumentów;         4) stosuje tradycyjne oraz współczesne techniki i technologie lutnicze;         5) prezentuje własne dokonania twórcze;         6) ocenia wykonany instrument pod względem stylistycznym, ergonomicznym i brzmieniowym;         7) stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym;         9) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej.         2) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: obszerna, dobrze doświetlona dziennym światłem, dobrze wentylowana.     2. Wyposażenie sali lekcyjnej: warsztaty lutnicze, szafy, krzesła, stołki, narzędzia, przyrządy, lampy regulowane.     3. Maszynownia w oddzielnym pomieszczeniu.     4. Wyposażenie szkoły: dostęp do umywalki z wodą, kuchenka elektryczna. PRACOWNIA LUTNICZA – ĆWICZENIA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności 3. Funkcjonowanie w środowisku podstawowej wiedzy z wykorzystania w praktyce wiedzy z artystycznym. zakresu ćwiczeń w zakresu ćwiczeń w pracowni lutniczej. pracowni lutniczej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu ćwiczeń w pracowni lutniczej. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii, i higieny pracy; przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) specjalistyczna 1) definiuje podstawowe terminy i pojęcia z zakresu lutnictwa; terminologia z zakresu 2) określa techniki obróbki drewna; lutnictwa i 3) klasyfikuje właściwe materiały; materiałoznawstwa 4) omawia przeznaczenie przyrządów i narzędzi lutniczych. lutniczego.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu ćwiczeń w pracowni lutniczej. Uczeń:         1) wykonanie instrumentu 1) planuje etapy tworzenia instrumentu lutniczego z zastosowaniem lutniczego; odpowiedniego instrumentarium;         2) wykonuje instrument zgodnie z dokumentacją, uwzględniając parametry akustyczne i ergonomiczne.         2) warsztat pracy i proces 1) sporządza dokumentację techniczną; technologiczny. 2) stosuje tradycyjne oraz współczesne techniki i technologie lutnicze;         3) stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym;         9) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej.         2) współpraca w zespole; 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: obszerna, dobrze doświetlona dziennym światłem, dobrze wentylowana.     2. Wyposażenie sali lekcyjnej: warsztaty lutnicze, szafy, krzesła, stołki, narzędzia, przyrządy, lampy regulowane.     3. Maszynownia w oddzielnym pomieszczeniu.     4. Wyposażenie szkoły: dostęp do umywalki z wodą, kuchenka elektryczna. PROJEKTOWANIE I MODELOWANIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności 3. Funkcjonowanie w środowisku podstawowej wiedzy z wykorzystania w praktyce artystycznym. zakresu projektowania i wiedzy z zakresu modelowania. projektowania i modelowania. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu projektowania i modelowania. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii, i higieny pracy; przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;         2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo;         3) rozpoznaje źródła i określa skutki oddziaływania na organizm człowieka czynników szkodliwych.         2) specjalistyczna 1) omawia podstawowe zasady kompozycji na płaszczyźnie; terminologia z zakresu 2) przyswaja wiedzę na temat płaskorzeźby; projektowania i 3) charakteryzuje zasady tworzenia formy przestrzennej; modelowania 4) określa wybrane techniki zdobnicze. instrumentów.     2. Wykształcenie umiejętności wykorzystania w praktyce wiedzy z zakresu projektowania i modelowania. Uczeń: techniki zdobnicze w 1) wykonuje dokumentację rysunkową planowanego ornamentu; kompozycjach. 2) wykonuje zaprojektowany przez siebie element zdobniczy;         3) posługuje się różnymi technikami i materiałami plastycznymi w pracach zdobniczych;         4) stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.     3. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym;         9) podejmuje inicjatywę w nietypowej sytuacji warsztatowej.         2) współpraca w zespole; 1) angażuje się w realizację wyznaczonych zadań;         2) uwzględnia opinie i sugestie innych członków zespołu;         3) dzieli się informacjami;         4) uzgadnia wspólne stanowisko w zespole;         5) wykorzystuje efekty pracy innych członków zespołu;         6) tworzy relacje oparte na zaufaniu.         3) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna: obszerna, dobrze doświetlona dziennym światłem, dobrze wentylowana.     2. Wyposażenie sali lekcyjnej: warsztaty lutnicze, szafy, krzesła, stołki, narzędzia, przyrządy, lampy regulowane.     3. Maszynownia w oddzielnym pomieszczeniu.     4. Wyposażenie szkoły: dostęp do umywalki z wodą, kuchenka elektryczna. SKRZYPCE LUB INNY INSTRUMENT LUTNICZY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie 3. Publiczna 4. Funkcjonowanie w środowisku podstawowej wiedzy z podstawowych prezentacja. artystycznym. zakresu gry na umiejętności gry na instrumencie lutniczym. instrumencie lutniczym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu gry na instrumencie lutniczym. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; i higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) technika wykonawcza. 1) określa sposoby notacji muzycznej wybranego instrumentu;         2) omawia podstawowe zasady realizacji utworów z użyciem różnych artykulacji, dynamiki, sposobów smyczkowania i innych technik;         3) wskazuje sposób strojenia i przygotowania instrumentu do gry.     2. Wykształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie lutniczym. Uczeń: technika gry. 1) stroi i przygotowuje instrument do gry;         2) gra na instrumencie w stopniu pozwalającym na ocenę brzmieniową zbudowanego instrumentu;         3) stosuje różne artykulacje oraz operuje dynamiką;         4) samodzielnie ocenia brzmienie instrumentu;         5) posługuje się podstawowymi pojęciami z zakresu gry na wybranym instrumencie lutniczym;         6) ocenia oraz weryfikuje ergonomię instrumentu.     3. Publiczna prezentacja. Uczeń: prezentacja zbudowanego 1) koncentruje się podczas występu; przez siebie instrumentu. 2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) stosuje techniki radzenia sobie ze stresem;         7) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         8) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje;         2) stosuje zasady etyki zawodowej;         3) stosuje zasady kultury i normy zachowania przyjęte w środowisku artystycznym. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, pulpit, lustro, metronom.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI TEORIA MUZYKI (UCZNIOWIE KLAS III-IV OGÓLNOKSZTAŁCĄCEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ II STOPNIA ALBO UCZNIOWIE KLAS III-IV LUB V-VI SZKOŁY MUZYCZNEJ II STOPNIA) W ogólnokształcącej szkole muzycznej II stopnia uczniowie specjalności teoria muzyki realizują w klasach I-II podstawę programową dla specjalności instrumentalistyka lub instrumentalistyka jazzowa, lub wokalistyka, lub wokalistyka jazzowa, lub rytmika, lub lutnictwo. W szkole muzycznej II stopnia uczniowie specjalności teoria muzyki realizują w klasach I-IV podstawę programową dla specjalności instrumentalistyka lub rytmika albo realizują w klasach I-II podstawę programową dla specjalności instrumentalistyka jazzowa lub wokalistyka, lub wokalistyka jazzowa. CHÓR Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA FORTEPIAN DLA TEORII MUZYKI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy z 2. Wykształcenie 3. Publiczna 4. Funkcjonowanie w środowisku zakresu gry na fortepianie. umiejętności gry prezentacja. artystycznym. na instrumencie. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu gry na fortepianie. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) historia instrumentu i 1) omawia w zarysie historię fortepianu, jego odmiany oraz zastosowanie wiedza w zakresie przez kompozytorów w dziełach muzycznych; literatury przedmiotu; 2) wymienia kompozytorów z różnych epok tworzących utwory, fortepianowe z uwzględnieniem kompozytorów polskich i kompozytorów współczesnych.         3) budowa i pielęgnacja omawia budowę instrumentu oraz zasady jego pielęgnacji. instrumentu;         4) technika wykonawcza; 1) omawia warsztat wykonawczy;         2) opisuje możliwości techniczne instrumentu;         3) charakteryzuje podstawowe techniki wykonawcze w muzyce współczesnej.         5) adaptacja tekstu 1) omawia metody analizy partytury w fakturze orkiestrowej i kameralnej; nutowego. 2) określa sposoby tworzenia wyciągu fortepianowego.     