w sprawie pobytu nieletnich w okręgowych ośrodkach wychowawczych (DU/2022/1890)

t.j.

status: obowiązujący

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Rozporządzenie określa:         1) szczegółowy tryb kierowania, przyjmowania, przenoszenia i zwalniania nieletnich z okręgowych ośrodków wycho- wawczych;         2) szczegółowe warunki pobytu nieletnich w okręgowych ośrodkach wychowawczych;         3) formę i zakres porozumienia dyrektora okręgowego ośrodka wychowawczego z duchownym kościoła lub innego związku wyznaniowego, do którego nieletni należą, dotyczącego uczestniczenia przez nieletnich w wykonywaniu praktyk religijnych i korzystaniu przez nich z posług religijnych oraz sposób realizacji tego porozumienia.

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:         1) Ministerstwie Sprawiedliwości – rozumie się przez to komórkę organizacyjną Ministerstwa Sprawiedliwości wykonującą zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego Ministra Sprawiedliwości nad okręgowymi ośrodkami wychowawczymi;         2) ustawie – rozumie się przez to ustawę z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich;         3) ośrodku – rozumie się przez to okręgowy ośrodek wychowawczy;         4) terenie ośrodka – rozumie się przez to teren, który ogranicza zewnętrzna linia ogrodzenia ochronnego lub innego oznaczenia granic okręgowego ośrodka wychowawczego.

Rozdział 2

Szczegółowy tryb kierowania, przyjmowania, przenoszenia i zwalniania nieletnich z ośrodków

    1. Niezwłocznie po uprawomocnieniu się orzeczenia o zastosowaniu wobec nieletniego środka wychowawczego w postaci umieszczenia nieletniego w ośrodku sędzia przesyła do Ministerstwa Sprawiedliwości pisemny wniosek o skie- rowanie nieletniego do ośrodka, do którego dołącza:         1) odpis prawomocnego orzeczenia o zastosowaniu wobec nieletniego środka wychowawczego;         2) opinię o nieletnim opracowaną w opiniodawczym zespole sądowych specjalistów, w schronisku dla nieletnich lub w innej specjalistycznej placówce, lub przez biegłego albo biegłych;         3) inne informacje umożliwiające skierowanie nieletniego do odpowiedniego rodzaju ośrodka.     2. Przed skierowaniem nieletniego do ośrodka, w przypadku braku dokumentów, o których mowa w ust. 1, Ministerstwo Sprawiedliwości występuje o ich uzupełnienie.

Nieletniego kieruje się do ośrodka położonego najbliżej jego miejsca zamieszkania albo pobytu, chyba że ze względów wychowawczych lub organizacyjnych jest to niemożliwe.

    1. O skierowaniu nieletniego do ośrodka zawiadamia się:         1) sąd rodzinny;         2) ośrodek, do którego nieletni został skierowany;         3) ośrodek albo schronisko dla nieletnich, rodzinę zastępczą zawodową, młodzieżowy ośrodek wychowawczy lub zakład leczniczy, w których nieletni przebywa.     2. Niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o skierowaniu, o którym mowa w ust. 1, sędzia zwraca się do rodzi- ców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego lub do Policji o doprowadzenie nieletniego do ośrodka.     3. W wyjątkowych przypadkach sędzia może zezwolić nieletniemu na udanie się do ośrodka bez udziału rodziców albo opiekuna lub Policji.

    1. Dyrektor ośrodka przyjmuje nieletniego do ośrodka na podstawie:         1) prawomocnego orzeczenia o zastosowaniu wobec nieletniego środka wychowawczego;         2) skierowania albo przeniesienia do ośrodka;         3) nakazu przyjęcia wydanego przez sąd.     2. Jeżeli przyjęcie nieletniego spowoduje przekroczenie limitu miejsc w ośrodku, dyrektor ośrodka przyjmuje nielet- niego i zawiadamia o tym Ministerstwo Sprawiedliwości.     3. W przypadku niedoprowadzenia nieletniego do ośrodka w ciągu 2 miesięcy od daty skierowania albo przeniesienia dyrektor ośrodka odsyła dokumentację nieletniego sądowi rodzinnemu.

