Fundusz Polskiej Nauki, zwany dalej „Funduszem”, finansuje działalność naukową, o której mowa w art. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. − Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742, z późn. zm.1)), z wyłączeniem twórczości artystycznej, szczególnie ważną dla realizacji strategii rozwoju kraju służącą rozwojowi innowacyjnych produktów, zwaną dalej „działalnością naukową”.

Środki Funduszu pochodzą z:         1) dotacji celowych z budżetu państwa;         2) odsetek od wolnych środków Funduszu przekazanych w depozyt zgodnie z art. 4;         3) środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi;         4) środków z kredytów lub pożyczek zaciągniętych na rzecz Funduszu przez Bank Gospodarstwa Krajowego;         5) wpływów z obligacji emitowanych na rzecz Funduszu przez Bank Gospodarstwa Krajowego;         6) pożyczek z budżetu państwa;         7) darowizn i zapisów;         8) wpływów z innych środków publicznych;         1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2023 r. poz. 1088, 1234, 1672, 1872 i 2005 oraz z 2024 r. poz. 124, 227 i 1089.         9) wpływów z komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, lub know-how związanego z tymi wynikami;         10) wpływów z innych tytułów.

    1. Bank Gospodarstwa Krajowego może zaciągać kredyty, pożyczki lub emitować obligacje w kraju i za granicą na rzecz Funduszu i z przeznaczeniem na:         1) finansowanie działań, o których mowa w art. 5 ust. 1;         2) spłatę zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wyemitowanych obligacji.     2. Za zobowiązania Banku Gospodarstwa Krajowego, o których mowa w ust. 1, z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wyemitowanych obligacji mogą być udzielane przez Skarb Państwa gwarancje i poręczenia, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. z 2024 r. poz. 291), z tym że wymogu, o którym mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2 tej ustawy, w zakresie, w jakim wymaga się, aby środki przeznaczone na spłatę kredytu pochodziły ze źródeł innych niż budżet państwa, nie stosuje się.     3. Gwarancje i poręczenia, o których mowa w ust. 2, są zwolnione z opłat prowizyjnych.     4. Minister właściwy do spraw finansów publicznych wykonuje czynności zmierzające do odzyskania kwot zapłaconych z tytułu wykonania umowy poręczenia lub gwarancji na zasadach określonych przepisami ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, z wyłączeniem art. 43 tej ustawy.     5. Jeżeli odzyskanie wierzytelności Skarbu Państwa, powstałych z tytułu udzielonego poręczenia lub gwarancji, nie jest możliwe, Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych, może umorzyć wierzytelność w całości lub części.

Wolne środki Funduszu są lokowane w formie depozytu, o którym mowa w art. 78b ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270, z późn. zm.2)).

    1. Środki Funduszu przeznacza się na:         1) finansowanie zespołów badawczych prowadzących, w formie wirtualnego instytutu badawczego, działalność naukową w określonym obszarze wskazanym zgodnie z art. 6 ust. 1;         2) komercjalizację wyników pracy zespołów badawczych, o których mowa w pkt 1, lub know-how związanego z tymi wynikami.     2. Wirtualny instytut badawczy stanowi formę organizacji pracy wyselekcjonowanych, konkurencyjnych na poziomie międzynarodowym zespołów badawczych, prowadzących działalność naukową o wysokim potencjale zastosowań społeczno-gospodarczych, pod kierunkiem lidera o uznanym dorobku naukowym, której celem jest komercjalizacja jej wyników.     3. Wirtualnym instytutem badawczym zarządza podmiot wybrany przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, zwanego dalej „ministrem”, w trybie określonym w art. 7, zwany dalej „podmiotem zarządzającym”.     4. Podmiot zarządzający wybiera zespoły badawcze wchodzące w skład wirtualnego instytutu badawczego w trybie otwartego konkursu ofert.     5. Przy wyłanianiu zespołów badawczych podmiot zarządzający bierze pod uwagę:         1) dotychczasowe osiągnięcia członków zespołu badawczego w zakresie działalności naukowej oraz komercjalizację wyników tej działalności;         2) potencjał zespołu badawczego do prowadzenia działalności naukowej na najwyższym światowym poziomie;         3) znaczenie przewidywanych efektów działalności naukowej dla rozwoju gospodarczego i polityki rozwojowej państwa, w tym wkład w innowacyjność gospodarki;         4) potencjał komercjalizacyjny planowanych efektów działalności naukowej.         2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2023 r. poz. 1273, 1407, 1429, 1641, 1693 i 1872 oraz z 2024 r. poz. 858 i 1089.