2. Wykształcenie umiejętności gry na instrumencie. Uczeń:         1) aparat gry; 1) używa swobodnego aparatu gry;         2) kontroluje prawidłową postawę, ułożenie rąk i palców podczas gry.         2) technika gry; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do gry;         2) posługuje się różnorodnymi technikami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką oraz potrafi modulować barwę dźwięku;         3) dysponuje odpowiednią techniką, pozwalającą na wykonywanie utworów o różnym charakterze;         4) stosuje współczesne techniki wykonawcze;         5) posługuje się różnorodną pedalizacją;         6) realizuje zadania repertuarowe dostosowane do możliwości.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) tworzy i realizuje na instrumencie wyciągi fortepianowe z partytur w fakturze orkiestrowej i kameralnej, zachowując hierarchię struktury utworu;         4) wykazuje się w grze muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzyczna; 3) czyta nuty a vista.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną grę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) realizuje zadania artystyczne w grze z innymi uczniami lub nauczycielem;         2) dostosowuje sposób gry do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu oraz wykonywanej partii;         3) podejmuje podstawowe zadania z akompaniamentu.     3. Publiczna prezentacja. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady i normy poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         4) wykonuje z pamięci część utworów ze swojego repertuaru.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej gry;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe i sposoby ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna dostosowana akustycznie.     2. Wyposażenie sali: fortepian lub pianino, ława fortepianowa regulowana.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Sala koncertowa lub kameralna. HARMONIA Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA HARMONIA DLA TEORII MUZYKI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w praktyce 3. Pogłębianie i wiedzy z zakresu zdobytych wiadomości do aktualizowanie wiedzy harmonii systemu analizy i interpretacji utworów oraz doskonalenie Treści nauczania tonalnego dur-moll muzycznych oraz do zadań umiejętności oraz harmoniki XX i kreatywnych. zawodowych, w tym z XXI wieku. wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) cechy systemu 1) wymienia cechy wykorzystuje poznane pojęcia 1) analizuje i ocenia tonalnego dur- systemu tonalnego do opisu zjawisk własne kompetencje; moll; dur-moll; harmonicznych. 2) identyfikuje obszary         2) definiuje pojęcia wiedzy i umiejętności z zakresu harmoniki wymagające tonalnej. doskonalenia;         2) akordyka; charakteryzuje 1) buduje i łączy poznane trój-, 3) aktualizuje swoją akordy i wynikające cztero- i pięciodźwięki w wiedzę i rozwija z nich relacje różnych odmianach skali umiejętności funkcyjne. majorowej i minorowej; wykorzystując różne         2) buduje i rozwiązuje źródła informacji, w tym dysonansowe formy dominanty internetowe bazy wiedzy i (pisemnie i na instrumencie); serwisy strumieniowe,         3) stosuje różne systemy i potrafi dokonać selekcji sposoby notacji akordów. materiałów i krytycznie je         3) kadencje; wymienia różne 1) realizuje poznane kadencje ocenić; rodzaje kadencji i ich pisemnie i na instrumencie; 4) angażuje się w odmiany. 2) wskazuje kadencje w realizację wyznaczonych utworach muzycznych i określa zadań; ich rodzaj. 5) aktywnie uczestniczy         4) progresje; definiuje pojęcie 1) realizuje na instrumencie w życiu artystycznym. progresji różne wzory progresji; harmonicznej. 2) dostrzega i opisuje progresje w utworach muzycznych.         5) konstrukcje 1) wymienia zasady 1) realizuje konstrukcje harmoniczne; harmonizowania harmoniczne z użyciem sopranu; poznanych akordów według         2) omawia zasady podanego sopranu, basu tworzenia konstrukcji cyfrowanego lub oznaczenia harmonicznej według funkcyjnego; danego oznaczenia 2) odtwarza zapisane funkcyjnego i basu konstrukcje w śpiewie cyfrowanego. zespołowym i na instrumencie;         3) tworzy własne konstrukcje harmoniczne różnorodne pod względem faktury, formy, obsady wykonawczej i stylistyki.         6) dźwięki obce i wymienia i definiuje 1) odróżnia w zapisie nutowym figuracja; rodzaje dźwięków dźwięki obce od akordowych; obcych. 2) wprowadza elementy figuracji do konstrukcji harmonicznej;         3) harmonizuje melodie sfigurowane.         7) alteracje; 1) definiuje pojęcie 1) rozpoznaje akordy alteracji; alterowane w zapisie nutowym;         2) wymienia rodzaje 2) stosuje akordy alterowane w alteracji; realizowanych zadaniach;         3) omawia 3) posługuje się zwrotem możliwości alteracji tristanowskim; poszczególnych 4) wykorzystuje zjawisko stopni skali alteracji w procesie majorowej i modulowania. minorowej.         8) wychylenia 1) definiuje pojęcie 1) stosuje akordy wtrącone w modulacyjne i wychylenia konstrukcjach harmonicznych; modulacje; modulacyjnego i 2) realizuje różne rodzaje akordu wtrąconego; modulacji w formie przebiegów         2) określa zasady zawierających wszystkie modulacji elementy procesu diatonicznej, modulacyjnego; chromatycznej i 3) harmonizuje melodie enharmonicznej. zawierające modulacje;         4) dokonuje analizy przebiegu modulacji w utworach muzycznych.         9) cechy 1) opisuje 1) wskazuje w utworach harmoniki w przezwyciężanie muzycznych zjawiska muzyce XX i XXI systemu dur-moll i harmoniczne wykraczające poza wieku; kształtowanie się ramy systemu dur-moll; harmoniki atonalnej; 2) klasyfikuje akordy i inne         2) omawia współbrzmienia ze względu na podstawowe kierunki ich budowę interwałową; i środki harmoniki 3) rozpoznaje skale i porządki atonalnej w muzyce harmoniczne stosowane w XX i XXI wieku; twórczości kompozytorów XX i         3) identyfikuje XXI wieku; tradycyjne i 4) wykorzystuje w swoich nowoczesne środki ćwiczeniach poznane środki harmoniczne w harmoniczne odpowiednie dla muzyce popularnej i danej konwencji stylistycznej filmowej. lub techniki kompozytorskiej.         10) analiza omawia zasady 1) dokonuje analizy harmoniczna. analizy harmonicznej utworów o różnej harmonicznej. fakturze i obsadzie wykonawczej;         2) rozpoznaje i opisuje środki harmoniczne zastosowane w utworze;         3) prezentuje wnioski z dokonanej przez siebie analizy harmonicznej. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), tablica w pięciolinię, sprzęt audiowizualny. HISTORIA MUZYKI Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA ORKIESTRA Realizacja podstawy programowej przedstawionej w dziale OBOWIĄZKOWE ZAJĘCIA EDUKACYJNE ARTYSTYCZNE TYLKO DLA SPECJALNOŚCI INSTRUMENTALISTYKA SPECJALIZACJA: PODSTAWY DYRYGOWANIA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykształcenie 3. Publiczna 4. Funkcjonowanie w środowisku z zakresu podstaw umiejętności prezentacja. artystycznym. dyrygowania. dyrygowania. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu podstaw dyrygowania. Uczeń:         1) zasady bezpieczeństwa i 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy; higieny pracy; 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo.         2) zarys historii i teorii 1) omawia w zarysie historię dyrygentury; dyrygentury; 2) określa funkcję oraz zadania dyrygenta;         3) wymienia wybitnych dyrygentów.         3) technika wykonawcza. 1) omawia warsztat wykonawczy, w tym postawę ciała;         2) opisuje możliwości techniczne operowania ciałem;         3) wskazuje podstawowe czynniki mające wpływ na realizację własnej koncepcji artystycznej;         4) określa schematy dyrygenckie oraz ruchy przygotowawcze.     2. Wykształcenie umiejętności dyrygowania. Uczeń:         1) aparat wykonawczy; 1) prezentuje poprawny aparat wykonawczy;         2) kontroluje prawidłową postawę i ułożenie rąk.         2) technika dyrygowania; 1) stosuje różne sposoby efektywnego przygotowania do pracy dyrygenta z uwzględnieniem zasad fizjologii;         2) stosuje schematy dyrygenckie;         3) wykonuje czytelne ruchy przygotowawcze;         4) posiada niezależność ruchów rąk;         5) dobiera rodzaj gestu w odniesieniu do określonego elementu dzieła muzycznego, w tym wskazuje przebieg procesu dynamicznego i artykulacji w utworze.         3) interpretacja; 1) interpretuje utwory zgodnie ze stylem danej epoki i ich budową formalną;         2) dobiera środki wyrazu zgodnie z charakterem prezentowanego utworu;         3) wykazuje się kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         4) specjalistyczna 1) posługuje się specjalistyczną terminologią; terminologia, notacja 2) realizuje zasady notacji muzycznej; muzycznej i techniki 3) omawia strukturę partytury; czytania partytury; 4) czyta partyturę wraz z partiami instrumentów transponujących;         5) wskazuje i omawia istotne dla dyrygenta fragmenty kompozycji;         6) realizuje fragmenty partytury na fortepianie;         7) sporządza wyciąg fortepianowy partytury.         5) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje proces ćwiczenia poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własną pracę podczas ćwiczenia;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów teoretycznych;         6) stosuje różne sposoby zapamiętywania tekstu nutowego;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         6) współpraca. 