    1. Nieletniego przyjmuje do ośrodka dyrektor ośrodka i przeprowadza z nim rozmowę, zapoznaje nieletniego z jego prawami i obowiązkami oraz zasadami pobytu w ośrodku oraz poucza o terminie i sposobie składania zażalenia, o którym mowa w art. 107 ust. 1 pkt 21 ustawy, co nieletni potwierdza własnoręcznym podpisem.     2. Psycholog lub pedagog:         1) przeprowadza rozmowę wstępną z nieletnim oraz poddaje nieletniego badaniom osobopoznawczym w celu diagnozy i prognozy resocjalizacyjnej, zindywidualizowania procesu resocjalizacji, zapobiegania wzajemnej demoralizacji nie- letnich oraz zapewnienia bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego ośrodka;         2) opracowuje program adaptacji, podlegający akceptacji dyrektora ośrodka.     3. Nieletni umieszczony w izbie adaptacyjnej może brać udział w zajęciach dydaktycznych i wychowawczych.

    1. Wniosek o przeniesienie nieletniego do innego ośrodka tego samego rodzaju wraz z uzasadnieniem kieruje się do Ministerstwa Sprawiedliwości.     2. Ministerstwo Sprawiedliwości, po analizie wniosku, przenosi nieletniego do innego ośrodka albo odmawia takiego przeniesienia.

O przeniesieniu nieletniego do innego ośrodka Ministerstwo Sprawiedliwości zawiadamia:         1) sąd rodzinny;         2) ośrodek, do którego nieletni ma zostać przeniesiony;         3) ośrodek, z którego nieletni ma zostać przeniesiony;         4) rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego.

    1. Przed przewiezieniem do innego ośrodka nieletniego poddaje się badaniom lekarskim w celu ustalenia, czy jego stan zdrowia pozwala na przewiezienie.     2. Ośrodkowi, do którego nieletni zostaje przewieziony, przekazuje się akta osobowe nieletniego, depozyt nieletniego oraz informację o zachowaniu nieletniego w okresie pobytu w ośrodku.

    1. Zwolnienie nieletniego z ośrodka następuje:         1) na podstawie orzeczenia sądu i nakazu zwolnienia;         2) w związku z ustaniem wykonywania środka wychowawczego z mocy prawa.     2. W uzasadnionych przypadkach dyrektor ośrodka uzgadnia z rodzicami albo z tym z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekunem nieletniego sposób jego odebrania z ośrodka.

    1. Nieletniego skreśla się z ewidencji ośrodka w przypadku:         1) przeniesienia do innego ośrodka;         2) zwolnienia z ośrodka w związku z ustaniem wykonywania środka wychowawczego z mocy prawa;         3) umieszczenia w schronisku dla nieletnich, areszcie śledczym lub zakładzie karnym;         4) upływu 2 miesięcy nieobecności w ośrodku spowodowanej ucieczką lub nieusprawiedliwionym niepowrotem z pobytu poza ośrodkiem, o którym mowa w art. 189 ust. 1 ustawy.     2. O skreśleniu nieletniego z ewidencji ośrodka dyrektor ośrodka niezwłocznie zawiadamia:         1) sąd rodzinny;         2) Ministerstwo Sprawiedliwości;         3) rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego.     3. Ponowne umieszczenie w ośrodku nieletniego skreślonego z ewidencji ośrodka z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, wymaga zwrócenia się do Ministerstwa Sprawiedliwości z wnioskiem o skierowanie do ośrodka. Do czasu wydania skierowania nieletniego umieszcza się w ośrodku, z którego ewidencji został skreślony. Oddział 2 Środek tymczasowy

    1. Niezwłocznie po wydaniu orzeczenia o zastosowaniu wobec nieletniego środka tymczasowego, o którym mowa w art. 44 pkt 6 ustawy, sędzia przesyła do Ministerstwa Sprawiedliwości pisemny wniosek o skierowanie nieletnie- go do ośrodka, do którego dołącza odpis orzeczenia o zastosowaniu wobec nieletniego środka tymczasowego, o którym mowa w art. 44 pkt 6 ustawy.     2. Skierowanie do ośrodka powinno nastąpić w terminie 72 godzin od chwili przyjęcia wniosku przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

O skierowaniu do ośrodka zawiadamia się:         1) sąd wykonujący środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44 pkt 6 ustawy;         2) organ prowadzący postępowanie;         3) ośrodek, do którego nieletni został skierowany.

Dyrektor ośrodka przyjmuje nieletniego do ośrodka na podstawie:         1) orzeczenia o zastosowaniu wobec nieletniego środka tymczasowego, o którym mowa w art. 44 pkt 6 ustawy;         2) skierowania albo przeniesienia do ośrodka;         3) nakazu przyjęcia wydanego przez sąd.

Do wniosku o przeniesienie nieletniego do innego ośrodka tego samego rodzaju dołącza się zgodę organu prowa- dzącego postępowanie.