    1. Minister, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw gospodarki, wskazuje obszar działalności naukowej, która będzie finansowana ze środków Funduszu.     2. Wysokość środków finansowych ze środków Funduszu przeznaczonych na finansowanie działalności naukowej w obszarze wskazanym zgodnie z ust. 1 i okres tego finansowania ustala minister.     3. Minister podaje do publicznej wiadomości, w drodze komunikatu ogłoszonego w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej, informację o obszarze działalności naukowej wskazanym zgodnie z ust. 1, wysokości środków finansowych przeznaczonych na jej finansowanie oraz okresie tego finansowania.

    1. Minister, biorąc pod uwagę obszar działalności naukowej wskazany zgodnie z art. 6 ust. 1 oraz potencjał organizacyjny i techniczny niezbędny do realizacji zadań w zakresie zarządzania wirtualnym instytutem badawczym, wskazuje podmiot zarządzający, którym może być:         1) Sieć Badawcza Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii albo         2) podmiot, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, wybrany w trybie otwartego konkursu ofert.     2. W ogłoszeniu o otwartym konkursie ofert określa się:         1) przedmiot otwartego konkursu ofert;         2) okres finansowania i wysokość środków przeznaczonych na funkcjonowanie wirtualnego instytutu badawczego;         3) szczegółowe kryteria oceny ofert;         4) miejsce i termin składania ofert;         5) termin rozstrzygnięcia otwartego konkursu ofert;         6) termin i sposób ogłoszenia wyników otwartego konkursu ofert;         7) wykaz dokumentów, które należy dołączyć do oferty;         8) informację o możliwości odwołania otwartego konkursu ofert przed upływem terminu na złożenie ofert oraz możliwości przedłużenia terminu złożenia ofert i terminu rozstrzygnięcia otwartego konkursu ofert;         9) sposób złożenia oferty i dokumentów, o których mowa w pkt 7.     3. Ogłoszenie o otwartym konkursie ofert zamieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra.     4. Oferta złożona w otwartym konkursie ofert zawiera:         1) informację o posiadanych przez podmiot składający ofertę zasobach rzeczowych oraz zasobie kadrowym i kompetencjach osób zapewniających wykonywanie zadań podmiotu zarządzającego;         2) informację o dotychczasowej działalności podmiotu składającego ofertę;         3) szczegółowy sposób realizacji zadań podmiotu zarządzającego;         4) harmonogram realizacji zadań podmiotu zarządzającego;         5) przewidywaną wysokość kosztów realizacji zadań podmiotu zarządzającego.     5. Przy rozpatrywaniu ofert uwzględnia się:         1) potencjał organizacyjny i techniczny podmiotu składającego ofertę;         2) doświadczenie podmiotu składającego ofertę w zakresie zarządzania projektami obejmującymi prowadzenie działalności naukowej;         3) przewidywaną wysokość kosztów realizacji zadań podmiotu zarządzającego.     6. Do wyboru podmiotu zarządzającego nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1320).     7. Minister podaje do publicznej wiadomości, w drodze komunikatu ogłoszonego w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej, informację o podmiocie zarządzającym wyłonionym w trybie wskazanym w ust. 1.

    1. Do zadań podmiotu zarządzającego należy:         1) organizacja i przeprowadzanie otwartych konkursów ofert na wyłonienie zespołów badawczych;         2) opracowanie standardów rekrutacji do zespołów badawczych oraz przeprowadzanie ewaluacji ich stosowania;         3) wybór oraz organizacja pracy ekspertów, w tym ekspertów zagranicznych, którzy będą dokonywali oceny zgłoszonych do konkursu zespołów badawczych i ich liderów;         4) przygotowanie i zawieranie umów o finansowanie ze środków Funduszu zespołów badawczych wyłonionych w otwartych konkursach ofert;         5) opracowanie zasad i procedur w zakresie zarządzania własnością intelektualną oraz komercjalizacją wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami;         6) przeprowadzanie ewaluacji działalności naukowej zespołów badawczych oraz oceny końcowej zespołów badawczych;         7) przekazywanie środków z Funduszu;         8) komercjalizacja wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami;         9) nadzór nad realizacją zadań przez zespoły badawcze oraz prawidłowością wydatkowania środków z Funduszu.     2. W ramach nadzoru, o którym mowa w ust. 1 pkt 9, podmiot zarządzający może:         1) żądać informacji i wyjaśnień od zespołów badawczych i ich liderów oraz podmiotów, o których mowa w art. 11;         2) dokonywać kontroli realizacji zadań przez zespoły badawcze;         3) wstrzymać wypłatę środków finansowych w przypadku wydatkowania przekazanych środków niezgodnie z umową, zakresem planowanej działalności naukowej lub nieosiągnięcia wyników zaplanowanych na danym etapie działalności naukowej, do czasu wyjaśnienia nieprawidłowości;         4) przerwać wypłatę środków finansowych w przypadku nienależytego wykonywania umowy, wydatkowania przekazanych środków niezgodnie z zakresem planowanej działalności naukowej lub nieosiągnięcia wyników zaplanowanych na danym etapie działalności naukowej;         5) dokonywać innych działań nadzorczych określonych w umowie, o której mowa w art. 11.