1) nawiązuje kontakt z zespołem i solistami;         2) realizuje zadania artystyczne w pracy z akompaniatorem;         3) dostosowuje technikę dyrygencką do składu i aparatu wykonawczego, charakteru utworu;         4) jest gotów do współpracy z kompozytorem.     3. Publiczna prezentacja. Uczeń:         1) praktyka estradowa; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) ocenia warunki akustyczne i przestrzenne sali i dostosowuje do nich sposób wykonania;         4) stosuje zasady poprawnego zachowania podczas publicznej prezentacji;         5) kontroluje przebieg utworu w partyturze podczas występu.         2) prezentacja w mediach 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację swojej pracy;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe i sposoby ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), tablica w pięciolinię, podium dyrygenckie, sprzęt audiowizualny. SPECJALIZACJA: PODSTAWY KOMPOZYCJI CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Zdobycie umiejętności 3. Kształtowanie postaw Treści nauczania podstawowej wiedzy wykorzystania w praktyce warunkujących świadome i z zakresu podstaw posiadanych wiadomości z odpowiedzialne kompozycji. zakresu podstaw funkcjonowanie w kompozycji. środowisku artystycznym. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) rozwijanie opisuje własną posługuje się terminami i 1) realizuje zadania wyobraźni twórczej, koncepcję twórczą pojęciami muzycznymi w samodzielnie zgodnie ze oryginalności (motyw, frazę, temat), odniesieniu do materiału wskazówkami nauczyciela; myślenia jako dowód muzycznego i języka 2) aktywnie udziela się w muzycznego i posiadanych dźwiękowego stosowanego przygotowaniach i samodzielności predyspozycji, na we własnym utworze. prezentacjach publicznych wypowiedzi bazie której następuje swoich kompozycji; muzycznej; kształcenie myślenia 3) zdobywa doświadczenie kompozytorskiego. i umiejętności przez         2) notacja określa zapis 1) posługuje się poprawną współpracę z muzyczna; współczesnej notacji notacją muzyczną; wykonawcami i muzycznej, w tym 2) stosuje elementy notacji dyrygentami; aproksymatywnej i współczesnej we własnej 4) tworzy i rozwija aleatorycznej, oraz praktyce twórczej; osobiste relacje z technik 3) rozwija sprawność i muzykami – wykonawcami wykonawczych. adekwatność własnej jego kompozycji; notacji muzycznej; 5) rozwija umiejętność         4) wykorzystuje pracy zespołowej na styku technologię informatyczną kompozytor-wykonawca. do zapisu własnego utworu.         3) kształtowanie 1) omawia skale oraz 1) posługuje się zestawem wrażliwości na właściwości różnych instrumentów i barwę techniczne i głosów, posługując się instrumentów i akustyczne wybranych fakturą solową, kameralną głosów; instrumentów i głosów symfoniczną, chóralną i ludzkich; elektroakustyczną;         2) wyjaśnia 2) stosuje zasady podstawowe zasady instrumentacji w zakresie instrumentacji. pracy nad określoną obsadą wykonawczą.         4) kształtowanie 1) omawia różne 1) samodzielnie komponuje wiedzy i tradycyjne i utwór na instrument umiejętności modernistyczne solowy, zespół kameralny, zastosowania techniki orkiestrę i chór; różnych technik kompozytorskie oraz 2) dokonuje wyboru w kompozytorskich, formy w zakresie zakresie odpowiedniej form i stylów w potrzebnym do estetyki i techniki do pracy twórczej. zrealizowania własnej zamierzonego pomysłu koncepcji twórczej; kompozytorskiego         2) opisuje własną (kompozycja oryginalna, koncepcje twórczą; eklektyczna, pastisz);         3) porównuje własną 3) wykorzystuje koncepcję twórczą do podstawowe umiejętności z cech istniejących zakresu warsztatu stylów i gatunków kompozytorskiego; muzycznych; 4) wykorzystuje wiedzę z         4) posiada wiedzę różnych przedmiotów umożliwiającą analizę ogólnomuzycznych, aby w słuchową, wzrokową sposób praktyczny i lub słuchowo- syntetyczny tworzyć wzrokową w własne kompozycje. kontekście własnych pomysłów muzycznych. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna z dostępem do Internetu.     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), pulpit, krzesła, tablica, sprzęt audiowizualny. SPECJALIZACJA: PODSTAWY MUZYKOLOGII CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w praktyce 3. Pogłębianie i z zakresu podstaw wiadomości z zakresu aktualizowanie wiedzy muzykologii. podstaw muzykologii. oraz doskonalenie Treści nauczania umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) wprowadzenie 1) charakteryzuje 1) posługuje się 1) analizuje i ocenia do muzykologii; historię, przedmioty podstawowymi pojęciami własne kompetencje; zainteresowania i cele z zakresu historii 2) identyfikuje obszary muzykologii jako nauki i systematyki muzykologii; wiedzy i umiejętności z uwzględnieniem 2) wskazuje obszary wymagające najnowszych zjawisk; działalności wybranych doskonalenia; polskich chórów, orkiestr, 3) aktualizuje swoją zespołów muzyki nowej, wiedzę i rozwija         2) identyfikuje różne filharmonii, festiwali, umiejętności obszary współczesnego stowarzyszeń, fundacji, wykorzystując różne życia muzycznego; wydawnictw oraz innych źródła informacji, w tym         3) wyjaśnia instytucji życia muzycznego; internetowe bazy wiedzy i problematykę 3) wyjaśnia wpływ badań serwisy strumieniowe, wykonawstwa muzykologicznych na potrafi dokonać selekcji historycznego; wykonawstwo; materiałów i krytycznie je         4) omawia podstawowe 4) streszcza dokonania ocenić; zagadnienia z zakresu wybranych teoretyków 4) angażuje się w historii teorii muzyki; muzyki; realizację wyznaczonych         5) opisuje wybrane 5) nakreśla problematykę zadań; zagadnienia z zakresu związaną z podstawami 5) aktywnie uczestniczy w psychologii muzyki; działania ludzkiego systemu życiu artystycznym.         6) omawia europejskie słuchowego, reakcjami i pozaeuropejskie emocjonalnymi na muzykę, kultury muzyczne; zdolnościami muzycznymi         7) omawia zasady (słuch absolutny, synestezja), dyskusji „tapetą akustyczną”, muzykologicznej. muzykoterapią;         6) rozpoznaje zjawiska emblematyczne dla poznanych kultur muzycznych europejskich i pozaeuropejskich.         2) pisemne i ustne 1) charakteryzuje typy 1) tworzy zróżnicowane wypowiedzi o prac z zakresu krytyki formy krytyk muzycznych, w muzyce; muzycznej; tym recenzje, eseje, podcasty         2) określa wybrane o muzyce, prelekcje – funkcje i techniki wprowadzenia do koncertów muzyki filmowej; szkolnych, wywiady         3) rozróżnia własności z wykonawcami lub języka używanego kompozytorami pracującymi w piśmiennictwie w szkole; naukowym 2) rozpoznaje takie zjawiska, i popularnonaukowym. jak: muzyka diegetyczna i niediegetyczna, Mickey Mousing, motywy przypominające, piosenka filmowa, cytaty z muzyki już zaistniałej;         3) interpretuje ujęcia muzyki w filmach fabularnych;         4) korzysta w celu analizy języka z czasopism muzycznych.         3) źródła 1) opisuje dzieje notacji 1) rozpoznaje różne typy muzyczne muzycznej; notacji; i notacja 2) identyfikuje cyfrowe 2) korzysta z cyfrowych muzyczna; biblioteki i repozytoria serwisów muzycznych; muzyczne; 3) posługuje się źródłami         3) odczytuje źródła nutowymi, ikonograficznymi muzyczne (nutowe, i dźwiękowymi pozyskanymi ikonograficzne z bibliotek i repozytoriów i dźwiękowe) cyfrowych; w bibliotekach i repozytoriach 4) wykonuje transkrypcje cyfrowych; źródeł w edytorach         4) rozróżnia nutowych; najpopularniejsze 5) stosuje dostępne w edytory nutowe; internecie wizualizacje do         5) podaje podstawowe interpretacji zjawisk zasady edycji plików muzycznych; dźwiękowych; 6) użytkuje ogólnodostępne         6) wskazuje sposoby narzędzia cyfrowe do analizy wizualizacji muzyki; utworów muzycznych.         7) określa możliwości ogólnodostępnych cyfrowych narzędzi wspomagających analizę muzyki.         4) muzyka wokół 1) charakteryzuje 1) realizuje spacery nas - konteksty podstawy ekologii dźwiękowe przy użyciu muzyki. akustycznej i teorii wybranych audiosfery; ogólnodostępnych aplikacji;         2) rozróżnia ciszę 2) prezentuje założenia myśli i dźwięk jako elementy Johna Cage’a i jej recepcję strukturalne muzyki; oraz podstawy estetyki noise;         3) omawia recepcję 3) wyszukuje obrazy i rzeźby muzyki w sztukach inspirowane muzyką oraz wizualnych; wizerunki kompozytorów;         4) określa przejawy 4) weryfikuje zastosowanie matematyki w muzyce; proporcji liczbowych,         5) wskazuje rolę kobiet algorytmów, kombinatoryki w historii muzyki; i procedur losowych         6) wymienia powiązania w muzyce oraz przekształceń między współczesną geometrycznych w zapisie kulturą muzyczną kompozycji muzycznych; a popkulturą. 5) nakreśla znaczenie kobiet w różnych obszarach działalności muzycznej;         6) rozpoznaje wpływ muzyki popularnej na twórczość kompozytorów ostatnich dekad oraz obecność muzyki klasycznej w popkulturze. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala lekcyjna.     2. Wyposażenie sali: ławki, krzesła, tablica, zestaw komputerowy, sprzęt audiowizualny. Minimalna liczba godzin kształcenia w zawodzie wynosi:         1) w ogólnokształcącej szkole muzycznej II stopnia:             a) w specjalności instrumentalistyka – 41 (w ujęciu tygodniowym),             b) w specjalności instrumentalistyka jazzowa – 54 (w ujęciu tygodniowym),             c) w specjalności rytmika – 47 1/ (w ujęciu tygodniowym), 3             d) w specjalności lutnictwo – 68 (w ujęciu tygodniowym),             e) w specjalności wokalistyka – 52 (w ujęciu tygodniowym),             f) w specjalności wokalistyka jazzowa – 59 2/ (w ujęciu tygodniowym), 3             g) w specjalności teoria muzyki – 41 1/ 1) (w ujęciu tygodniowym); 3         2) w szkole muzycznej II stopnia:             a) w specjalności instrumentalistyka – 56 1/ (w ujęciu tygodniowym), 3             b) w specjalności instrumentalistyka jazzowa – 56 (w ujęciu tygodniowym),             c) w specjalności rytmika – 64 (w ujęciu tygodniowym),             d) w specjalności wokalistyka – 54 (w ujęciu tygodniowym),             e) w specjalności wokalistyka jazzowa – 61 2/ (w ujęciu tygodniowym), 3             f) w specjalności teoria muzyki – 462) (w ujęciu tygodniowym).         1) Obliczono dla ucznia realizującego w klasach I–II specjalność instrumentalistyka jako zajmującą najmniejszą liczbę godzin kształcenia w ujęciu tygodniowym.         2) Obliczono dla ucznia realizującego w ramach czteroletniego cyklu kształcenia w klasach I–II specjalność wokalistyka jako zajmującą najmniejszą liczbę godzin kształcenia w ujęciu tygodniowym.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCCYEFNRIAO WW ZYA 3W4O3D70Z1IE) TANCERZ (SYMBOL CYFROWY 343701) Przedmiotem głównym w zawodzie tancerz jest taniec klasyczny. AUDYCJE MUZYCZNE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i z zakresu audycji praktyce wiadomości aktualizowanie muzycznych. z zakresu audycji wiedzy oraz muzycznych. doskonalenie umiejętności Treści nauczania zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) gatunki 1) określa rodzaje i 1) rozpoznaje na podstawie 1) analizuje i ocenia muzyczne; funkcje muzyki; przykładów słuchowych własne         2) charakteryzuje różne rodzaje muzyki kompetencje; wybrane gatunki muzyki (klasyczna, ludowa, 2) identyfikuje wokalnej, instrumentalna, wokalna, obszary wiedzy i instrumentalnej, absolutna, programowa); umiejętności wokalno- 2) rozpoznaje na podstawie wymagające instrumentalnej. materiału słuchowego doskonalenia; gatunki muzyczne. 3) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija         2) obsada 1) klasyfikuje 1) rozpoznaje na podstawie umiejętności wykonawcza; instrumenty ze względu materiału słuchowego lub wykorzystując na źródło dźwięku; materiałów wizualnych różne źródła         2) klasyfikuje głosy instrumenty muzyczne; informacji, w tym ludzkie; 2) rozpoznaje na podstawie internetowe bazy         3) omawia rodzaje materiału słuchowego wiedzy i serwisy zespołów głosy ludzkie; strumieniowe, wykonawczych. 3) rozpoznaje na podstawie potrafi dokonać materiału słuchowego lub selekcji materiałów materiałów wizualnych i krytycznie je różne zespoły ocenić; wykonawcze. 4) angażuje się w         3) faktura charakteryzuje rodzaje rozpoznaje na podstawie realizację muzyczna; faktury muzycznej. przykładu słuchowego i wyznaczonych materiałów wizualnych zadań; rodzaj faktury muzycznej. 5) aktywnie         4) zasady charakteryzuje rozpoznaje na podstawie uczestniczy w życiu kształtowania podstawowe zasady przykładu słuchowego lub artystycznym. dzieła muzycznego; kształtowania dzieła materiałów wizualnych muzycznego. zasadę kształtowania dzieła muzycznego.         5) współczynniki charakteryzuje porządkuje za pomocą dzieła muzycznego; współczynniki dzieła analizy słuchowej, muzycznego. wzrokowej lub słuchowo- wzrokowej współczynniki dzieła muzycznego.         6) muzyka ludowa; 1) określa cechy 1) porównuje na podstawie polskich tańców przykładów słuchowych narodowych i oraz materiałów wybranych tańców wizualnych cechy polskich innych narodów; tańców narodowych i         2) wyjaśnia pojęcie tańców innych narodów; stylizacji. 2) rozpoznaje przykłady stylizacji w twórczości wybranych kompozytorów.         7) historia muzyki. 1) charakteryzuje epoki 1) porządkuje epoki w historii muzyki; chronologicznie;         2) wymienia 2) określa cechy muzyczne kompozytorów typowe dla każdej epoki; reprezentatywnych dla 3) łączy dzieje muzyki poszczególnych epok. z innymi dziedzinami sztuki oraz z historią powszechną;         4) wypowiada się o muzyce stosując terminologię specjalistyczną. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), tablica, tablica w pięciolinię, sprzęt audiowizualny. HISTORIA TAŃCA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i z zakresu historii tańca. praktyce wiadomości z aktualizowanie zakresu historii tańca. wiedzy oraz doskonalenie Treści nauczania umiejętności zawodowych, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) periodyzacja 1) charakteryzuje epoki, 1) porządkuje epoki 1) analizuje i dziejów historii kierunki, style, chronologicznie od ocenia własne tańca; tendencje w dziejach prehistorii po kompetencje; historii tańca; współczesność; 2) identyfikuje         2) odczytuje dzieje 2) sytuuje w czasie obszary wiedzy i historii tańca i w przestrzeni umiejętności w kontekście geograficznej epoki, historyczno- kierunki, style, tendencje wymagające kulturowym; w dziejach historii tańca; doskonalenia;         3) wymienia dzieła 3) łączy dzieje historii 3) aktualizuje taneczne tańca z innymi swoją wiedzę i reprezentatywne dla dyscyplinami rozwija poszczególnych epok, artystycznymi i historią umiejętności kierunków i stylów powszechną; wykorzystując tańca. 4) łączy znaczące dzieła ze różne źródła środowiskiem informacji, w tym artystycznym; internetowe bazy         5) rozpoznaje na podstawie wiedzy i serwisy przykładów: źródłowych, strumieniowe, wizualnych i wizualno- potrafi dokonać słuchowych wybrane dzieła selekcji materiałów taneczne reprezentatywne i krytycznie je dla poszczególnych epok, ocenić; kierunków i stylów tańca; 4) angażuje się w         6) analizuje teksty realizację źródłowe. wyznaczonych         2) choreografowie, 1) charakteryzuje 1) przyporządkowuje zadań; tancerze i teoretycy osiągniecia wybranych najważniejszych 5) aktywnie tańca; zagranicznych i polskich zagranicznych i polskich uczestniczy w choreografów, tancerzy i choreografów, tancerzy i życiu teoretyków tańca; teoretyków do artystycznym.         2) określa czas, odpowiedniego okresu w którym działali historycznego oraz miejsca wybrani zagraniczni działalności; i polscy choreografowie, 2) łączy najważniejszych tancerze i teoretycy zagranicznych i polskich tańca. choreografów, tancerzy oraz teoretyków tańca z techniką, stylem, kierunkiem, rodzajem widowiska;         3) łączy najważniejszych zagranicznych i polskich choreografów, tancerzy z ich dziełami i kreacjami tanecznymi.         3) analiza i 1) formułuje 1) dokonuje wizualnej oraz interpretacja dzieł wypowiedzi o wizualno-słuchowej analizy tanecznych; wybranych dziełach dzieł tanecznych pod tanecznych z różnych względem strukturalnym i epok; estetycznym, z         2) interpretuje wybrane uwzględnieniem treści, dzieła taneczne w techniki, stylu i kierunku kontekście tańca, oraz ich interpretacji historycznym. z uzasadnieniem własnego stanowiska;         2) porównuje dzieła reprezentujące różne okresy historyczne, techniki, style i kierunki taneczne;         3) rozpoznaje rodzaje tańca, techniki, style i kierunki taneczne, rodzaje widowisk na podstawie opisu, nagrań i tekstów źródłowych.         4) polskie tańce 1) charakteryzuje 1) rozpoznaje na podstawie narodowe i tańce polskie tańce narodowe i przykładów: źródłowych, charakterystyczne; wybrane tańce wizualnych i wizualno- charakterystyczne; słuchowych polskie tańce         2) wymienia dzieła narodowe i tańce sceniczne, w których charakterystyczne; występuje polski folklor 2) rozpoznaje na podstawie taneczny i tańce przykładów: źródłowych, charakterystyczne. wizualnych oraz wizualno- słuchowych dzieła sceniczne, w których występuje polski folklor taneczny i tańce charakterystyczne.         5) taniec dawny; charakteryzuje wybrane 1) przyporządkowuje tańce dawne. wybrane tańce dawne do odpowiedniego okresu historycznego;         2) rozpoznaje na podstawie przykładów: źródłowych, wizualnych i wizualno- słuchowych wybrane tańce dawne.         6) zespoły 1) wymienia znaczące łączy zespoły z techniką taneczne; zespoły baletowe i taneczną, repertuarem, taneczne w Polsce i na założycielem i miejscem świecie; działalności.         2) podaje znaczących założycieli zespołów baletowych i tanecznych oraz ich osiągnięcia.         