O przeniesieniu nieletniego do innego ośrodka zawiadamia się:         1) sąd wykonujący środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44 pkt 6 ustawy;         2) organ prowadzący postępowanie;         3) ośrodek, do którego nieletni ma zostać przeniesiony;         4) ośrodek, z którego nieletni ma zostać przeniesiony;         5) rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego.

W przypadku braku postanowienia o przedłużeniu pobytu nieletniego w ośrodku na 7 dni przed upływem oznaczonego okresu pobytu, dyrektor ośrodka zawiadamia o tym organ prowadzący postępowanie.

    1. Zwolnienie nieletniego z ośrodka następuje na podstawie orzeczenia sądu i nakazu zwolnienia wydanego przez sąd, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.     2. Zwolnienie nieletniego z ośrodka w celu wykonania orzeczenia o zastosowaniu wobec nieletniego środka wycho- wawczego, środka leczniczego lub środka poprawczego następuje na podstawie nakazu zwolnienia i zawiadomienia okreś- lającego miejsce wykonywania środka.     3. Nieletniego niezwłocznie zwalnia się w przypadku upływu okresu pobytu oznaczonego w postanowieniu o zasto- sowaniu wobec nieletniego środka tymczasowego, o którym mowa w art. 44 pkt 6 ustawy, albo upływu okresu pobytu oznaczonego w postanowieniu o przedłużeniu pobytu nieletniego w ośrodku.     4. W uzasadnionych przypadkach dyrektor ośrodka uzgadnia z rodzicami albo z tym z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekunem nieletniego sposób jego odebrania z ośrodka.

W celu przygotowania nieletniego do zwolnienia z ośrodka w związku z ustaniem wykonywania środka wy- chowawczego z mocy prawa, ośrodek co najmniej 6 miesięcy przed zwolnieniem nieletniego:         1) gromadzi informacje o potrzebach nieletniego po zwolnieniu;         2) udziela nieletniemu informacji:             a) dotyczących uzyskania niezbędnych dokumentów,             b) o przysługującej nieletniemu pomocy w usamodzielnianiu;         3) udziela pomocy w podjęciu zatrudnienia i zamieszkania.

Zwalnianemu nieletniemu wydaje się za pokwitowaniem:         1) dokumenty dotyczące wykształcenia, zawodu, kwalifikacji i umiejętności zawodowych, kierunku kształcenia, stażu pracy i przebiegu pracy zawodowej;         2) zaświadczenie o stanie zdrowia;         3) w razie potrzeby bilet na przejazd, artykuły żywnościowe na czas podróży oraz skierowanie na leczenie, jeśli takie jest zalecenie lekarskie.

    1. Nieletniego skreśla się z ewidencji ośrodka w przypadku:         1) przeniesienia do innego ośrodka;         2) zwolnienia z ośrodka;         3) umieszczenia w areszcie śledczym lub zakładzie karnym;         4) upływu okresu pobytu oznaczonego w postanowieniu o zastosowaniu wobec nieletniego środka tymczasowego, o którym mowa w art. 44 pkt 6 ustawy, albo upływu okresu pobytu oznaczonego w postanowieniu o przedłużeniu pobytu nieletniego w ośrodku.     2. O skreśleniu nieletniego z ewidencji ośrodka dyrektor ośrodka niezwłocznie zawiadamia:         1) sąd wykonujący środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44 pkt 6 ustawy;         2) organ prowadzący postępowanie;         3) Ministerstwo Sprawiedliwości;         4) rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego.

Przepisy § 4, § 5 ust. 2, § 6 ust. 2, § 7, § 8 i § 10 stosuje się odpowiednio.