    1. Minister zawiera z podmiotem zarządzającym umowę o zarządzanie wirtualnym instytutem badawczym.     2. Umowa o zarządzanie wirtualnym instytutem badawczym określa w szczególności:         1) obszar działalności naukowej, w którym będzie prowadzona przez zespoły badawcze w formie wirtualnego instytutu badawczego działalność naukowa finansowana ze środków Funduszu;         2) liczbę zespołów badawczych, które mają zostać wyłonione w trybie otwartego konkursu ofert;         3) sposób i tryb przeprowadzania otwartych konkursów ofert na wyłonienie zespołów badawczych;         4) sposób i tryb sprawowania nadzoru nad realizacją zadań przez podmiot zarządzający;         5) wysokość i sposób przekazywania oraz rozliczania środków finansowych przeznaczonych na finansowanie zespołów badawczych;         6) wysokość środków finansowych przeznaczonych na finansowanie realizacji zadań przez podmiot zarządzający;         7) warunki przekazywania środków z komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami na rzecz Funduszu;         8) sposób i zakres prowadzenia ewaluacji działalności naukowej oraz oceny końcowej zespołów badawczych;         9) warunki rozwiązania umowy.

    1. Minister sprawuje nadzór nad realizacją zadań przez podmiot zarządzający pod względem legalności, gospodarności i rzetelności.     2. W ramach nadzoru minister:         1) może żądać wglądu do dokumentów związanych z zarządzaniem wirtualnym instytutem badawczym;         2) dokonuje oceny działalności podmiotu zarządzającego;         3) przeprowadza kontrolę podmiotu zarządzającego w trybie przepisów ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 224).

Podmiot zarządzający zawiera z podmiotem, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 3–6 i 8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, w którym działalność naukową prowadzi lider zespołu badawczego, umowę o finansowanie zespołu badawczego ze środków Funduszu, określającą w szczególności:         1) lidera zespołu badawczego wraz z określeniem liczby członków tego zespołu oraz planem niezbędnych działań rekrutacyjnych;         2) zakres planowanej działalności naukowej, warunki jej realizacji, w tym harmonogram i kosztorys;         3) warunki i tryb przekazywania środków finansowych;         4) spodziewane efekty działalności naukowej, w tym zobowiązanie do współpracy przy komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami;         5) zasady zarządzania pracą zespołu badawczego i warunki jej organizacji;         6) inne niż określone w art. 8 ust. 2 pkt 1–4 działania wykonywane w ramach nadzoru nad realizacją zadań przez zespoły badawcze oraz prawidłowością wydatkowania środków z Funduszu;         7) sposób i tryb sprawowania nadzoru nad realizacją zadań przez zespoły badawcze oraz prawidłowością wydatkowania środków z Funduszu;         8) zakres praw wynikających z przyznania praw autorskich, praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej;         9) sposób i koszty sprawowania ochrony praw własności intelektualnej;         10) sposoby i warunki rozporządzania prawami własności intelektualnej oraz ich wykorzystania dla celów komercyjnych i do dalszych badań naukowych lub prac rozwojowych;         11) wielkości udziałów i korzyści wynikających z komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami;         12) warunki i sposób rozliczenia przekazanych środków finansowych;         13) sposób i zakres ewaluacji działalności naukowej;         14) tryb kontroli wykonania obowiązków określonych w umowie;         15) warunki rozwiązania umowy.

Minister zawiera z Bankiem Gospodarstwa Krajowego porozumienie określające szczegółowe warunki współpracy w zakresie gospodarowania środkami Funduszu, w tym:         1) sposób gromadzenia w ramach Funduszu wpływów, o których mowa w art. 2 pkt 9;         2) podmiot zarządzający oraz sposób i harmonogram przekazywania temu podmiotowi środków finansowych.

    1. Ze środków Funduszu dokonuje się:         1) pokrycia kosztów emisji i wykupu obligacji, o których mowa w art. 3 ust. 1;         2) spłaty:             a) kredytów i pożyczek wraz z odsetkami i innymi kosztami obsługi kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 3 ust. 1,             b) udzielonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego finansowania, o którym mowa w ust. 3, wraz z kosztami tego finansowania.     2. Ze środków Funduszu dokonuje się również wypłaty:         1) wynagrodzenia przysługującego Bankowi Gospodarstwa Krajowego z tytułu kosztów obsługi Funduszu;         2) wypłaty środków przeznaczonych na pokrycie kosztów realizacji zadań przez podmiot zarządzający.     3. W przypadku niedoboru na rachunku Funduszu środków niezbędnych do terminowej obsługi działań, o których mowa w ust. 1 i 2, Bank Gospodarstwa Krajowego, w uzgodnieniu z ministrem i ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, może finansować ich realizację ze środków własnych.     4. Wysokość środków finansowych przeznaczonych na pokrycie kosztów realizacji zadań przez podmiot zarządzający nie może przekroczyć 5 % środków finansowych przeznaczonych na finansowanie działań, o których mowa w art. 5 ust. 1.