7) szkoły tańca wskazuje szkoły tańca 1) łączy szkoły tańca klasycznego; klasycznego. klasycznego z ich przedstawicielami;         2) przyporządkowuje szkoły tańca klasycznego do odpowiedniego okresu historycznego;         3) rozpoznaje na podstawie przykładów: źródłowych, wizualnych oraz wizualno- słuchowych cechy szkół tańca klasycznego.         8) specjalistyczna 1) definiuje terminy i 1) stosuje terminy i pojęcia terminologia. pojęcia z dziedziny z dziedziny teorii, estetyki i teorii, estetyki i historii historii tańca dotyczące: tańca; notacji tańca, technik tańca,         2) definiuje terminy i technik wspomagających pojęcia związane ze taniec, dzieła tanecznego, współczesnymi dziełami procesu powstawania dzieła tanecznymi. i kanonów sztuki tańca;         2) stosuje terminy i pojęcia związane z realizacją współczesnego dzieła tanecznego. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Sprzęt audiowizualny. PARTNEROWANIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie wiedzy z zakresu posługiwania się techniką publiczna. w środowisku partnerowania. partnerowania w artystycznej formie. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu partnerowania. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy tancerza; bezpieczeństwa i 2) identyfikuje zagrożenia powstające przy intensywnym wysiłku fizycznym w higieny pracy; partnerowaniu oraz przy tańczeniu w duecie i grupie;         3) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym wyjaśnia zasady odżywiania i regeneracji, omawia sposoby przygotowania ciała do wytężonej pracy fizycznej i metody radzenia sobie ze stresem.         2) wiedza z 1) definiuje kanony estetyki poszczególnych technik tanecznych; zakresu 2) wyjaśnia podobieństwo i oddziaływanie na siebie technik tańca; partnerowania; 3) wymienia reprezentatywne dzieła światowej literatury baletowej;         4) wymienia wybitnych choreografów i tancerzy o znaczącym dorobku artystycznym.         3) technika 1) identyfikuje pozy i elementy partnerowania charakterystyczne dla różnych partnerowania. technik tanecznych;         2) omawia sposoby wykonania elementów partnerowania w duecie i w grupie;         3) określa czynności partnerów w duecie i w grupie;         4) wyjaśnia terminologię specjalistyczną;         5) odczytuje związek budowy ciała z możliwościami wykonawczymi.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się techniką partnerowania w artystycznej formie. Uczeń:         1) technika 1) stosuje partnerowanie właściwe dla różnych technik; taneczna; 2) prezentuje koordynację ruchu właściwą dla partnerowania w różnych technikach;         3) planuje i kontroluje swoje przemieszczanie się w przestrzeni tanecznej w kontakcie z partnerem i grupą;         4) wykorzystuje pamięć muzyczno-ruchową;         5) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę teoretyczną z zakresu różnych technik;         6) posługuje się specjalistyczną terminologią;         7) stosuje różne sposoby przygotowania ciała i umysłu do pracy fizycznej.         2) interpretacja i 1) interpretuje ruch zgodnie ze stylem danej epoki lub danego choreografa; kreacja; 2) nadaje ruchowi wyrazistość, ekspresję i indywidualny wyraz artystyczny;         3) wykazuje się kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         3) samodzielna 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; praca; 2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje różne sposoby wzmacniania ciała i rozwijania jego możliwości;         6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         7) planuje i organizuje systematyczną pracę.         4) współpraca. 1) współpracuje z partnerem w duetach i z partnerami w choreografiach zespołowych;         2) współtworzy wyraz artystyczny w kontakcie z partnerem i partnerami z zespołu;         3) współpracuje z twórcami, artystami, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka 1) koncentruje się podczas występu; sceniczna; 2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej;         4) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania;         5) prezentuje choreografię zgodnie z właściwym dla niej stylem lub konwencją choreograficzną.         2) prezentacja w 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań mediach artystycznych; cyfrowych. 2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację własnych prezentacji;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój 1) analizuje własne kompetencje; artystyczny i 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia; zawodowy; 3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku zawodowa. artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA:     1. Sala baletowa.     2. Wyposażenie sali: ściana z lustrami, drążek, specjalistyczna podłoga baletowa, fortepian lub pianino.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Scena teatralna lub sala koncertowa. RYTMIKA CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie wiedzy 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i z zakresu rytmiki. praktyce posiadanych aktualizowanie wiadomości wiedzy, w tym z Treści nauczania z zakresu rytmiki. wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) zasady 1) określa warunki 1) dobiera metody i 1) analizuje i ocenia bezpieczeństwa i bezpieczeństwa i sposoby realizacji ćwiczeń własne higieny pracy; higieny pracy; do zastanych warunków; kompetencje;         2) określa czynniki 2) przestrzega ustalonych 2) identyfikuje wpływające na zasad bezpieczeństwa i obszary wiedzy i bezpieczeństwo. higieny pracy. umiejętności         2) notacja określa zasady notacji 1) stosuje poznane zasady wymagające muzyczna; muzycznej: pięciolinia, notacji muzycznej; doskonalenia; położenie nut na 2) realizuje nuty głosem 3) aktualizuje swoją pięciolinii, klucz z użyciem nazw wiedzę i rozwija wiolinowy i basowy, solmizacyjnych i umiejętności znaki chromatyczne, literowych. wykorzystując nazwy nut literowe i różne źródła solmizacyjne. informacji, w tym         3) metrorytmika; 1) rozróżnia wartości i 1) tworzy lub improwizuje internetowe bazy grupy rytmiczne nut i rytmy w wybranych wiedzy i serwisy pauz; taktach z zastosowaniem strumieniowe,         2) rozróżnia takty o znanych wartości potrafi dokonać ćwierćnutowej i rytmicznych oraz grup selekcji materiałów ósemkowej jednostce rytmicznych; i krytycznie je miary; 2) rozpoznaje i zapisuje ocenić;         3) definiuje takty proste usłyszane tematy 4) angażuje się w i złożone; rytmiczne; realizację         4) rozróżnia regularny i 3) realizuje tematy wyznaczonych nieregularny podział rytmiczne w sposób zadań; wartości rytmicznych; ustalony lub ruchem 5) aktywnie         5) identyfikuje dowolnym; uczestniczy w życiu przedtakt; 4) wykonuje rytmy z artystycznym.         6) rozróżnia grupy uzupełnieniem i z rytmiczne; przedtaktem;         7) wyjaśnia zasady 5) realizuje łańcuchy tworzenia rytmów tematów rytmicznych; uzupełniających; 6) realizuje różne formy         8) określa zasady polirytmii i polimetrii oraz łańcucha tematów ostinato. rytmicznych;         9) omawia zjawisko polirytmii i polimetrii;         10) definiuje pojęcia synkopy i ostinato.         4) terminologia identyfikuje pojęcia: 1) stosuje poznane pojęcia muzyczna; akcent, miara taktu, takt, w wypowiedzi ustnej i kreska taktowa, pisemnej; oznaczenia metryczne, 2) realizuje poznane znaki repetycji, volta. pojęcia w działaniach w zakresie rytmiki.         5) elementy dzieła 1) nazywa poszczególne 1) stosuje poznane pojęcia muzycznego; elementy dzieła w działaniach muzycznego; praktycznych;         2) definiuje podstawowe 2) klasyfikuje zjawiska z typy formy i faktury zakresu elementów dzieła muzycznej; muzycznego we         3) określa frazę fragmentach muzycznych muzyczną i budowę na podstawie analizy formalną utworu. słuchowej, wzrokowej i słuchowo-wzrokowej;         3) przekłada poszczególne elementy dzieła muzycznego na język ciała;         4) komponuje ruch zgodnie z frazą muzyczną i budową utworu.         6) systemy 1) rozróżnia pojęcia 1) rozpoznaje ze słuchu, dźwiękowe i majoru i minoru oraz buduje, realizuje głosem i struktury oparte na nich struktury na instrumentach oraz muzyczne; melodyczne (gamy i wyraża w ruchu poznane trójdźwięki); struktury melodyczno-         2) określa budowę gam rytmiczne; durowych w odmianie 2) improwizuje głosem, na naturalnej (do jednego instrumentach lub w ruchu znaku przykluczowego) motywy melodyczno- i gamy a-moll w rytmiczne. odmianie naturalnej i harmonicznej;         3) określa budowę triady harmonicznej w poznanych gamach;         4) definiuje pojęcia półtonu i całego tonu;         5) rozróżnia wybrane interwały.         7) śpiew; omawia zasady 1) stosuje zasady prawidłowego prawidłowego oddychania oddychania w mowie i w mowie i śpiewie; śpiewie. 2) wykonuje piosenki jednogłosowe i kanony.         