Rozdział 3

Szczegółowe warunki pobytu nieletnich w ośrodku

    1. W ośrodku prowadzi się proces resocjalizacji nieletniego w oparciu o indywidualną diagnozę i indywidualny plan oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych, opracowany przez pedagoga i psychologa z udziałem nieletniego i innych pracowników zakładu.     2. Indywidualny plan oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych obejmuje w szczególności:         1) wymagania edukacyjne: zadania w zakresie nauki i kształcenia zawodowego oraz uzyskania kwalifikacji i umiejęt- ności zawodowych;         2) działania resocjalizacyjne: zajęcia specjalistyczne adekwatne do indywidualnych potrzeb nieletniego, uwzględniające jego deficyty poznawcze, emocjonalne, społeczne; zajęcia rozwijające zainteresowania nieletniego uwzględniające jego mocne strony;         3) pomoc psychologiczną: zajęcia indywidualne lub grupowe mające na celu wspieranie potencjału rozwojowego nie- letniego i stwarzania warunków do jego aktywnego uczestnictwa w życiu ośrodka oraz w środowisku społecznym;         4) pomoc terapeutyczną: oddziaływania psychoterapeutyczne;         5) działania skierowane na środowisko rodzinne: zadania, których celem jest zaangażowanie (współpraca) rodziców albo opiekunów nieletniego w proces resocjalizacji nieletniego;         6) zasady oceny przebiegu procesu resocjalizacji;         7) program adaptacyjny nieletniego: zadania przygotowujące nieletniego do opuszczenia ośrodka;         8) pobyt w domu dla matki i dziecka.     3. W przypadku gdy nieletni odmawia współudziału w opracowaniu indywidualnego planu oddziaływań wycho- wawczych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych, plan ten opracowuje pedagog i psycholog z udziałem innych pracowni- ków ośrodka.     4. Indywidualny plan oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych modyfikuje się wraz z przebiegiem procesu resocjalizacji nieletniego, nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy.

Ośrodek informuje rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego, co najmniej dwa razy w roku, o postępach w procesie resocjalizacji nieletniego.

    1. Nieletni nosi własną odzież, bieliznę i obuwie, z zastrzeżeniem ust. 2.     2. W przypadku gdy nieletni nie posiada własnej odzieży, bielizny lub obuwia albo odzież, bielizna lub obuwie po- siadane przez nieletniego nie nadają się do używania, nieletni korzysta z odzieży, obuwia i bielizny zapewnianej przez ośrodek.     3. Limit środków na wypłatę kieszonkowego ustala się odrębnie na każdy miesiąc w wysokości 1,1% kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa na nieletniego z uwzględnieniem średniej liczby nieletnich faktycznie przebywających w zakładzie w danym miesiącu. Kie- szonkowe wypłaca się nieletniemu z dołu.

    1. Nieletni podpisuje spis dokumentów i przedmiotów przekazanych do depozytu.     2. Środki pieniężne nieletni przekazuje, za pokwitowaniem, do depozytu.

    1. Paczki doręcza się nieletniemu niezwłocznie za pokwitowaniem.     2. Osoba doręczająca paczkę nieletniemu sporządza w jego obecności spis jej zawartości.

    1. Przed udzieleniem urlopu opracowuje się program pobytu nieletniego na urlopie.     2. Pracownik pedagogiczny po powrocie nieletniego z urlopu sprawdza jego zachowanie podczas urlopu i sporządza stosowną informację do akt osobowych. Oddział 2 Środek tymczasowy

    1. W ośrodku prowadzi się oddziaływania wychowawcze ukierunkowane na rozpoczęcie procesu resocjalizacji.     2. W procesie resocjalizacji uwzględnia się udzielanie nieletniemu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, terapeu- tycznej i psychiatrycznej.

Ośrodek informuje rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego o zachowaniu nieletniego.

Przepisy § 24–27 i § 29 stosuje się odpowiednio.

Rozdział 4

Uczestniczenie przez nieletnich w wykonywaniu praktyk religijnych i korzystaniu przez nich z posług religijnych

    1. Dyrektor ośrodka niezwłocznie zawiera z duchownym kościoła lub innego związku wyznaniowego, do któ- rego nieletni należy, umowę w celu zapewnienia nieletniemu wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych podczas pobytu w ośrodku.     2. W umowie określa się zakres czynności duchownego, zasady zastępowania przez inne osoby podczas jego nie- obecności lub w razie nagłej potrzeby udzielenia posługi religijnej, zasady współdziałania z dyrektorem ośrodka oraz przypadki, w których umowa może ulec rozwiązaniu.

    1. Dyrektor ośrodka informuje duchownego oraz osoby wyznaczone do jego zastępowania o treści i skutkach stosowania przepisów dotyczących:         1) zasad bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego ośrodka oraz regulaminów obowiązujących w ośrodku;         2) ochrony danych osobowych.     2. Dyrektor ośrodka może cofnąć duchownemu lub osobom go zastępującym prawo wstępu na teren ośrodka w przypadku rażącego naruszenia przez nich przepisów, o których mowa w ust. 1, powiadamiając o tym właściwe władze kościołów lub innych związków wyznaniowych.

Dyrektor ośrodka podejmuje niezbędne czynności w celu zapewnienia odpowiednich warunków do wykony- wania praktyk religijnych i posług religijnych oraz korzystania z tych posług, a także zasięga opinii duchownego w spra- wie organizacji posług religijnych.

Rozdział 5

Przepis końcowy

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Minister Sprawiedliwości: wz. M. Woś