Bank Gospodarstwa Krajowego, na wniosek ministra, dokonuje wypłat ze środków Funduszu na rzecz podmiotu zarządzającego w wysokości i terminach wynikających z porozumienia, o którym mowa w art. 12.

    1. Nadzór nad gospodarowaniem środkami Funduszu sprawuje Rada Nadzorcza Banku Gospodarstwa Krajowego.     2. Bank Gospodarstwa Krajowego:         1) przekazuje ministrowi oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych projekt planu finansowego Funduszu na dany rok do dnia 15 czerwca roku poprzedniego;         2) wyodrębnia w swoim planie finansowym plan finansowy Funduszu opracowany w porozumieniu z organami, o których mowa w pkt 1, do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok, na który plan jest opracowywany;         3) sporządza dla Funduszu odrębny bilans oraz rachunek zysków i strat wchodzących w skład sprawozdania finansowego Banku Gospodarstwa Krajowego; 3a) przekazuje ministrowi oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, w terminach określonych w przepisach dotyczących sprawozdawczości budżetowej państwowych funduszy celowych, sprawozdanie miesięczne z realizacji planu finansowego Funduszu, narastająco za kolejne miesiące roku budżetowego, w szczegółowości nie mniejszej niż wynikająca z tego planu;         4) składa ministrowi informację o realizacji planu finansowego Funduszu w terminie do dnia:             a) 31 lipca − za pierwsze półrocze,             b) 31 stycznia − za drugie półrocze.         5) (uchylony)

    1. Plan finansowy Funduszu określa w szczególności:         1) przewidywaną wysokość środków przeznaczonych na:             a) finansowanie działań, o których mowa w art. 5 ust. 1,             b) wynagrodzenie przysługujące Bankowi Gospodarstwa Krajowego z tytułu kosztów obsługi Funduszu,             c) obsługę kredytów, pożyczek i emisję obligacji;         2) przychody Funduszu.     2. Plan finansowy Funduszu stanowi podstawę dokonywania wypłat ze środków Funduszu, a także podstawę do zaciągnięcia kredytów i pożyczek oraz przeprowadzenia emisji obligacji, o których mowa w art. 2 pkt 5. Art. 17–19. (pominięte)

    1. W Banku Gospodarstwa Krajowego tworzy się Fundusz.     2. W terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy obniża się fundusz statutowy Banku Gospodarstwa Krajowego o kwotę 500 000 000 zł, przez wpłatę tej kwoty na zasilenie Funduszu.     3. Do obniżenia funduszu statutowego, o którym mowa w ust. 2, nie stosuje się art. 5c ustawy zmienianej w art. 173).     4. Do obniżenia funduszu statutowego, o którym mowa w ust. 2, nie stosuje się wymogu uzyskania zezwolenia, o którym mowa w art. 77 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 1, z późn. zm.4)).

Bank Gospodarstwa Krajowego w terminie 2 miesięcy od dnia zawarcia porozumienia, o którym mowa w art. 12, wyodrębni w swoim planie finansowym opracowany w porozumieniu z organami, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 1, plan finansowy Funduszu na 2019 r.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia5).         3) Artykuł 17 zawiera zmiany do ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego.         4) Zmiany wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. Urz. UE L 208 z 02.08.2013, str. 68, Dz. Urz. UE L 321 z 30.11.2013, str. 6, Dz. Urz. UE L 11 z 17.01.2015, str. 37, Dz. Urz. UE L 171 z 29.06.2016, str. 153, Dz. Urz. UE L 20 z 25.01.2017, str. 4, Dz. Urz. UE L 310 z 25.11.2017, str. 1, Dz. Urz. UE L 345 z 27.12.2017, str. 27, Dz. Urz. UE L 347 z 28.12.2017, str. 1, Dz. Urz. UE L 111 z 25.04.2019, str. 4, Dz. Urz. UE L 150 z 07.06.2019, str. 1, Dz. Urz. UE L 183 z 09.07.2019, str. 14, Dz. Urz. UE L 314 z 05.12.2019, str. 1, Dz. Urz. UE L 328 z 18.12.2019, str. 1, Dz. Urz. UE L 204 z 26.06.2020, str. 4, Dz. Urz. UE L 84 z 11.03.2021, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 116 z 06.04.2021, str. 25.         5) Ustawa została ogłoszona w dniu 6 maja 2019 r.