8) aparat ruchowy, 1) określa podstawowe 1) wykonuje ćwiczenia z estetyka ruchu; zasady działania ciała odpowiednią estetyką ludzkiego (praca mięśni ruchu, precyzją i stawów, prawidłowa wykonawczą i postawa); koordynacją;         2) wyjaśnia zasady 2) utrzymuje prawidłową koordynacji ruchowej w postawę ciała; ćwiczeniu. 3) wykorzystuje orientację przestrzenną;         4) łączy umiejętność koncentracji, samokontroli, podzielności uwagi, szybkiej reakcji;         5) tworzy własne etiudy muzyczno-ruchowe w oparciu o zagadnienia realizowane na zajęciach;         6) interpretuje ruchem muzykę indywidualnie i w grupie;         7) wyraża stany emocjonalne za pomocą ruchu;         8) wykonuje kompozycje przestrzenno-ruchowe.         9) gra na identyfikuje instrumenty 1) używa instrumentów w instrumentach. z instrumentarium Orffa. sposób konwencjonalny i niekonwencjonalny;         2) tworzy i odtwarza proste akompaniamenty;         3) realizuje proste struktury melodyczno- rytmiczne na instrumencie melodycznym;         4) tworzy wypowiedzi dźwiękowe z użyciem wybranego instrumentu na zadany temat. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica, tablica w pięciolinię, instrumentarium Orffa, akcesoria do nauki rytmiki, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. TANIEC DAWNY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie wiedzy z zakresu posługiwania się techniką tańca publiczna. w środowisku tańca dawnego. dawnego w formie artystycznej. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu tańca dawnego. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy tancerza; bezpieczeństwa i 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym wyjaśnia zasady higieny pracy; odżywiania i regeneracji, omawia sposoby przygotowania ciała do wytężonej pracy fizycznej i metody radzenia sobie ze stresem.         2) wiedza z zakresu 1) definiuje kanony estetyki w poszczególnych epokach; tańca dawnego; 2) rozróżnia style i formy taneczne oraz kierunki tańca charakterystyczne dla poszczególnych epok historycznych od XVI do XIX wieku;         3) omawia i opisuje formy taneczne występujące w różnych epokach;         4) identyfikuje systemy notacji tańców dawnych;         5) opisuje kostium charakterystyczny dla każdego stylu tańca;         6) charakteryzuje obyczaje i wzorce zachowań w epokach dawnych;         7) identyfikuje utwory muzyczne charakterystyczne dla określonych stylów i form tanecznych;         8) wymienia choreografie reprezentatywne dla poszczególnych epok i stylów;         9) omawia twórczość teoretyczną i choreograficzną mistrzów tańca z różnych epok.         3) technika tańca 1) charakteryzuje styl i charakter tańców dawnych i muzyki dawnej; dawnego. 2) podaje zasady wykonania poszczególnych kroków i figur typowych dla form tanecznych;         3) wyjaśnia terminologię specjalistyczną.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się techniką tańca dawnego w formie artystycznej. Uczeń:         1) technika 1) wykonuje wybrane tańce dawne z okresu od XVI do XIX wieku; taneczna; 2) posługuje się koordynacją ruchu właściwą dla tańca dawnego;         3) planuje i kontroluje swoje przemieszczanie się w przestrzeni tanecznej;         4) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę teoretyczną;         5) stosuje terminologię specjalistyczną;         6) prezentuje wybrane tańce dawne we właściwym dla nich tempie i charakterze;         7) stosuje różne sposoby przygotowania ciała i umysłu do pracy fizycznej.         2) interpretacja i 1) stosuje właściwy styl dla każdej formy tanecznej; kreacja; 2) tworzy charakter postaci za pomocą retoryki gestu, ekspresji ciała i rekwizytu;         3) wykorzystuje afekty stosowane w muzyce dawnej;         4) nadaje ruchowi wyrazistość, ekspresję i indywidualny wyraz artystyczny;         5) wykazuje się kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         3) samodzielna 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; praca; 2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) stosuje różne sposoby wzmacniania ciała i rozwijania jego możliwości;         6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         7) planuje i organizuje systematyczną pracę.         4) współpraca. 1) współpracuje z partnerem w duetach i z partnerami w choreografiach zespołowych;         2) współtworzy wyraz artystyczny w kontakcie z partnerem i partnerami z zespołu;         3) współpracuje z twórcami, artystami, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka 1) koncentruje się podczas występu; sceniczna; 2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej;         4) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania;         5) prezentuje choreografię zgodnie z właściwym dla niej stylem lub konwencją choreograficzną.         2) prezentacja w 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań mediach cyfrowych. artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację własnych prezentacji;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój 1) analizuje własne kompetencje; artystyczny i 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia; zawodowy; 3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA:     1. Sala baletowa.     2. Wyposażenie sali: ściana z lustrami, drążek, specjalistyczna podłoga baletowa, fortepian lub pianino.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Scena teatralna lub sala koncertowa. TANIEC KLASYCZNY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie wiedzy z zakresu posługiwania się techniką tańca publiczna. w środowisku tańca klasycznego. klasycznego w formie artystycznej. artystycznym. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu tańca klasycznego. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy tancerza; bezpieczeństwa i 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym wyjaśnia zasady higieny pracy; odżywiania i regeneracji, omawia sposoby przygotowania ciała do wytężonej pracy fizycznej i metody radzenia sobie ze stresem.         2) wiedza z zakresu 1) charakteryzuje estetykę tańca klasycznego; tańca klasycznego; 2) charakteryzuje sceniczne formy prezentacji;         3) podaje znaczenie koordynacji muzyczno-ruchowej;         4) opisuje kostium baletowy charakterystyczny dla danego stylu;         5) wymienia reprezentatywne dzieła światowej literatury baletowej;         6) wymienia wybitnych tancerzy o znaczącym dorobku artystycznym.         3) technika tańca 1) omawia strukturę lekcji tańca klasycznego, w tym nazywa i opisuje klasycznego. ćwiczenia, pozy oraz skład kombinacji;         2) określa zadania oraz cel poszczególnych ćwiczeń;         3) podaje zasady wykonania poszczególnych ćwiczeń, póz i kombinacji;         4) określa charakter muzyki oraz jej związek z ruchem;         5) wyjaśnia terminologię specjalistyczną;         6) identyfikuje wpływ anatomicznej budowy ciała na jakość ruchu.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się techniką tańca klasycznego w formie artystycznej. Uczeń:         1) technika 1) wykonuje ćwiczenia tańca klasycznego w kombinacjach przy drążku i na taneczna; środku sali, a także w kombinacjach allegro oraz z zastosowaniem point (dotyczy grupy dziewcząt);         2) prezentuje fragmenty z repertuaru tańca klasycznego;         3) kontroluje ustawienie ciała oraz pozycji rąk i nóg;         4) utrzymuje równowagę na dwóch i jednej nodze;         5) prezentuje koordynację muzyczno-ruchową, swobodę wykonawczą, płynność i elegancję zgodne z estetyką tańca klasycznego;         6) wykonuje ćwiczenia we właściwym dla nich tempie i charakterze;         7) wykorzystuje potencjał własnego ciała;         8) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę teoretyczną;         9) posługuje się terminologią specjalistyczną w mowie i piśmie;         10) stosuje różne sposoby przygotowania ciała i umysłu do pracy fizycznej.         2) interpretacja i 1) interpretuje repertuar baletowy zgodnie ze stylem danej epoki lub wizją kreacja; choreografa;         2) nadaje ruchowi wyrazistość, ekspresję i indywidualny wyraz artystyczny;         3) wykazuje się kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         3) samodzielna 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; praca; 2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) obserwuje wykonywanie zadań przez innych uczniów, wyciąga wnioski i wdraża je do swojej pracy;         6) stosuje różne sposoby wzmacniania ciała i rozwijania jego możliwości;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         4) współpraca. 1) współtworzy wyraz artystyczny wraz z partnerem i członkami zespołu;         2) współpracuje z twórcami, artystami, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka 1) koncentruje się podczas występu; sceniczna; 2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej;         4) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania;         5) prezentuje choreografię zgodnie z właściwym dla niej stylem lub konwencją choreograficzną.         2) prezentacja w 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji zadań mediach artystycznych; cyfrowych. 2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację własnych prezentacji;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój 1) analizuje własne kompetencje; artystyczny i 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia; zawodowy; 3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w zawodowa. środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA:     1. Sala baletowa.     2. Wyposażenie sali: ściana z lustrami, drążek, specjalistyczna podłoga baletowa, fortepian lub pianino.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Scena teatralna lub sala koncertowa. TANIEC LUDOWY I CHARAKTERYSTYCZNY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie w wiedzy z zakresu umiejętności posługiwania publiczna. środowisku tańca ludowego i się techniką tańca ludowego i artystycznym. charakterystycznego. charakterystycznego w formie artystycznej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu tańca ludowego i charakterystycznego. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy tancerza; bezpieczeństwa i 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym wyjaśnia higieny pracy; zasady odżywiania i regeneracji, omawia sposoby przygotowania ciała do wytężonej pracy fizycznej i metody radzenia sobie ze stresem.         2) wiedza z zakresu 1) charakteryzuje style i formy taneczne; tańca ludowego i 2) omawia uwarunkowania społeczne i kulturowe oraz warunki charakterystycznego; geograficzne mające wpływ na styl i formę tańca;         3) opisuje stroje i ich wpływ na ruch i gest taneczny;         4) rozpoznaje schematy rytmiczne charakterystyczne dla różnych form i stylów tańca;         5) wymienia reprezentatywne dla techniki tańca charakterystycznego dzieła światowej literatury baletowej i uznanych zespołów ludowych;         6) wymienia wybitnych choreografów tworzących w technice tańca charakterystycznego i tancerzy charakterystycznych o znaczącym dorobku artystycznym.         3) technika tańca 1) wymienia elementy, kroki i figury taneczne; ludowego i 2) podaje zasady wykonawcze poszczególnych kroków i figur tanecznych; charakterystycznego. 3) określa charakter muzyki oraz jej związek z ruchem;         4) wyjaśnia pojęcia specjalistyczne.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się techniką tańca ludowego i charakterystycznego w formie artystycznej. Uczeń:         1) technika taneczna; 1) wykonuje elementy, kroki i figury w formie właściwej dla danego stylu tańca oraz w formie stylizacji;         2) posługuje się koordynacją ruchu właściwą dla danej formy i stylu tanecznego;         3) posługuje się rekwizytami typowymi dla danej formy i stylu tanecznego;         4) odzwierciedla w ruchu struktury rytmiczne i charakter muzyki;         5) prezentuje taniec solo, w parze i w zespole;         6) planuje i kontroluje swoje przemieszczanie się w przestrzeni;         7) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę teoretyczną;         8) posługuje się specjalistyczną terminologią;         9) stosuje różne sposoby przygotowania ciała i umysłu do pracy fizycznej.         2) interpretacja i 1) stosuje ekspresję właściwą dla danego stylu i formy tanecznej; kreacja; 2) łączy w indywidualny sposób technikę z ekspresją sceniczną;         3) wykazuje się kreatywnością, muzykalnością i wrażliwością artystyczną.         3) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) obserwuje wykonywanie zadań przez innych uczniów, wyciąga wnioski i wdraża je do swojej pracy;         6) doskonali swoją siłę fizyczną i sprawność ruchową;         7) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         8) planuje i organizuje systematyczną pracę.         4) współpraca. 1) współpracuje z partnerem w duetach i z partnerami w choreografiach zespołowych;         2) współtworzy wyraz artystyczny w kontakcie z partnerem i partnerami z zespołu;         3) współpracuje z twórcami, artystami, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej;         4) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania choreografii;         5) prezentuje choreografię zgodnie z właściwym dla niej stylem lub konwencją choreograficzną.         2) prezentacja w 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji mediach cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację własnych prezentacji;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny 1) analizuje własne kompetencje; i zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA:     1. Sala baletowa.     2. Wyposażenie sali: ściana z lustrami, drążek, specjalistyczna podłoga baletowa, fortepian lub pianino.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny.     4. Scena teatralna lub sala koncertowa. TANIEC WSPÓŁCZESNY CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykształcenie umiejętności 3. Prezentacja 4. Funkcjonowanie wiedzy z zakresu tańca posługiwania się technikami tańca publiczna. w środowisku współczesnego. współczesnego w formie artystycznym. artystycznej. Treści nauczania Kryteria weryfikacji     1. Przyswojenie wiedzy z zakresu tańca współczesnego. Uczeń:         1) zasady 1) określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy tancerza; bezpieczeństwa i 2) omawia czynniki wpływające na bezpieczeństwo, w tym wyjaśnia higieny pracy; zasady odżywiania i regeneracji, omawia sposoby przygotowania ciała do wytężonej pracy fizycznej i metody radzenia sobie ze stresem.         2) wiedza z zakresu 1) charakteryzuje style i techniki tańca modern, contemporary i inne tańca współczesnego; współczesne formy tańca;         2) opisuje systematyki technik tańca współczesnego;         3) definiuje różne estetyki tańca;         4) wyjaśnia związki i zależności między teoretycznymi i praktycznymi elementami technik tańca współczesnego;         5) identyfikuje podobieństwa i oddziaływanie na siebie różnych technik i form tańca;         6) wymienia dzieła choreograficzne reprezentatywne dla techniki tańca współczesnego;         7) wymienia wybitnych choreografów tworzących w technikach tańca współczesnego o znaczącym dorobku artystycznym.         3) technika tańca 1) omawia elementy ruchowe wchodzące w skład kombinacji tanecznych; współczesnego. 2) wyjaśnia pojęcia typowe dla tańca współczesnego;         3) określa zadania oraz cel poszczególnych elementów ruchowych;         4) określa związek ruchu z muzyką.     2. Wykształcenie umiejętności posługiwania się technikami tańca współczesnego w formie artystycznej. Uczeń:         1) technika taneczna; 1) posługuje się zasadami technik tańca współczesnego;         2) wykorzystuje wiedzę z anatomii i fizjologii;         3) wykonuje ćwiczenia, zadania i kombinacje ruchowe we wszystkich płaszczyznach, na różnych poziomach i w różnych kierunkach w przestrzeni;         4) kontroluje ustawienie ciała oraz pozycji rąk i nóg;         5) realizuje związki między ruchem a muzyką;         6) stosuje terminologię specjalistyczną;         7) stosuje różne sposoby przygotowania ciała i umysłu do wytężonej pracy.         2) interpretacja i 1) łączy w indywidualny sposób technikę z ekspresją sceniczną; kreacja; 2) wykorzystuje wyobraźnię, intuicję, emocjonalność i zdolność twórczego myślenia w pracy artystycznej;         3) wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu teorii tańca;         4) realizuje własne koncepcje artystyczne.         3) samodzielna praca; 1) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;         2) realizuje samodzielny proces ćwiczenia według wskazówek nauczyciela;         3) kontroluje własne wykonanie;         4) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;         5) doskonali swoją siłę fizyczną i sprawność ruchową;         6) korzysta z narzędzi pomocnych w ćwiczeniu;         7) planuje i organizuje systematyczną pracę.         4) współpraca. 1) współpracuje z partnerem i zespołem tancerzy;         2) współtworzy wyraz artystyczny w kontakcie z partnerem i członkami zespołu;         3) współpracuje z twórcami, artystami, inspicjentem oraz obsługą techniczną sceny.     3. Prezentacja publiczna. Uczeń:         1) praktyka sceniczna; 1) koncentruje się podczas występu;         2) opanowuje tremę;         3) stosuje zasady odpowiedniego zachowania podczas prezentacji scenicznej;         4) ocenia warunki sceniczne i dostosowuje do nich sposób wykonania choreografii;         5) prezentuje choreografię zgodnie z właściwym dla niej stylem lub konwencją choreograficzną.         2) prezentacja w 1) korzysta z technologii informacyjnej i komunikacyjnej w realizacji mediach cyfrowych. zadań artystycznych;         2) obsługuje sprzęt elektroniczny umożliwiający rejestrację własnych prezentacji;         3) potrafi publikować swoje prezentacje artystyczne z zachowaniem ochrony własności intelektualnej.     4. Funkcjonowanie w środowisku artystycznym. Uczeń:         1) rozwój artystyczny i 1) analizuje własne kompetencje; zawodowy; 2) identyfikuje obszary wiedzy i umiejętności wymagające doskonalenia;         3) wyznacza sobie cele rozwojowe, sposoby i terminy ich realizacji;         4) aktualizuje swoją wiedzę i rozwija umiejętności;         5) wykorzystuje różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;         6) dokumentuje i archiwizuje własne dokonania twórcze;         7) aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym.         2) etyka zawodowa. 1) przestrzega zasad etycznych oraz utrzymuje właściwe relacje w środowisku artystycznym;         2) przewiduje skutki podejmowanych działań i ponosi odpowiedzialność za podejmowane decyzje. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA:     1. Sala baletowa.     2. Wyposażenie sali: ściana z lustrami, drążek, specjalistyczna podłoga baletowa, fortepian lub pianino.     3. Wyposażenie szkoły: sprzęt audiowizualny, maty gimnastyczne.     4. Scena teatralna lub sala koncertowa. UMUZYKALNIENIE CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w 3. Pogłębianie i wiedzy z zakresu praktyce wiadomości z aktualizowanie umuzykalnienia. umuzykalnienia. wiedzy, w tym z Treści nauczania wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) zasady 1) określa warunki 1) dobiera metody i 1) analizuje i ocenia bezpieczeństwa i bezpieczeństwa i sposoby realizacji własne kompetencje; higieny pracy; higieny pracy; ćwiczeń do zastanych 2) identyfikuje obszary         2) określa czynniki warunków; wiedzy i umiejętności wpływające na 2) przestrzega wymagające bezpieczeństwo. ustalonych zasad doskonalenia; bezpieczeństwa i 3) aktualizuje swoją higieny pracy. wiedzę i rozwija         2) zasady muzyki i 1) odczytuje 1) stosuje poznane umiejętności zagadnienia rytmiczne; podstawowe sposoby zasady notacji wykorzystując różne zapisu muzyki; muzycznej; źródła informacji, w         2) rozróżnia wartości 2) rozpoznaje i tym internetowe bazy rytmiczne nut i pauz, zapisuje tematy wiedzy i serwisy grupy rytmiczne oraz rytmiczne; strumieniowe, potrafi inne zjawiska 3) tworzy i dokonać selekcji metrorytmiczne; improwizuje rytmy w materiałów i         3) rozróżnia takty o taktach o wybranym krytycznie je ocenić; ćwierćnutowej i metrum z 4) angażuje się w ósemkowej jednostce zastosowaniem realizację miary; znanych wartości wyznaczonych zadań;         4) definiuje rytmicznych i pauz; 5) aktywnie podstawowe rytmy 4) stosuje w uczestniczy w życiu narodowych tańców aktywności muzycznej artystycznym. polskich; rytmy         5) wykazuje się charakterystyczne dla znajomością polskich tańców terminologii narodowych; związanej z 5) posługuje się elementami dzieła poznanymi pojęciami muzycznego; w wypowiedzi ustnej i         6) podaje zasady pisemnej oraz w tworzenia wybranych działaniach form muzycznych. muzycznych;         6) klasyfikuje poznane zjawiska we fragmentach muzycznych na podstawie analizy słuchowej, wzrokowej i słuchowo- wzrokowej.         3) kształcenie słuchu – 1) omawia zasady 1) stosuje zasady solfeż i czytanie nut prawidłowego prawidłowego głosem; oddychania w mowie i oddychania w mowie i śpiewie; śpiewie;         2) rozróżnia i 2) śpiewa z definiuje określenia: prawidłową dykcją i skala, gama, tonacja; intonacją;         3) definiuje pojęcia 3) rozpoznaje i skali majorowej i zapisuje ze słuchu minorowej; struktury         4) określa budowę melodyczne; gam majorowych i 4) gra i realizuje minorowych; głosem poznane         5) odczytuje schemat struktury melodyczne koła kwintowego; (gamy, trójdźwięki,         6) rozróżnia struktury interwały) oraz melodyczne: skale motywy melodyczno- majorowe i minorowe, rytmiczne – ze słuchu trójdźwięki majorowe oraz odczytując zapis i minorowe; nutowy z użyciem         7) określa budowę nazw solmizacyjnych i triady harmonicznej literowych; tonacjach majorowych 5) buduje gamy i minorowych; majorowe i minorowe         8) określa budowę przy pomocy koła oraz oznaczenia kwintowego; interwałów prostych. 6) buduje, realizuje głosem i gra triady harmoniczne w tonacjach majorowych i minorowych;         7) rozpoznaje i buduje interwały proste.         4) aktywność twórcza i 1) wskazuje różnice 1) używa głosu i wyobraźnia muzyczna; między kreacją a instrumentów w odtworzeniem; sposób         2) identyfikuje konwencjonalny i instrumenty z niekonwencjonalny; instrumentarium 2) tworzy i odtwarza Orffa. akompaniamenty o różnych funkcjach (do piosenek, ilustracje dźwiękowe);         3) tworzy wypowiedzi dźwiękowe z użyciem głosu lub wybranego instrumentu na zadany temat;         4) wykonuje ze słuchu i z zapisu nutowego: piosenki jednogłosowe, kanony bez akompaniamentu oraz z akompaniamentem;         5) wykorzystuje rytm słowa w melorecytacjach i działaniach aktorskich.         5) źródła wiedzy i ich 1) wskazuje i 1) posługuje się wykorzystanie. wymienia źródła różnymi źródłami informacji o muzyce; informacji o muzyce;         2) identyfikuje źródła 2) tworzy wypowiedzi wiedzy na zadany na zadany temat; temat. 3) przygotowuje prezentacje (w tym multimedialne) wybranych zagadnień muzycznych. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna.     2. Wyposażenie sali: tablica, tablica w pięciolinię, instrumentarium Orffa, instrument klawiszowy (klasyczny lub elektroniczny), sprzęt audiowizualny. WIEDZA O TAŃCU CELE KSZTAŁCENIA Wiedza Umiejętności Kompetencje     1. Przyswojenie 2. Wykorzystanie w praktyce 3. Pogłębianie i Treści nauczania podstawowej wiedzy posiadanych wiadomości z aktualizowanie o tańcu. zakresu wiedzy o tańcu. wiedzy, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjnej i komunikacyjnej. Kryteria weryfikacji – uczeń:         1) pojęcie tańca; 1) definiuje pojęcie rozpoznaje na podstawie 1) analizuje i tańca; przykładów: źródłowych, ocenia własne         2) określa rodzaje wizualnych oraz wizualno- kompetencje; i funkcje tańca; słuchowych różne rodzaje oraz 2) identyfikuje         3) omawia różne techniki tańca. obszary wiedzy i techniki tańca. umiejętności         2) dzieło 1) nazywa dzieła 1) rozpoznaje i streszcza na wymagające taneczne; taneczne podstawie przykładów: doskonalenia; reprezentatywne dla źródłowych, wizualnych oraz 3) aktualizuje różnych epok i stylów wizualno-słuchowych dzieła swoją wiedzę i tańca; taneczne reprezentatywne dla rozwija         2) definiuje elementy różnych epok i stylów tańca; umiejętności składowe i formy 2) przyporządkowuje dzieła wykorzystując dzieła tanecznego; taneczne do epoki, w której różne źródła         3) charakteryzuje powstały; informacji, w tym proces tworzenia 3) dokonuje oceny elementów internetowe bazy dzieła tanecznego. składowych dzieła tanecznego; wiedzy i serwisy         4) łączy taniec z innymi strumieniowe, dyscyplinami artystycznymi i potrafi dokonać historią powszechną. selekcji materiałów         3) zawody nazywa zawody 1) porównuje specyfikę pracy i krytycznie je związane związane z tańcem takich zawodów jak: choreograf, ocenić; z tańcem i dziełem tanecznym. tancerz, baletmistrz, pedagog 4) angażuje się w i dziełem tańca, instruktor tańca; realizację tanecznym; 2) uzasadnia rolę i znaczenie wyznaczonych zawodów związanych z procesem zadań; tworzenia dzieła tanecznego. 5) aktywnie         4) taniec we 1) wymienia typy 1) łączy nazwiska wybitnych uczestniczy w współczesnej instytucji kultury twórców z ich dziełami oraz życiu Polsce; związane z tańcem; miejscem, w którym te dzieła artystycznym.         2) wymienia powstały; najważniejsze 2) rozpoznaje patronów szkół zawodowe zespoły baletowych i charakteryzuje ich taneczne, wybitnych działalność artystyczną. twórców i ich dzieła;         3) wskazuje najważniejsze polskie konkursy tańca.         5) taniec we 1) wymienia łączy nazwiska wybitnych współczesnym najważniejsze twórców z ich dziełami oraz świecie; zawodowe zespoły miejscem, w którym te dzieła taneczne, wybitnych powstały. twórców i ich dzieła;         2) wskazuje najważniejsze międzynarodowe konkursy tańca.         6) polskie tańce 1) charakteryzuje 1) rozpoznaje na podstawie narodowe; polskie tańce przykładów: źródłowych, narodowe; wizualnych i wizualno-         2) wymienia dzieła słuchowych polskie tańce sceniczne, w których narodowe; występuje polski 2) rozpoznaje na podstawie folklor taneczny. przykładów: źródłowych, wizualnych oraz wizualno- słuchowych dzieła sceniczne, w których występuje polski folklor taneczny.         7) zasoby 1) wskazuje portale 1) odnajduje wskazane internetowe. internetowe informacje o tańcu przy użyciu zawierające portali internetowych; informacje o tańcu; 2) korzysta z serwisów         2) wskazuje serwisy internetowych w celu internetowe oferujące zapoznawania się z dziełami nagrania dzieł tanecznymi oraz ich tanecznych. wykonawcami. WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI KSZTAŁCENIA     1. Sala dydaktyczna dostosowana wielkością do liczby uczniów.     2. Sprzęt audiowizualny. Minimalna liczba godzin kształcenia w zawodzie wynosi 162 (w ujęciu tygodniowym).